Dip Gürültüleri ve Manyetik Alanlar

evde çalışan her elektronik cihaz hayvancıl bir dip gürültü yaratıyo birazda abartırsak mutfaktaki buzdolabının motoru bile sesi kirletiyo. bu seslerin benim ekipmanların kalitesizliğiyle bir alakası var mıdır? :LOL: bu seslerden tamamen kurtulmanın yada en aza indirmenin bir yolu var mı her türlü manyakça fikir olabilir. alakasız bir örnek olabilir ama bir düğünde elektro bağlama calan bi adamın serçe parmağına elektrik tesisat kablosu bağlayıp onuda yerde duran ve içi su, kum ve kaya tuzu dolu olan kovaya batırdığını görmüştüm aynı şeyi amfinin topraklamasına da yapmıştı :LOL: böyle şeyler hurafe mi yoksa gerçekle bir alakası var mıdır?
 
Evdeki kıldan tüğden az da olsa çok ta olsa (farkederiz farketmeyiz o ayrı konu) etkilenir aletler,bunu önşemenin bir yolu yok kanımca,ama mümkün olsaydı da odanıza" faraday kafesi" kurma olanağınız olsaydı bu önlenebilirdi :) arkadaşın gördüğü (saz çalan kişi...) olayda bildiğimiz topraklama basitçe işlemidir.
 
Sdeath demiş ki:
alakasız bir örnek olabilir ama bir düğünde elektro bağlama calan bi adamın serçe parmağına elektrik tesisat kablosu bağlayıp onuda yerde duran ve içi su, kum ve kaya tuzu dolu olan kovaya batırdığını görmüştüm aynı şeyi amfinin topraklamasına da yapmıştı ?

:D Arkadaş sahneye çıkmak için hazırlanırken görmek isterdim doğrusu..
 
Arkadaşlar,

Çok güzel ve herkesi ilgilendirecek bir konuyu gündeme getirmişsiniz. Bu konu ile ilgili daha önce bir yazı varmıydı araştırmadım ama en azından güncel olan bu başlık ile ilgili mesleğim elektronik olduğu için sizleri bilgilendirmek istedim.

Birincisi konunun asıl başlığı "Gürültü" dür. Dip gürültüsü bu konuunu alt katagorisidir. Gürültüyü şöyle tarif edebiliriz, herhangi bir yolda herhangi bir şekilde ileryeleyen elektromanyetik veya her türlü titreşimin diğer tarafa varırken türlü etkenler ile orjinal karakterin bozularak veya distorte olarak veya kirlenerek varmasıdır. Bir başka deyişle orjinal sinyalin bozulmasıdır.

Bu bozulmanın nedenleri ve çözümlerinden önce çeşitlerine deyinmek isterim. Şeşitlerine girmeden önce dikkat ederseniz ses sinyali demedim, çünkü prensip olan gürültüdür, bu ses sinyalinde de olabilir radyo sinyalinde de olabilir, ışık seviyesindeki sinyalde de olabilir.

1-Sinyali üreten veya sinyalin son noktaya kadar olan bölümdeki cihazlardan kaynaklanan gürültü (dip gürültüsü bu sınıfın içine girer).

2-Sinyalin son noktadan çıktıktan sonraki safhasındaki gürültü. bir başka deyişle dış etkenlerden kaynaklanan gürültü.

Sinyalin elektronik devrelerde yoluna devam ederken oluşan gürültünün bir kaç nedeni vardır. Elektronik devre elemanlar drenç, kondansatör bobin ve yarı iletkenler olarak belli gruplara ayrılırlar. Yarıiletkenler (transistör, entegre vb.) çalıştıkları yere göre, kalitelerine göre, devrediki kazançlarına göre ve bulundukları yerdeki çalışma şekillerine göre belli oranlarda gürültü üretirler ve bu gürültü kaçınılmazdır. En az gürültü üreten audio devrelerinde kullanılan yarı iletkenler mosfet, fet transistorler, mosfetli opamplar ve lambalardır. O yüzdendir ki dünyada hala lambalı amplifikatörler çok yüksek paralara satılıp alınmaktadırlar. Bu elektronik devrelerin ve yarı iletkenlerin ürettikleri gürültüye "dip gürültüsü" de denilir ve bu, elektronikte gürültü faktörü olarak adlandırılır. Biz bu gürültüyü hoparlörden genelde bir "hışşş" sesi olarak duyarız. Bu tip gürültü elektromanyetiğin diğer alanlarında da mevcuttur. radyo frekansındaki gürültüde sesin yanında yüksek bir beyaz gürültü denilen "hışşşş" duyarız ya da televizyonda resmi kumlu seyrederiz, gibi. Dip gürültüsünü tamamen yok etmek imkansızdır. En aza indirebiliriz.

