Caz Teorisi

Merhabalar herkese öncelikle. Önceden de müzik teorisi kaynağıyla ilgili buna benzer bir başlık açmıştım fakat bu sefer spesifik olarak caz teorisi üzerine yoğunlaşan bir kaynak aramaktayım. Müzik teorisiyle ilgili bildiğim şeyler major minör gamlar ve modları, 7li akorlar ve major dizi 7li akorları, temel akor geçişleri. Bu konuları teorik olarak bilsem de uygulamada eksiklerim bulunmakta.

Kotska'nın Tonal Harmony kitabını biraz okudum fakat örnekler tamamen klasik müzik dolu ve klasik müzik şuan ilgimi çekmiyor. Bu yüzden cazla ilgili örnekler içeren ve özellikle caz armonisine yoğunlaşan bir kaynak aramaktayım. Bu kaynak aklınıza gelen herhangi bir şey olabilir fakat detaylı ve toplu bir bilgi kaynağı olursa çok daha hevesli olacağımı düşünüyorum. Öneride bulunan herkese şimdiden teşekkürler.
 
İngilizce kaynaklara bakmanızı öneririm. Türkçe'de tek kaynak Nail Yavuzoğlu - Caz Müziğinde Akor Dizileri. Ama çok yetersizdir, çünkü işin mantığına inemiyor.
Bu işi kendi başına çözmüş birisi olarak size bir-iki tavsiyede bulunayım:
1)Modları boşverin; özellikle de klasik caz-bebop temelli işlerle ilgilenecekseniz.
2)Majör dizinin her bir derecesi üzerine kurulan akor yapılarını ADINIZ GİBİ öğrenin. Hangi derecenin hangi fonksiyonu (subdominant, dominant, tonik) temsil ettiğini aynı şekilde öğrenmeye bakın. Bol bol çalın bu soundları. Hem single note arpej olarak, hem de akor olarak.
3)Diminished 7 ve augmented akorlarının çalımını ve bunlar üzerinden oluşan akor yedeklemelerini öğrenin. Bu benim caz armonisini çözmemi sağlayan asıl şey olmuştur. Özellikle Pat Martino'nun yaklaşımı ve kitapları bu anlamda çok faydalı oldu bana.
4)Gitar çalıyorsanız iyi bir caz gitar akor kitabı alın. Genel caz teorisi piyanoyu temel alır çünkü...
5)Caz standartlarını inceleyip kendi çıkarımlarınızı yapın.
Bugün geldiğim noktada bir-iki saatte bu temeller üzerinden bütün akor dizisi yazma mantığını izah edebilirim ve şunu da rahatlıkla söyleyebilirim ki kitapların çok büyük bir kısmı aslında çöp. Çünkü pratik değiller. Pratikten kopuklar, ezbere kuralları anlatıyorlar.
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #4
İngilizce kaynaklara bakmanızı öneririm. Türkçe'de tek kaynak Nail Yavuzoğlu - Caz Müziğinde Akor Dizileri. Ama çok yetersizdir, çünkü işin mantığına inemiyor.
Bu işi kendi başına çözmüş birisi olarak size bir-iki tavsiyede bulunayım:
1)Modları boşverin; özellikle de klasik caz-bebop temelli işlerle ilgilenecekseniz.
2)Majör dizinin her bir derecesi üzerine kurulan akor yapılarını ADINIZ GİBİ öğrenin. Hangi derecenin hangi fonksiyonu (subdominant, dominant, tonik) temsil ettiğini aynı şekilde öğrenmeye bakın. Bol bol çalın bu soundları. Hem single note arpej olarak, hem de akor olarak.
3)Diminished 7 ve augmented akorlarının çalımını ve bunlar üzerinden oluşan akor yedeklemelerini öğrenin. Bu benim caz armonisini çözmemi sağlayan asıl şey olmuştur. Özellikle Pat Martino'nun yaklaşımı ve kitapları bu anlamda çok faydalı oldu bana.
4)Gitar çalıyorsanız iyi bir caz gitar akor kitabı alın. Genel caz teorisi piyanoyu temel alır çünkü...
5)Caz standartlarını inceleyip kendi çıkarımlarınızı yapın.
Bugün geldiğim noktada bir-iki saatte bu temeller üzerinden bütün akor dizisi yazma mantığını izah edebilirim ve şunu da rahatlıkla söyleyebilirim ki kitapların çok büyük bir kısmı aslında çöp. Çünkü pratik değiller. Pratikten kopuklar, ezbere kuralları anlatıyorlar.
Öncelikle çok teşekkür ederim önerileriniz için. Gitar çalıyorum fakat piyano çalmayı da orta seviyede biliyorum. Piyano temelli bir kitabı anlamakta güçlük çekeceğimi sanmıyorum o yüzden.
Yazdıklarınızla ilgili aklıma takılan birkaç soru var:
1) Yabancı müzisyenlerden dinlediğim kadarıyla YouTube'dan (evet belki çok güvenilir bir kaynak değil ama) modal caz armonisini ön planda tutuyor gibi duruyorlar. Özellikle Rick Beato'yu takip ediyorsanız o da genelde teorik temelleri modlar üzerine anlatma eğiliminde. Bu yüzden sizce modları öğrenmek neden o kadar önemli değil?
2) Akor yedeklemelerinizden kastınız nedir acaba orayı tam anlayamadım.
 
