Makale/Tutorial Nasıl Tesviye yapılır (ya da ben nasıl yapıyorum)

Merhaba,

Bayram tatilinden faydalanıp elimdeki bakım işlerini bitireyim dedim. Bunlardan biri ciddi tesviye istiyordu. Onu da aradan çıkardım. Yaparken de bir kaç foto çektim. Burada tesviye amacım tesviye yapmanın tek yöntemi budur demek değil. Ben böyle yapıyorum. Faydasını gördüm. Kendi yaptığım yöntemi paylaşayım. Elbette daha iyisi, daha doğrusu vardır o ayrı.

Bir de bu şekilde gitarınızı rezil etmeniz mümkündür. Tecrübeniz yoksa ya da riske girmek istemiyorsanız, kesinlikle denemeyin bile. Sorumluluk kabul etmem

Herneyse. İlk olarak nelere ihtiyacımız olacak?


Evet temel malzeme bu kadar. Başlayalım:

İlk olarak telleri söktüm ve düzkenarı kullanarak sapı tümüyle düz hale getirdim. Burada düzkenarı düzgün kullanmak önemli. ilk perde ile son perde arasında eksen kayması olmaması, eşik tarafında da, gövde tarafında da sapın tam ortasından geçmesi gerekiyor. Düzkenarı perdelerin üstüne yerleştirip bir ışık kaynağı yardımıyla tüm perdeler düzkenara temas edecek şekilde truss rod'u ayarlıyoruz (bu fotolartemsili. tesviye yaptığım gitar için foto çekmeyi unuttum). Perdelerin altından ışık sızmaz hale gelince sapımız tam düz oluyor. Bazen bir iki perdede tam temas mümkün olmaz, o durum genelde o perdelerin fazla çakılmasından olur. Benim sapta dönme, yamulma vb. yoksa ben yürüyorum o durumlarda.





Ha bir de perdeleri pas geçip doğrudan klavyeye oturan, bu iş için özel yapılmış "düzkenarlar" var (aşağıdaki fotoda üstteki). Onlardan kullansam diye düşünüyorsanız, tabii neden olmasın. Bir ufak not düşeyim: Tuşenin kendisinin tesviyesinden eminseniz sorun yok. Fakat özellikle ucuz gitarlarda tuşe ağacında çeşitli seviye farklılıkları vb. olabilir. O durumda bu tip aletleri pek önermiyorum.



Devam edelim. Tuşeyi maskeleme bandıyla maskeledim. Perdelerin üstünü permanent marker ile boyadım.



Alüminyum profilleri alıp düz yüzeye zımpara kağıdını yapıştırdım ve maket bıçağı ile uçlarda ve yanlarda fazlalık bırakmayacak çekilde kestim. Burası da önemli. Özellikle uçlarda fazlalık kalırsa bu katlanma, buruşma vb. yapıp yüzeyin eşit olmayan bir şekilde zımparalanmasına yol açabilir.



Evet, vazgeçececekseniz şimdi tam sırası. Buradan sonra istikamet ya zafer ya da luthier.

Profili perdeler üzerinde eşit hareketlerle, profilin ve elinizin kendi ağırlığı dışında baskı uygulamadan, kaldırmadan ve her harekette tüm perdelerle temas sağlayacak şekilde ileri geri (eşik ve gövde arasında) hareket ettiriyoruz. Anlatması biraz zor ama yaparken anlayacaksınız, tek bir eksende kalmayıp perdelerin kendi eğimini takip etmelisiniz. Çok kısa bir süre sonra harekete alışacaksınız.

Ve...

Önce yüksek perdeler olmak üzere perdeleri yemeye başladık.



Bir süre sonra...



Tüm perdelerden permanent marker'ı alınca duruyoruz:



Ve bu aşamada perdelerimizi bir "fret rocker" ile seviye farkları için kontrol ediyoruz. Elinizde fret rocker yoksa banka kartı vb. benzeri bir şey de kullanabilirsiniz. Burada yöntem rocker'ı aynı anda üç perdeye oturacak şekilde yerleştirip, hafifçe bastırmak. Tıkır tıkır hareket ediyorsa daha işimiz var demek. Bir de bu ölçüyü alırken sadece perdelerin ortasına değil, klaın ve ince tellere doğru da alın. Böylece belli bir yeri fazladan mı traşlıyorsunuz anlarsınız.



Tam eşitlik sağlar sağlamaz duruyoruz. Şimdi düzleştirdiğimiz perdelere tekrar yuvarlaklık kazandırmaya geçeceğiz ama önce başta bahsettiğim kısa profile kısa bir parantez açayım. Ben gitarlarımda fall off denen bir şey yapmayı seviyorum. Bu ne demek? çok kısaca yaklaşık 12. perdeden sonrasını bir miktar daha zımparalayarak alçaltıyorum. Bu sayede telleri mümkün olan en alçak seviyeye ayarlayabiliyorum. Bu şart değil. Fakat yapacaksanız yöntem basit. Kısa profili kullanarak 12. perdeden sonrasını bir miktar daha zımparalayorum. Sonra 13. perdeden sonrasını, sonra 14, vs. vs. öyle çok abartmaya gerek yok zaten.