Çözümleri şunlardır: Kaliteli cihaz kullanmak. Yüksek hassasiyetli bir girişe yüksek çıkışlı bir cihaz bağlamamak. Mikserlerde kanal potunu fazla açmak yerine mazter potunun sona yakın açıp sonra kanal potunu gereği kadak açmak. Gain düğmelerini sona kadar açmamak. arka arkaya (seri olarak) true by-pass olmayan pedal kullanmamak. Farklı standartlarda olan farklı cihazları birbirine bağlamamak (alman standardı ile japon standardı gibi). giriş çıkış empedansları uymayan cihazları birbirine bağlamamak (bu biraz uzmanlık gerektirebilir.)

İkinci bölümdeki sinyale dış etkenlerin gürültüye neden olması konusu da şöyledir. Soluduğumuz hava bir gaz olup oksijen, hidrojen vs. gibi karışımlardan oluşur ve ayrıca havada belli bir oranda nem bulunur. Hem havanın kendisi hem de nem oranına göre hava. belli bir oranda iletken bir gazdır. Hava aynı zamanda çok yüksek bir gürültü kaynağıdır (bunun ayrıntısına girmeyelim konu çok uzar). Havanın bu iletkenliğinden dolayı yüksek voltaj olan bir terminalden her hangi bir yere bir şimşek gibi elektrik akımı sıçrayabilir. Aynı şekilde ses devrelerinin girişlerine doğru olan bölümleri özellikle hava ile temaslarında havanın iletken olmasından kaynaklanan havanın bu gürültü özelliği ile direk temasa geçerler. Bu çok basit olarak önlenebilir ama önlenemeyen durumlar da vardır, tek sargılı manyetikler (single coil) gibi. Gerçi single coillerin gürültüleri havadan gelmez, bunun nedeni farklıdır. Bu tip havadan gelen gürültülere dip gürültüsü denmez. Ha bir de arkadaşların değindiği şebekeden gelen gürültüler vardır. Şehir şebekesi de maalesef temiz olamayabilir. Bir elektrim süpürgesi çalışması bağlı olduğu hatta gürültü oluşturup (spike) aynı fazda olan bir kaç daireyi etkileyebilir. Şebekede, şebekenin bağlı olduğu trafodan kaynaklanan (trafonun eskiliği, kondansatörlerinin bakımsızlığı yada gücünün artık yetememesi nedeniyle) bir gürültü olabilir ve o tarfoya bağlı olan bütün mahalle bu gürültüden etkilenebilir. Bir de toprak eksikliği nedeni vardır. Bazı cihazla toprağa gereksinim duyabilirler ama genelde bu gereksinimi olmayan cihaz üretmeye çalışır cihaz üreticileri. Bazı durumlarda toprak ihtiyacımız olup da toprağa bağladığımız cihazımız aslında gerçekten toprağa bağlanmamış olabilir. Bunu nedeni ise bir çok binada gerçek toprak bulunmaz ve binayı yapan elektrik taşeronu nötr hattını toprağa bağlayıp "binanızda toprak var" diyebilir. ama gerçek toprak bu değildir. Toprağın 1-2m altına kalın, geniş bir bakır levha knmalıdır ve bu levhaya bağlı olan bir kablo binanın toprağı ile irtibatlanmalıdır. Sizler eğer toprak ihtiyacınız var ise ve binanızdaki toprağa güvenmiyorsanız basit olarak evinizdeki herhangi bir musluğa bir kalın tel bağlayarak toprak ihtiyacınızı giderebilirsiniz. Manyetiklere tekrar dönelim. Single coiller her zaman gürültü üretirler, bu gürültüye ingilizcede "hum" denir. humbacker'lar isimlerini bu "hum" dan alırlar, anlamı "hum" kesen dir. Bunun nedeni humbacker'ın iki bobini antifaze olarak bağlandığından iki boninin irettiği "hum" gürültüsü birbirlerini nötre eder, yani keser, ama single coilere göre de ses onlarda olduğu gibi net, pürüzssüz çıkmaz, o yüzden humbacker manyetiklerin ürettiği seslere "crunchy sound" derler. Di Marzio bu singe coillerin pürüzsüz soundunu humbacker larınki gibi sesiz yapmayı düşünmüş ve çift sargılı single coilleri icat etmiş. Zannedersem bu çift sargılı manyetikleri ilk deneyenlerden biri de Malmsteen'dir. Hatta sonraları Di Marzio'ya kendine özel manyetik sardırttı. Neyse konuyu çok dallandırdık. Neymiş bu gürültü meselesi yahu bir kurtulamadık gitti:) Distortion veya over drive pedalları da çok gürültü üretirler. bu onların doğasıdır. Ancak yeni nesil prosesorlar içlerinde "noise gate" devreleri oldukları için bu gürültüyü duyamıyoruz ama bu pedallar gürültülerine rağmen analog pedalların soundunu veremiyorlar. Ha bir tane daha dış etken var gürültünün oluşmasında. Bulunduğunuz yerde yüksek yoltaj üreten her hangi bir şey varsa (yüksek voltaj hattı, trafosu gibi) veya bulunduğunuz odada floresan yanıyorsa bunlar da gürültü üretirler, anfi ve gitarlarınız bunları çok kolay kaparlar.