Öncelikle çok teşekkür ederim önerileriniz için. Gitar çalıyorum fakat piyano çalmayı da orta seviyede biliyorum. Piyano temelli bir kitabı anlamakta güçlük çekeceğimi sanmıyorum o yüzden.
Yazdıklarınızla ilgili aklıma takılan birkaç soru var:
1) Yabancı müzisyenlerden dinlediğim kadarıyla YouTube'dan (evet belki çok güvenilir bir kaynak değil ama) modal caz armonisini ön planda tutuyor gibi duruyorlar. Özellikle Rick Beato'yu takip ediyorsanız o da genelde teorik temelleri modlar üzerine anlatma eğiliminde. Bu yüzden sizce modları öğrenmek neden o kadar önemli değil?
2) Akor yedeklemelerinizden kastınız nedir acaba orayı tam anlayamadım.
Beato çok yetenekli bir müzisyen olmakla birlikte, kariyeri caz gitaristliği değil. Yanlış anlamayın, donanım yok demiyorum, adam yüksek lisanslı müzisyen-prodüktör ve çok yetenekli. Ama caz gitaristi olarak albümler çıkarmışlığı filan yok bildiğim kadarıyla. Ayrıca, yazdığı bazı şeylerle de yaptıkları tutmuyor. Örneğin, Daysof Wİne and Roses solosunu çalıyor Wes Montgomerry'nin, sonra da insanlara temel akor arpejlerini çalışmalarını söylüyor. E hani modlar ?
Şöyle diyeyim:
1) Modal caz, beboptan çok daha sonra gelişmiş bir akımdır ve o akımı kuran cazcılar da üst düzeyde bebop çalarlar. Temelleri odur. O yüzden eğer aradığınız şey modal caz ise BİLE; yine de işi modlara indirgemeyin.
2)Cazı modlar üzerinden anlatan eğitimcilerin kariyeri genellikle caz müzisyenliği değil, akademisyenlik-hocalıktır. Kariyerini caz gitardan yapmış klasik caz gitarcıları (bkz Joe Pass, Jimmy Bruno, modları çaldığı zannedilen ama aslında modları hiç düşünmediğini söyleyen Pat Martino...) modlar üzerinden caz emprovizesinin anlatılmasına hep karşı çıkmıştır. Hele piyanist Barry Harris, basbayağı ateş püskürür o meseleye:) "Fusion" gitaristleri modal bakış açısını savunurlar, ama onlar da standartları çalarken aslında akor seslerini düşünüyorlar:) Modların tek başına kullanımı ile caz çalınamıyor aslında. Ama bu işin ticari-sektörel bir tarafı var ve bunu konuşmak işlerine gelmiyor.
2)"Akor yedeklemesi" (chord substitution) kavramını daha önce duymadıysanız anlamamanız çok doğal zaten:) Derin mevzudur, buradan anlatılmaz ve zamanla sindirilerek çalışılması gerekir. Onu da listeye alın.
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #6
Çok ufuk açıcı ve bilgilendirici bir mesaj oldu çok teşekkür ediyorum. Aynı zamanda açıkladığınız şeyler kafamdaki birkaç soru işaretini de sildi. Chord substitutionu da hedeflerime ekledim :)
 
Güzel konu ve güzel içerik olmuş. Ben de konu hakkında kafama takılanı buraya sorayım bari. Umarım çok absürt kaçmaz.

Jazz konusunda çok kısıtlı araştırmalar yapmaktayım. Çok büyük saygı duymakla birlikte hani Jazz ile ilgili bir şeyler yapma niyetinde değilim. Sadece ninbot tarzı online doğaçlama sitelerinde mevzu Jazz nağmelerine geldiğinde (ki aslında doğaçlama deyince hep jazz olacak sanıyorlar) ayak uydurabileyim istiyorum. Yani bu kadar basite indirgemek can yakıcı olur mu bilemiyorum ama örneğin en temelinden A minor gamından yürüdüğümüzü farz edelim. Bunu birden Jazz'ımsı havaya nasıl kavuşturabiliriz? Sadece ses aralığı olarak soruyorum. Dediğim gibi amacım biraz sonuç odaklı.

Yaptığım araştırmalarda en temel olanın melodik minor (hatta buna jazz minor diyorlarmış) olduğunu söylüyorlar. Buna göre F# ve G# basmak gerekiyor. İnerken farklı çıkarken farklı olayı da var sanırım. Tamam onu da ekliyoruz ama yine de o bildiğimiz Jazz nağmeleri çıkmıyor bir türlü. Bu kadar basit yolu yok mu? Çok mu yanlış yoldayım. Yani birkaç sefer araştırdım ama maalesef pat diye sonuca ulaşamayınca aman sen de Jazz yapmayıver dedim :) Şaka bir tarafa dediğim basit pratik bir çözüm aramaktayım.
 
Güzel konu ve güzel içerik olmuş. Ben de konu hakkında kafama takılanı buraya sorayım bari. Umarım çok absürt kaçmaz.

Jazz konusunda çok kısıtlı araştırmalar yapmaktayım. Çok büyük saygı duymakla birlikte hani Jazz ile ilgili bir şeyler yapma niyetinde değilim. Sadece ninbot tarzı online doğaçlama sitelerinde mevzu Jazz nağmelerine geldiğinde (ki aslında doğaçlama deyince hep jazz olacak sanıyorlar) ayak uydurabileyim istiyorum. Yani bu kadar basite indirgemek can yakıcı olur mu bilemiyorum ama örneğin en temelinden A minor gamından yürüdüğümüzü farz edelim. Bunu birden Jazz'ımsı havaya nasıl kavuşturabiliriz? Sadece ses aralığı olarak soruyorum. Dediğim gibi amacım biraz sonuç odaklı.

Yaptığım araştırmalarda en temel olanın melodik minor (hatta buna jazz minor diyorlarmış) olduğunu söylüyorlar. Buna göre F# ve G# basmak gerekiyor. İnerken farklı çıkarken farklı olayı da var sanırım. Tamam onu da ekliyoruz ama yine de o bildiğimiz Jazz nağmeleri çıkmıyor bir türlü. Bu kadar basit yolu yok mu? Çok mu yanlış yoldayım. Yani birkaç sefer araştırdım ama maalesef pat diye sonuca ulaşamayınca aman sen de Jazz yapmayıver dedim :) Şaka bir tarafa dediğim basit pratik bir çözüm aramaktayım.
Yıllarca dizleri çalarak caz tınısı yakalamaya çalıştım. Boşuna uğraşmayın; olmaz:) Dorian ile biraz yakalarsınız (ki, o da melodik minöre çok yakındır zaten), ama tek başına dizilerle caz olmaz. İlla dizi diyorsanız, bebop dizileri derim ki, onlar da temel arpejleri bilmeden olmaz. Çünkü caz geleneğinde arpej ve diziler hep iç içe çalınır. Rock -metaldeki gibi bir tondan notaları ardışık dizerek "yardırmak" (bkz: shred) ile olmaz yani :)
Caz için akor seslerini birbirine bağlamak üzerinden düşünmeye başlamak gerekiyor. Bunun için önce akor seslerini oturtmak lazım. Yani ilk adım, temel 7li akor arpejlerini oturtmak klavyede. Majör 7, minör 7, dominant 7 ve minör 7 b5. Bunlara ek olarak, ilgili oldukları majör diziyi de bilmek lazım, ama akorların üzerine dizyi çalmak için değil, akor sesleri arasında bağlantı yapacak küçük pasajlar için.
Sonrası zamanla gelir. Örnekler için şuradan bakabilirsiniz:
Youtube üzerinden de Jens Larsen tavsiye ederim. Farklı düzeylerde pek çok dersi var, başlangıç düzeyi derslerine bakabilirsiniz.
 
Tamamdır Jazz maceram buraya kadarmış :) Yalnız şu var. Tabii çalan kişinin seviyesini bilemiyorum ama bahsettiğim ninbot sitesinde melodilere uygun şekilde "şakkadanak" Jazz tınısına geçebiliyorlar. Belki standart bir şeydir bilemiyorum ama öyle duyunca neden benim de olmasın demiştim :) olmuyormuş.
 
Tamamdır Jazz maceram buraya kadarmış :) Yalnız şu var. Tabii çalan kişinin seviyesini bilemiyorum ama bahsettiğim ninbot sitesinde melodilere uygun şekilde "şakkadanak" Jazz tınısına geçebiliyorlar. Belki standart bir şeydir bilemiyorum ama öyle duyunca neden benim de olmasın demiştim :) olmuyormuş.
Eğer link verebilirseniz daha iyi olur; şu anda neden bahsettiğiniz pek anlaşılmıyor.:) "Caz tınısına geçmek" çok genel bir ifade.
 
Konuyu bilmediğim için aslında genel ifade kullandım. Bu bahsettiğim sitede yapılan doğaçlamalar zaten otomatik kayıt oluyor. Onlar içinden aldığım notlardan iki tane link buldum. İkili gitar olarak daha ağırlıkta "Jazz tınıları" olmuştu ama onları bulamadım maalesef ama zaten ninbot.com sitesinde benim rastladığım ağırlıkta Jazz çalınıyor. Tabii onlar Jazz altyapısı üzerine bilerek çalıyorlardır. Benim sorduğum olayı tam karşılamaz.

Sorduğum soruya örnek olabilecek iki tane link ekliyorum:


Bu linkte 21:35 kısmında klavyeler Jazz tınılarına geçiyor. Öncesinde efektlerle karışık normal bir melodi var. Alttaki ritm-melodi ve Jazz klavyeler girdikten sonra clean gitarda hafif solomsu gitarlar benim. Altta Jazz üstünde hicaz gibi olmuş :) Tabii ki bilmediğimden. Örneğin tam bu noktada sorduğum konuya pat diye geçebilecek olsam klavyenin çaldıklarına bir adım yaklaşabilirdim. Sonuçta onun çaldıkları genel müziğe o kadar da uyumsuz duyulmuyor.


Bu linkte 02:54 kısmında başlayan cılız bir Jazz tınısı mevcut. Çalan arkadaş çok emin değil gibi ya da ben çok yanlış anlamış olabilirim bilemiyorum. Bunda alttaki ritm-melodi ve üstünde Jazz olmayan gitarlar benim. Diğer gitar çalan ninbot sitesinden biri. o Jazz'a geçince ben Blues'a bağlıyorum oradan da ortyantal'e çıkıp ortalığı karıştırmış oluyoruz. Tabii ki bilmediğim için bu böyle. Bu örnekte diğer çalan arkadaş bana mı ayak uydurmaya çalışıyor yoksa o da mı bilmiyor ondan emin değilim. Her ne kadar tam örnek olmasa da Rock melodileri üzeri sololar ile başlayıp olayın Jazz'laşmasına örnek olabilir gibi geldi.

Bunlar haricinde bugün melodik minöre bir de klavye üzerinden bakayım dedim. Yani sorduğum şeyi tam karşılar mı onu test edemedim ama "F F# G G#" karışık kullanımı bir miktar o hissi verebiliyor. Hatta G G# A bölümü ağırlıkta gibi duyuyorum. Bunu genişletince de C C# D E F F# G G# A B şeklinde bir yere vardım. Tabii ki teorisi olmadan sadece yakın sesler gibi duyuluyor. Bu sesler hangi gama denk düşüyor henüz araştırmadım. Ayrıca bebop gamına da bakacağım, o aklımda.

Bir de son olarak ekleyeyim, lütfen yanlış anlaşılmasın. Yani bilgiye teoriye elbette saygı duyuyorum. Konuda uzmanlaşmış kişilere saygısızlık gibi algılanmasın. Benim derdim eldeki araçlarla yapabileceğim şeyleri yapmak. Araçları basitleştirince alan daha genişliyor diye düşünüyorum. Tabii bu konuya tam anlamıyla vakıf olunca da araçları basitleştirebilir. Yani bilen için basit olunca da dediğim yere gelebilir ama eğer konular çok karışıksa ve yıllar gerekiyorsa bu durumda o alan bilmeyenlere çok uzak, bilmeye çalışanlara da çok dar olabilir.

Özetle amacım Jazz çalmak değil, haddime bile değil ama sonuçta hepsi müzik, bir ucundan kıyısından çalınan ortamda yabancılık çekmeyeyim derdindeyim.
 
Konuyu bilmediğim için aslında genel ifade kullandım. Bu bahsettiğim sitede yapılan doğaçlamalar zaten otomatik kayıt oluyor. Onlar içinden aldığım notlardan iki tane link buldum. İkili gitar olarak daha ağırlıkta "Jazz tınıları" olmuştu ama onları bulamadım maalesef ama zaten ninbot.com sitesinde benim rastladığım ağırlıkta Jazz çalınıyor. Tabii onlar Jazz altyapısı üzerine bilerek çalıyorlardır. Benim sorduğum olayı tam karşılamaz.

Sorduğum soruya örnek olabilecek iki tane link ekliyorum:


Bu linkte 21:35 kısmında klavyeler Jazz tınılarına geçiyor. Öncesinde efektlerle karışık normal bir melodi var. Alttaki ritm-melodi ve Jazz klavyeler girdikten sonra clean gitarda hafif solomsu gitarlar benim. Altta Jazz üstünde hicaz gibi olmuş :) Tabii ki bilmediğimden. Örneğin tam bu noktada sorduğum konuya pat diye geçebilecek olsam klavyenin çaldıklarına bir adım yaklaşabilirdim. Sonuçta onun çaldıkları genel müziğe o kadar da uyumsuz duyulmuyor.