Saygı ve sevgiler
 
Evet evet Faraday kafesi kuralım telden sarı veririz amfiyi içinde cep telefonu bile çekmiyo Efsane avcıları(discovery tv de) yapmıştı işe yarar belki :)
Peki musluğun bir ucuna bağladık diğer ucunu nereye bağlıcaz? peki tuvalettemi çalıcaz o zaman uzun bi hat cekmek lazım. ehehe:D
 
Teknik detaylar önemli ama genelde yapılan en büyük hata bir tane prizden 5'li 6'lı 10'lu prizler takılıp bunlarında çoğaltılmasıyla tek kaynaktan anormal akımlar çekilmesi.

Kalitesiz çamaşır ipi gibi "ekransız" kabloların kullanılması.

Tüplü monitörlerin yaydıgı manyetik alan.

Ve özellikle gitar kayıtlarında olmak üzere enstrümanların kayıdı alınırken uygulanan aşırı kazanım (gain) diye düşünüyorum.

Ayrıca tekrardan tüm müteahhitlerin ve elektrik tesisatçılarının kulaklarını çınlatıyorum
 
Öncelikle shakti ye teşekkür ederim, verdiği bilgiler açıklayıcı oldu. Bahsedilen gürültü sorununu bugün birebir tecrübe etme şansı buldum. Evde humbacker manyetikleri olan gitarımla kullandığım amfimi okulun laboratuvarında single manyetikli bir fender ile denedim. Evde gürültü seviyesi çok düşük seviyelerde iken, laboratuvarda durum içler acısıydı. Bunu hem single a hem de laboratuvardaki elektronik cihaz sayısı ve toprak hattının yetersizliğine bağlamıştım, okuduğum yazı tam da yaşadıklarımın açıklayıcısı oldu
 
Evet,

Dark-Saga'nın söyledikleri de çok doğru, eklemeyi unutmuşum. Blendajlı kablo kalitesi ve çeşitleri de çok önemli. Blendajlı kablolarda blendajların (koaksiyel de denir) ortadaki telin (hot) dış plastiği etrafını tamamen kapatması gerekir, yani orta telin dış blendaj ile hapis olması gerekir. Kalitesiz kablolarda blendaj ortadaki teli tamamen kapatmaz ve dolayısıyla dış ortamdan bir miktar gürültü "hum" kapar, bunu da hoparlörden yükselmiş bir biçimde duyarız.

Diğer konu gitar kayıtlarındaki gürültü biraz daha teknik bir iştir. Gitarı kayda girmek istiyorsak direk miksere giremeyiz. Bunun iki sakıncası vardır. 1. Gitar empedansı ile mikserin empedansı uyuşmaz. Mikserin bir line bir de mic. girişi vardır ve bu girişler gain düğmesi ile ayarlanabilse de gitar girdiğiniz zaman basit bir gitar anfisinin bile verdiği güzel sesi alamazsınız. Bunun bir çaresi Di-box olabilir, veya mikserler için özel preamp devresi olabilir. Bana göre en iyi ve sağlıklı çözüm kaliteli bir gitar anfisinin önüne mikrofon koyarak kayıda girmektir. Burada yine kullandığınız over-drive ın gürültüsünü kesme problemi yaşarsınız. Bunun çözümü Stüdyo gerçek bir profesyonel studyo ise özel noise-gate ile bu sorunu çözmesi gerekir ama burada da bilgi eksikliğinden dolayı hem bu noise-gate i bağlama şeklini bilemezler hem de ayarını beceremezler. Noise-gate ler belli ayarları olan gürültü kesici cihazlardır. bu cihazlarda bir thres-hold ayarı vardır, bir gain ve başka ayarları olanlar vardır. Bu cihazların hem avantajları hem de dez avantajları vardır. Bu uzun bir konu burada belki ahkem kesmem doğru olmayabilir.