Bu linkte 02:54 kısmında başlayan cılız bir Jazz tınısı mevcut. Çalan arkadaş çok emin değil gibi ya da ben çok yanlış anlamış olabilirim bilemiyorum. Bunda alttaki ritm-melodi ve üstünde Jazz olmayan gitarlar benim. Diğer gitar çalan ninbot sitesinden biri. o Jazz'a geçince ben Blues'a bağlıyorum oradan da ortyantal'e çıkıp ortalığı karıştırmış oluyoruz. Tabii ki bilmediğim için bu böyle. Bu örnekte diğer çalan arkadaş bana mı ayak uydurmaya çalışıyor yoksa o da mı bilmiyor ondan emin değilim. Her ne kadar tam örnek olmasa da Rock melodileri üzeri sololar ile başlayıp olayın Jazz'laşmasına örnek olabilir gibi geldi.

Bunlar haricinde bugün melodik minöre bir de klavye üzerinden bakayım dedim. Yani sorduğum şeyi tam karşılar mı onu test edemedim ama "F F# G G#" karışık kullanımı bir miktar o hissi verebiliyor. Hatta G G# A bölümü ağırlıkta gibi duyuyorum. Bunu genişletince de C C# D E F F# G G# A B şeklinde bir yere vardım. Tabii ki teorisi olmadan sadece yakın sesler gibi duyuluyor. Bu sesler hangi gama denk düşüyor henüz araştırmadım. Ayrıca bebop gamına da bakacağım, o aklımda.

Bir de son olarak ekleyeyim, lütfen yanlış anlaşılmasın. Yani bilgiye teoriye elbette saygı duyuyorum. Konuda uzmanlaşmış kişilere saygısızlık gibi algılanmasın. Benim derdim eldeki araçlarla yapabileceğim şeyleri yapmak. Araçları basitleştirince alan daha genişliyor diye düşünüyorum. Tabii bu konuya tam anlamıyla vakıf olunca da araçları basitleştirebilir. Yani bilen için basit olunca da dediğim yere gelebilir ama eğer konular çok karışıksa ve yıllar gerekiyorsa bu durumda o alan bilmeyenlere çok uzak, bilmeye çalışanlara da çok dar olabilir.

Özetle amacım Jazz çalmak değil, haddime bile değil ama sonuçta hepsi müzik, bir ucundan kıyısından çalınan ortamda yabancılık çekmeyeyim derdindeyim.
Aslında tespitleriniz büyük ölçüde doğru; sadece bilgi eksiğinden dolayı adını koyamadığınız şeyler var. Kayıtları bahsettiğiniz noktalarda dinledim ve aşağıda bir kaç öneride bulunuyorum:
1) Sizin istediğiniz şey büyük ölçüde sabit bir altyapı/ton içerisinde giderken ton dışı sesleri de ekleyerek cazvari bir hava katmak. Bunu söylediğiniz şekilde kromatik (tona ait olmayan) sesleri dizi seslerine ekleyerek yapmanız mümkün. Ancak şunu bilmek lazım: Bu kromatik seslerin bir yere ÇÖZÜLME hissi yaratması gerekiyor. Örneğin, C C# D pasajında C# arada kalmalı ve ritmik olarak kuvvetli vurgunun üzerine D gelmeli. Buradaki uygun düşünce şekli, Cyu D'ye bağlamak için kromatik geçiş sesi kullanmaktır. Bunu kocaman bir dizinin bir parçası gibi DÜŞÜNMEYİN. Buna gerek yok zaten. Ve tabii aynı şeyi D'den C'ya gitmek için de yapabilirsiniz.
"Hedef notaya" vardığınızda, monotonluğu kırmak için bir arpej çalabilir, veya diziye devam edebilirsiniz. Yaptığımız iş, en basit mantığı ile şudur: Aralarında tam ses bulunan iki dizi sesini, bir tane kromatik sesle birbirine bağlamak. Bu fikri kullanarak, aralarında tam ses bulunan diğer notaları da böyle bağlamak mümkündür. Ama bunu sadece belli yerlerde, belli seslere yapmak güzel tınlar. Aksi takdirde hepsine çalındığında zaten ortaya kromatik dizi çıkar.
2) Başından beri "caz" üzerinden bahsettiğimiz ama aslında caz olması gerekmeyen şeyin teknik bir adı var, bunu ben de söylemeyi unuttum aslında. Konseptin adı "playing through the changes". Türkçesi, akor değişimlerinin hakkını vererek/duyurarak çalmak. Bu caza has bir şey değil, aslında her tarzdaki müzisyenin belli ölçülerde öğrenmesi gereken bir şey. Rock gitaristleri bunda çok zorlanır, çünkü ne yazık ki altyapıların üzerine tek bir diziyi YEDİRMEK üzerinden solo çalmayı öğrenirler. Benim için de durum aynıydı zaten. Biraz daha uzun vadede, bu alışkanlığı kırmak gerekiyor. Bunun için de biraz teori bilmek, biraz da çalarak (teori ile değil) kulağı farklı tınılara alıştırmak lazım. Bir ton içerisinde her nota her akorun üzerinde iyi TINLAMAZ. Sırf o tona ait olması, onun iyi bir nota tercihi olduğunu göstermez. Altta çalan akor ve bas notası bu anlamda belirleyicidir. Sanırım bu, sizin caz teorisine dalmadan emprovize öğrenmek ile ilgili sorunuza da yanıt veriyor biraz. Caz çalmak şart değil, ama akor değişimlerinin üzerinde farklı akorların seslerini yakalayarak çalmayı öğrenmek uzun vadede şart:) Emprovizenin temeli budur.
3)Burada karşılıklı işbirliği ile yapılan işler güzel filan, buna da devam edin motivasyon açısından. Ancak müzikal açıdan ortaya çıkan işler, açık konuşmak gerekirse, tamamen karambol. Bu sizin kulağınıza zarar verir bu aşamada; biraz daha seçici olmak lazım çünkü. Siz de farkındasınız zaten bir karmaşa olduğunun, ama kulak ne duyarsa onu benimser. O yüzden, daha seçici olmaya bakın çalışırken; youtube üzerindeki vs çeşitli backing trackler üzerine SADECE kendinizi kaydedin. Bu, karmaşadan uzak bir şekilde kendinizi daha eleştirel değerlendirmenizi sağlar.
Kolay gelsin...
 
Son düzenleme:
Güzel bilgiler ve öneriler için teşekkürler. Son kısımdaki eleştiri ve öneriden başlayayım. Aslında önceki söylediğim ile bağlantılı bir şey. Benim kişisel olarak amacım "müzikle iletişim kurabilmek" olduğu için aynı konuşmayı öğrenmek gibi düşünebiliriz bunu. Yani bir çocuk tüm grameri öğreneyim sonra konuşayım demiyorsa onun gibi bildiğim kadarıyla konuşmaya çalışıyorum. Özellikle derinlemesine inilen konularda zaten çok büyük emekler gerektiği için bir yerden sonra teori pratiği bastırıp işin özünü unutturabilir. En azından ben böyle düşünmekteyim.

ninbot sitesindeki karambolün önemli bir nedeni teknik olarak gecikmeyi ortadan kaldırmak için bir ölçü geriden duymak ile ilgili ama ben o karambolü de seviyorum. Kulağı standart formatlara (ki bunda Jazz standartları da vardır elbette) alıştırmak yerine karambolde uyum (kaostaki uyum diyerek felsefe katabiliriz:) )duymaya zorluyor. Yani aslında buradaki eleştiriye hiç katılmadım. Yani zaten amacım az önce bahsettiğim üzere müzikle iletişim kurabilmek olduğu için bana youtube'dan bulacağım altyapıların bir faydası olmaz. Canlı kanlı insanlarla birlikte çalmak hem çok daha tatmin edici hem çok daha yararlı diye düşünmekteyim. Tabii ki nizami olacak bir şey değil. Zaten Jazz teorisi bağlamında sorumda da bu çekince ile sordum. Bana Jazz'vari gibi diyelim gelen yerler için neler yapabilirim şeklinde bir yaklaşım ki ona da cevap verilmiş. Tabii bunun belli bir formülünü aramaktayım. Tam ses arası yaklaşımlar ve deneme yanılma şeklinde gibi görünüyor. Anladığım kadarıyla...

Yani özetle online doğaçlama performanslar en çok Jazz çalanların dikkatini çekiyor. Biraz ortam da öyle olunca ben de o dile yabancılık çekmemek adına biraz olsun araştırmaya başladım yoksa kişisel olarak ben kontrpuan dedikleri üst üste melodileri tercih ediyorum. Bana bu şu zamana kadar yeterli geldiği için fazlasını araştırmamıştım. Amacım kendim çalayım kendim dinleyeyimden öte olduğu için de böyle bir olaya giriştim. Ninbot ortamında antremana gelenden ses ayarı olmayana kadar herkes istediği gibi takılabildiği için büyük çoğunluğu elbette karambol oluyor ama hem bu karamboller içinde çok güzel anlar yakalanabiliyor hem de baştan sonra oturup oturup muhabbet etmişiz gibi yapılmış çalışmalar da mevcut. Yani öneri ve eleştiri için teşekkürler ama benim amacıma uygun eleştiri olmamış maalesef.

Hatta ben de aksine ninbot ortamında Jazz severlerin ağırlıkta olmasını da göz önünde bulundurarak buyrun konuyla ilgili herkesler katılsın diyerek bitireyim.
 
Güzel bilgiler ve öneriler için teşekkürler. Son kısımdaki eleştiri ve öneriden başlayayım. Aslında önceki söylediğim ile bağlantılı bir şey. Benim kişisel olarak amacım "müzikle iletişim kurabilmek" olduğu için aynı konuşmayı öğrenmek gibi düşünebiliriz bunu. Yani bir çocuk tüm grameri öğreneyim sonra konuşayım demiyorsa onun gibi bildiğim kadarıyla konuşmaya çalışıyorum. Özellikle derinlemesine inilen konularda zaten çok büyük emekler gerektiği için bir yerden sonra teori pratiği bastırıp işin özünü unutturabilir. En azından ben böyle düşünmekteyim.

ninbot sitesindeki karambolün önemli bir nedeni teknik olarak gecikmeyi ortadan kaldırmak için bir ölçü geriden duymak ile ilgili ama ben o karambolü de seviyorum. Kulağı standart formatlara (ki bunda Jazz standartları da vardır elbette) alıştırmak yerine karambolde uyum (kaostaki uyum diyerek felsefe katabiliriz:) )duymaya zorluyor. Yani aslında buradaki eleştiriye hiç katılmadım. Yani zaten amacım az önce bahsettiğim üzere müzikle iletişim kurabilmek olduğu için bana youtube'dan bulacağım altyapıların bir faydası olmaz. Canlı kanlı insanlarla birlikte çalmak hem çok daha tatmin edici hem çok daha yararlı diye düşünmekteyim. Tabii ki nizami olacak bir şey değil. Zaten Jazz teorisi bağlamında sorumda da bu çekince ile sordum. Bana Jazz'vari gibi diyelim gelen yerler için neler yapabilirim şeklinde bir yaklaşım ki ona da cevap verilmiş. Tabii bunun belli bir formülünü aramaktayım. Tam ses arası yaklaşımlar ve deneme yanılma şeklinde gibi görünüyor. Anladığım kadarıyla...

Yani özetle online doğaçlama performanslar en çok Jazz çalanların dikkatini çekiyor. Biraz ortam da öyle olunca ben de o dile yabancılık çekmemek adına biraz olsun araştırmaya başladım yoksa kişisel olarak ben kontrpuan dedikleri üst üste melodileri tercih ediyorum. Bana bu şu zamana kadar yeterli geldiği için fazlasını araştırmamıştım. Amacım kendim çalayım kendim dinleyeyimden öte olduğu için de böyle bir olaya giriştim. Ninbot ortamında antremana gelenden ses ayarı olmayana kadar herkes istediği gibi takılabildiği için büyük çoğunluğu elbette karambol oluyor ama hem bu karamboller içinde çok güzel anlar yakalanabiliyor hem de baştan sonra oturup oturup muhabbet etmişiz gibi yapılmış çalışmalar da mevcut. Yani öneri ve eleştiri için teşekkürler ama benim amacıma uygun eleştiri olmamış maalesef.