Diğer bir kunu da yine Sga nın söylediği kullanılan toprak hattının sağlam ve kalın olması gerekir. Ayrıca Çoklu grup brizlere çok yükleme yapılmamalıdır. Son olarak, devamlı olarak kullandığınız pirizinizi sigortayı gevşeterek sökün ve gördüğünüz bütün vidaları sıkın, görüceksiniz ki bazıları gevşemiş olacaklar. Bunun bir zararı olmayabilir ama gevşek bir vida bilgisayarınızın göçmesine, bilgilerinizin uçmasına neden olabilir.

Sevgiler.
 
Peki bu dış seslerden oluşan gürültü mesela evde banyonun lambası açılıp kapanınca ampliden ses geliyor pat filan diye ampliyi beslediğimiz çoklayıcıyı ups e taksak o önlermi?
 
Erren demiş ki:
Peki bu dış seslerden oluşan gürültü mesela evde banyonun lambası açılıp kapanınca ampliden ses geliyor pat filan diye ampliyi beslediğimiz çoklayıcıyı ups e taksak o önlermi?
Bu "pat" sesinin nedeni bir cihaz açılıp kapanırken kontakları arasında oluşan kıvılcım'dan kaynaklanır. Buna ing. literaturde "spike" denir. Spike'lar 220 volt sinüsler üzerinde oluşan küçük parazitlerdir, yani sinüsün kalitesini bozarlar. Bu spikelara elektrik süpürgesi gibi kömürlü kollektörlü motorları olan cihazlarda neden olurlar. Şebekede gürültü üreten bir cihaz veya bir lamba anahtarı bir spike ürettiği zaman geriye ve ileriye doğru aynı hattaki tün diğer cihazları etkiler, yani bağlı olduğu kablo nereye kadar gidiyorsa bu gürültü gider. Birde gürültü üreten başka bir unsur vardır. Oda evimize gelen elektriğin bağlı olduğu besleme trafosunun zayıflığıdır. bu trafo yetersiz veya kondansatörleri bakımsız ise şebekeye gönderdiği elektrik de iyi filtre edilmemiş olur dolayısiyle bizim bazı hi-fi cihazlarımız dizaynına göre bu filtresiz veya gürültülü elektrikten etkilenirler ve gürültü üretirler.

Çaresi biraz zor ve masraflı olabilir. Bazı ups'ler bu filtrasyonu sağlayabiliyorlar, sanırım "online" olmayanlar (yada tersi emin değilim. yani bu tip bir ups şebekeden bağımsız 220 volt üretip cihaza gönderiyorsa onlar verimli oluyorlar. Bu da ups'in yapısı mve kalitesine göre değişiyor. Bazı ups'ler hi-fi cihazlarda hiç verimli olamayabiliyorlar, falan. Batıda bu tür işler için filtre cihazları üretilmiş fakat burada sanırım henüz yok.
 
tek prizden çoklu çoğaltım konusuna bir eklemede ben yapayım. diyelimki kayıttasın ,hadi tek prizden yüklenmeyeyim gürültü oluşmasın odanın diger tarafındaki prizede diger aletleri bağlayayım dediniz. bu seferde ground hum denilen baska bir gürültü illetiyle karşılaşmak mümkün. özetle en iyi yöntem ,iyi hesaplanmış biraz irice ups kullanmak.
 
Power Conditioner kullanırsanızda baya önüne geçersiniz bu tarz olayların. Kaliteli ara kablolar ve power kabloları ile bir power conditioner kullandığınızda (aldığınız modele göre) spikelardan grounding sorunlarından hum dan falan kurtulabiliyorsunuz. Hatta high voltage shut down fonksiyonu olan aletlerde var. Ciddi olarak koruyor ekipmanı bunlar. Ben kullanıyorum, tavsiye ederim.

*Buarada shakti'ye verdiği güzel bilgiler için teşekkür ederim.
 
Geri
Üst