Hatta ben de aksine ninbot ortamında Jazz severlerin ağırlıkta olmasını da göz önünde bulundurarak buyrun konuyla ilgili herkesler katılsın diyerek bitireyim.
Benim "karambol" eleştirime epey takılmışsınız, ama bir şey gözden kaçmış: O kadar karambol ki, size tavsiyede bulunmayı güçleştiriyor... Siz sound olarak bunu tercih edebilirsiniz, ben onu eleştirmedim. O benim zevkim. Ayrı mesele diyelim.
İletişim kurma çabanızı takdir ediyorum; bunu anlamadığımı düşünmeyin. Hatta bunu ben de en çok kendi projem Momentum ile yaşamıştım. Özellikle de anın içinde spontan doğaçlama yapabilmek deneyimi açısından.... Çok daha öncesinde de (2000'lerin başı...) Guitawar.com ile... Online gitaristlerin (özellikle de shred çalan tayfanın) oluşturduğu ilk topluluklardan biriydi. Karşılıklı kapışmalardan, collablere kadar bir sürü iş yapıldı ki, o zaman için çok yeniydi. Bana verdiği motivasyon çok farklıydı.

Ancak sizin bulunduğunuz nokta, "benim amacım başka..." şeklindeki defansifliğe çok müsait. Bu çok iyi bilinen bir sorundur, sadece yansıma şekilleri farklıdır. Jimmy Raney'nin bir videosunda izlemiştim, başkasına benzemek istemeyen hevesli caz gitar öğrencilerinin tavrından şikayet ediyordu: "Yeah, bu you can't play !!!" (İyi de çalamıyorsun ki be adam !!! )

Yani, eksikliklerimizi gizlemek için orijinallik veya spontanlık gibi çabalara sığınma eğilimimiz çok doğal bir savunma mekanizması olabiliyor. O yüzden de, en iyi eleştiri muhtemelen size en uygunsuz gelen eleştiridir:) Guitarwar.com bu açıdan da çok farklı bir deneyimdi. Çünkü bir şekilde bir dürüstlük ortamı oluşmuştu ve insanlar hatalarını birbirine rahatlıkla söylüyordu. Hatta insanlar açıkça bunları duymayı istiyor, siteye o yüzden katılıyordu.

Pratik olma kaygınıza kesinlikle katılıyorum. Modlar konusunda da o yüzden hep insanları uyarıyorum o anlamda. Araba kullanmak için mühendis olmanıza gerek yok; ama kesinlikle kazanılması gereken bazı beceriler var. Onlar zamanla oturmalı, bunu da görmenin en iyi yolu, altyapı üzerine tek kanal kayıtla çalmak ve bunu da kaygısız bir şekilde başkalarının eleştirisine sunmaktır. Evet, çok ilham vermeyebilir, alt yapı steril ve "insansız" bir ortam; doğru. Ama zaten bunu müziğin aslı gibi değil, provası gibi de görmek lazım biraz. Yoksa ben de spontanlığa dayalı şeyleri ev stüdyosundaki kayıt ortamında yakalamaya çalışma taraftarı değilim. Olmuyor.
 
Defansif bir durum yok ki, sadece kendimi açıklamaya çalıştım ama nedense hala aynı şeyleri tekrar etmişsiniz. Ben diyorum ki zaten araştırma ve geliştirmenin sonu yok. Araçları çeşitlendireceğiz diye eldeki yapabildiklerimizi gözden kaçırıyoruz. Yaratım sürecinde sonsuz olanın bu olması gerekir. Buna katılmazsanız sizin görüşünüzdür, bir şey demem ama hala bu konuda eksiklik aramak hoş olmamış.

Geçmişte bahsettiğiniz projeler konusunda bilgim yok. Bahsettiğim siteye göz attınız mı bilemiyorum ama zaten sitenin müdavimlerinin büyük kısmı Jazz müzisyeni, yani teknik olarak olmayacak bir şey olsa o kadar adam zaten orada toplanıp çalmaz. Senelerdir bu şekilde işleyen bir ortama oradan zarar görürsünüz diye bir tavsiyede bulunmak bence biraz iddialı olmuş. Yani işin teorisine fazla kaptırmaktan online pratikleri bir kefeye koymuş olabilirsiniz. Bilemiyorum bu konuda motivasyon nedir ne değildir.

Ben kendi konforlu alanımdan çıkarak benimle Jazz'vari konuşan insanlarla da iletişim kurabilmek adına bu soruları sordum. Teknik ve teorik bilgilerim ihtiyacım ölçüsünde geliştiriyorum. Bunu gitarı ilk elime aldığım 99 yılından beri yapmaktayım. Orijinal olacağım diye bir sıkıntım yok. Tek sıkıntım müziğin araç olduğunu gözden kaçırmamak. Derdim müzik yapmak değil. Seslerin birbiri ile olan uyumu ve oluşturduğu bütünlüğü bir felsefe olarak uygulamak. Tabii ki bu müzik vasıtası ile oluyor.

Sorum kapsamında zaten tonların değiştiği ve daha sıkıntılı ("karambol") olan iki örnek yeri işaretleyip attım. Bunu da gözden kaçırıp olayı tartışmaya dönüştürmüşsünüz gibi olmuş. Olayın özünde olanlar bunlar, maksatlar bunlar ve ciddi anlamda güzel olan kısımların da varlığı ortada iken eleştirilerinizi anlıyorum ama benim durumumla uzaktan yakından alakası olmadığını anlatamadım. Tamamen bir önyargı olmuş sanırım. Hani biz o yollardan geçtik, rock gitarcıları da böyledir falandan başlamış ve aman hep bunlar orijinallik sıkıntısı denmiş geçilmiş gibi. Durum bundan ibaret.

Rica ediyorum mevzuyu hem konu olan "caz teorisi"nden çıkartmayalım hem de bir nevi tartışmaya döndürmeyelim. Zaten Jazz'ın özelinde müzikle konuşmak da yoksa ben boşa konuşmuş oluyorum, sormadım farz edebilirsiniz.

Ekleme: Bir de şunu tekrar hatırlatayım. Örnekleri sadece çalınan tona yakın Jazz'vari melodilere nasıl eşlik edebiliriz kapsamında atmıştım. Bunun belli formülü yoktur, Jazz böyledir deniyorsa ona da lafım yok elbette ama hala yok efendim orada olmaz, böyle olmaz, şöyle eksik falan deyince zaten konu kapsamından çıkmış oluyorsunuz. Benim amacım yaptıklarımı değerlendirmeye sunmak değil ki, bu konu zaten bunun yeri değil. Müziğini tanıt ya da benzeri başka bir başlığa yazardım. Yani uzatmak istemiyorum ama bunları da demesem olmazdı :)
 
Son düzenleme:
Evet, konu caz teorisinden fazlasıyla saptı bence de.
Ek olarak söyleyeceğim başka bir şey yok, sanırım bu noktada başkalarının katkı yapması daha iyi olur.
 
İçimden siteye girmek geldi @barrios dönmüşsün, güzel konular yazılmış yine. Sevdiğimiz mevzular.
@barrios'un da bahsettiği noktalar çok güzel özetlemiş durumu.
Şu noktaya değinmeden geçmeyeyim:
2)Cazı modlar üzerinden anlatan eğitimcilerin kariyeri genellikle caz müzisyenliği değil, akademisyenlik-hocalıktır. Kariyerini caz gitardan yapmış klasik caz gitarcıları (bkz Joe Pass, Jimmy Bruno, modları çaldığı zannedilen ama aslında modları hiç düşünmediğini söyleyen Pat Martino...) modlar üzerinden caz emprovizesinin anlatılmasına hep karşı çıkmıştır. Hele piyanist Barry Harris, basbayağı ateş püskürür o meseleye:) "Fusion" gitaristleri modal bakış açısını savunurlar, ama onlar da standartları çalarken aslında akor seslerini düşünüyorlar:) Modların tek başına kullanımı ile caz çalınamıyor aslında. Ama bu işin ticari-sektörel bir tarafı var ve bunu konuşmak işlerine gelmiyor.
2)"Akor yedeklemesi" (chord substitution) kavramını daha önce duymadıysanız anlamamanız çok doğal zaten:) Derin mevzudur, buradan anlatılmaz ve zamanla sindirilerek çalışılması gerekir. Onu da listeye alın.
Özellikle 2. madde bu işin felsefesini veriyor. Bruno üstünden gideyim, bu amcaya epeyce çalıştım ve kafa yapısını iyi biliyorum. Yaklaşımı son derece temeldir, doğru kavranırsa buradan her yöne gidilebilir. Aslında adam Martino gibi "gelenek"ten yetişme biri. Modernlikle "gelenek" diye bir şey olmaz, o ayrı konu olmakla beraber istersek "çekirdekten" yetişme de diyebiliriz. Okulda öğrendikleriyle yani akademikçe bir yaklaşımla, kafa ile müzik yapan biri Beato (ki kendisi deniz deryadır ona laf etmiyoruz), Bruno ve ustası Martino gibi "çekirdekten" yetişenlerse daha farklı bir yerde. Harris'in yaklaşımı çok yerinde, Harris'e hakim olmamakla beraber bildiğim kadarıyla teori diyip durduğumuz malzemeyi çok güzel ifade ediyor. Yani ne demek bu; işte melodik yapıları improvise yapmayı kağıt üstünden klavye üstüne taşımada verdiği tavsilerde öğrendiğim kadarıyla bana yararı oldu. Derdimiz kağıt üstünde olanı yani aritmetik olanı klavye üstüne taşımak, geometrik hale getirmek bir yerde. Bu bağlamda modlar veya başka malzemeler geometrik hale getirilmeli öyle çalışılmalı, formüller bir yerde geride bırakılmalı. Ama bunun içinde müzisyenin içinde olması gereken bir cazcı salınımı olması veya oluşması lazım. Çok basit bir şeyi ne kadar müzikal bir salınımda çalabiliyoruz, sürekli buna dikkat etmek lazım. En temel olarak canlı çalınan bir davul üstüne akorlarla "comping" yaptığımızda ne kadar o salınım ve dinamik ortaya çıkıyor. Eğer orası işliyorsa çalınan o kadar müzikal cümle olarak duyulacak. Sadece gamdaki sesleri bile böyle çalabiliyor muyuz, ona bakmak lazım.
Özetle mesele modları çalmak filan değil. Çok basit bir egzersiz olarak mesela, sadece 2 chord tone sesiyle (2 nota) 12 ölçü caz blues formunda improvize çalmayı deneyin. Elinizde sadece ritmik varyasyonlar kalıyor, bir deneyin bakalım ne kadar müzikal olabiliyorsunuz?
 
Son düzenleme:
Merhabalar herkese öncelikle. Önceden de müzik teorisi kaynağıyla ilgili buna benzer bir başlık açmıştım fakat bu sefer spesifik olarak caz teorisi üzerine yoğunlaşan bir kaynak aramaktayım. Müzik teorisiyle ilgili bildiğim şeyler major minör gamlar ve modları, 7li akorlar ve major dizi 7li akorları, temel akor geçişleri. Bu konuları teorik olarak bilsem de uygulamada eksiklerim bulunmakta.

Kotska'nın Tonal Harmony kitabını biraz okudum fakat örnekler tamamen klasik müzik dolu ve klasik müzik şuan ilgimi çekmiyor. Bu yüzden cazla ilgili örnekler içeren ve özellikle caz armonisine yoğunlaşan bir kaynak aramaktayım. Bu kaynak aklınıza gelen herhangi bir şey olabilir fakat detaylı ve toplu bir bilgi kaynağı olursa çok daha hevesli olacağımı düşünüyorum. Öneride bulunan herkese şimdiden teşekkürler.
Spesifik caz teorisi dediğiniz için şunu söylebilirim kendi çapımda, temel bir armoni bilgisi eğer ki caz çalmak istiyorsanız yeterlidir, en azından başlangıçta. Caz kompozitörü bestecisi olmak istiyorsanız zaten bu iş bir kitapla olacak iş değil, zaten bir enstruman da yılların emeği gerekir önce. Neyse bunun için kitaplarla kafa bulandırmak vakit kaybı ki çok kitap da geçti elimden, aklınıza gelmeyecek kadar. Bunun böyle olmadığını anladım ve bu işi bilenlerle bazı çalışmalar yaptım ve bazı şeyleri anladım. Caz çalmak için konseptleri bilerek çalışmanız lazım. Veya şöyle söyleyeyim bilen biriyle çalışmanız lazım. Hergün belli konuları gitarınızda uygulayarak çalışmak lazım, dinleme, transkript yapma, kayıt yapma, nota okuma ufak ufak. Hepsi bir arada bir süre devam ettikçe insan yaşayarak öğreniyor.

Bu bilen birileri nereden öğrenmiş biz de o kaynaktan kana kana içelim, bilene kim öğretmiş, o öğretene kim öğretmiş ...diye örtük bir soru da vardır her zaman. İşte bu müzik yaşayan bir şey o anlamda demek isterim, kitaplar neticede o yaşam hakkında olabilir ama yaşamın kendisi başkadır yani.
Sadete gelelim, temel armoni bilgisi de çok büyütülecek bir şey değil, ama temel. Atılacak ilk adımlar klavyede akor/gam pozisyonlarına, çevrimleri ve birbirine geçişlerine alışmak. Hem görsel ve motor becerisi hem de duyum olarak, hatta vokal olarak seslendirerek. Ama bunu da milyonlarca kombinasyonu sular seller gibi yapayım da, tüm modları tüm çevrimleri, akor tiplerini filan bitirip sonra çalmaya geçerim gibi bir yaklaşımla değil de hep küçük adımlarla ilerleyerek. Şu da var, ileride caz çalın çalmayın, cazcı olun olmayın, her türlü müzikte kullanılacak bir çalışma kazanmış oluyor insan ve ben açıkçası çok yarar gördüm.

Çok kabaca bunları söyleyebilirim.
 
Son düzenleme:
Spesifik caz teorisi dediğiniz için şunu söylebilirim kendi çapımda, temel bir armoni bilgisi eğer ki caz çalmak istiyorsanız yeterlidir, en azından başlangıçta. Caz kompozitörü bestecisi olmak istiyorsanız zaten bu iş bir kitapla olacak iş değil, zaten bir enstruman da yılların emeği gerekir önce. Neyse bunun için kitaplarla kafa bulandırmak vakit kaybı ki çok kitap da geçti elimden, aklınıza gelmeyecek kadar. Bunun böyle olmadığını anladım ve bu işi bilenlerle bazı çalışmalar yaptım ve bazı şeyleri anladım. Caz çalmak için konseptleri bilerek çalışmanız lazım. Veya şöyle söyleyeyim bilen biriyle çalışmanız lazım. Hergün belli konuları gitarınızda uygulayarak çalışmak lazım, dinleme, transkript yapma, kayıt yapma, nota okuma ufak ufak. Hepsi bir arada bir süre devam ettikçe insan yaşayarak öğreniyor.

Bu bilen birileri nereden öğrenmiş biz de o kaynaktan kana kana içelim, bilene kim öğretmiş, o öğretene kim öğretmiş ...diye örtük bir soru da vardır her zaman. İşte bu müzik yaşayan bir şey o anlamda demek isterim, kitaplar neticede o yaşam hakkında olabilir ama yaşamın kendisi başkadır yani.
Sadete gelelim, temel armoni bilgisi de çok büyütülecek bir şey değil, ama temel. Atılacak ilk adımlar klavyede akor/gam pozisyonlarına, çevrimleri ve birbirine geçişlerine alışmak. Hem görsel ve motor becerisi hem de duyum olarak, hatta vokal olarak seslendirerek. Ama bunu da milyonlarca kombinasyonu sular seller gibi yapayım da, tüm modları tüm çevrimleri, akor tiplerini filan bitirip sonra çalmaya geçerim gibi bir yaklaşımla değil de hep küçük adımlarla ilerleyerek. Şu da var, ileride caz çalın çalmayın, cazcı olun olmayın, her türlü müzikte kullanılacak bir çalışma kazanmış oluyor insan ve ben açıkçası çok yarar gördüm.

Çok kabaca bunları söyleyebilirim.
Öncelikle yanıtınız için çok teşekkür ederim. İkinci olaraksa asıl amacım cazda improvizeler yapabilmek ve genel konseptleri anlamak (en azından şimdilik). 5-6 yıldır natürel minör ve pentatonik kullanan biri olarak genel anlamda rock parçalarına improvize yapmakta zorlanmıyordum. Fakat caz çalmaya çalışınca pentatonik ve natürel minör çok yavan duyuluyordu. Ben de haliyle araştırma yapmaya başladım caz çalmak için. Çoğunlukla YouTube olmak üzere kaynaklara baktım ve birçok kaynak caz çalmak için teorinin çok faydalı olabileceğini söylüyordu.

Gitar çalmayı kendi başıma öğrendim ve bunu yaparken keyif de alıyordum. Aynı şekilde müzik teorisini de kendi başıma öğrenmeyi düşündüğüm için bir kaynak önerisi istedim aslında. Sanırım önerileri de dikkate alarak direkt bir caz müzik teorisi kitabı kullanmak çok pratik bir yöntem değil. Bu sebeple özellikle sevdiğim parçaların transkriptini bulup (veya yapıp) parçaları analiz edebildiğim şekilde incelemek en mantıklı yol gibi duruyor. Sanırım rock çalmak beni tembelliğe alıştırdı, anlaşılan o ki caz çalmak için çok kolay bir yol yok ve acı çekmem gerek :)
 
Caz gitar için yapılan çalışmaların rock n roll dünyası ile alakası yok. Bu cümle iddialı gibi görünebilir ama gerçek böyle. Aynı pentatonik gam cazda bambaşka tatlara sahiptir örnekse. Batı müzik ses sisteminde mazleme aynı, klasik, caz, rock.. gamlar aynı, pentatonik cazda yavan gelmez, ama gelir de bir yandan. Ne var ki yavanlık pentatonikten gelemez çünkü aynı beş ses neticede. Böyle yazarak bilmiyorum pek anlaşılır olamasam da bir nebze fikir oluyordur umarım.
 
Geri
Üst