Neyse gelelim bir sonraki aşamaya. Şimdi "taç eğesi" (corwning file) kullanarak düzleştirdiğimiz perdeleri tekrar yuvarlayacağız. Bu epey önemli bir adım. Perdelerin üstünü düz bırakırsak çalarken rezil hissetmek bir yana ciddi entonasyon sorunları olacaktır.

İhtiyacınız olan eğe şu tip bir şey (resimleri solomusic sitesinden aldım, yine fotoğraf çekmeyi unutmuşum):



Bir çok gitar için medium yeterlidir. Bu eğenin kanalını perdeye yerleştirip perdenin doğal eğimini takip edecek şekilde ileri geri törpülüyoruz. Perdelerin üstünde düz nokta kalmayıncaya kadar bu işlemi sürdürüyoruz. Yine tek bir noktada kalmıyoruz, tüm perde yüzeyini takip ediyoruz ve düz yerler yuvarlanır yuvarlanmaz duruyoruz.

Evet işin zoru bitti. Şimdi aslında telleri takıp gitarı çalabilirsiniz ama çok hoş bir hissiyat olmaz. O nedenle şimdi perdeleri parlatacağız.



Önce klavyeyi ve gitarı temizleyelim. Epey metal tozu oluşturduğumuz için gitarı çizmemeye özen gösterelim. Yumuşak bir fırça veya basınçlı hava kullanarak tozları cilayı çizmeden uzaklaştırabiliriz.

İlk defa tesviye gören ve özellikle ucuz bir gitarsa ben parlatmaya geçmeden önce perdelerin kenarlarını da yuvarlıyorum. Her gitarın buna ihtiyacı olmaz ama ihtiyacı olan gitarlara bunu yaparsanız enstrüman sınıf atlar. Bu iş için vakti zamanında edindiğim ve nereden aldığımı hatırlamadığım bir eğem var. Bir tarafı klavyeye zarar vermemek için yuvarlatılmış.



Bununla perdelerin köşelerini şu şekilde yuvarlıyorum. Bunun her iki tarafa da yapıyorum.



Bunu yaptıktan sonra ise yaklaşık 800-1000 kum gibi bir zımpara kağıdını parmağıma dolayıp klavyenin boylu boyunca aynı yukarıdaki eğenin açısı gibi birkaç defa gidip geliyorum. Bu gitarın hissini epey değiştiren, rahatlık veren ve her gitara uygulanabilecek bir işlem. Yapmak şart değil tabii.

Neyse bu da bitince perdeleri parlatıyorum. Bunu ayrıca detaylı anlatmayacağım çünkü malzeme olarak elimin altında ne varsa onu kullandığım bir işlem. Yüksek kum 800+ zımpara kağıdından tutun, bu iş için özel yapılan "silgilere", tırnak törpüsünden micro mesh bezlere hepsini kullandım. Temel mantık aynı: Klavyeyi maskeleyip perdeler üstündeki çizikleri azaltmak.

Son adımda ise bir mikrofiber beze metal parlatıcısı sürüp dirseğe kuvvet perdelere girişirseniz gerçekten ayna gibi bir yüzey elde edebilirsiniz.

Bu klavye epey de kurumuş olduğu için bir de yağlandı. Sonuç:






Şimdi hala sipariş ettiğim nickel bronze tel takımını bekliyorum.

Evet, teller geldi taktım. Gerçekten güzel oldu. Gitarın çalımı entonasyonu vb. süper. Bas tellerde 2 mm, tiz tellerde 1.5mm'ye ayarladım ki arch top bir gitar için bence iyi. Cızırtı bızırtı, ölü nota olmadan daha da indirebiliyorum ama bence ses canlılığını kaybediyor.

Her neyse bu takip notunu yazmamın sebebi şu: Telleri taktıktan sonra Si teline vurunca korkunç bir cazırdama baş gösterdi. Çözene kadar aklımı yitiriyordum. Backbow desen değil, tel açısı desen değil. Köprüde, eşikte sorun yok... En sonunda gizem perdesi başka bir telde si notası çalınca ve cızırdama tekrar olunca biraz aralandı. Gitarda bir şey bir şekilde si ile rezonansa giriyor. Eski teller artık ölmüş olduğundan tahminen o kadar parlak tınlamadıkları için bu sorun olmuyordu. Neyse onu çözdükten sonra gitarın her türlü aksmaını tek tek kurcaladım. Köprü, tailpiece, vb. Yok. Bir türlü bulamıyorum... Tam teslim olmak üzereyken bir de elektrikli deneyeyim deyip amfiye bağladım ve ses gelmeyince manyetiğin sesinin kısık olduğunu fark edip F hole içine volume ayarı içine uzandım ve... sorun çözüldü. Manyetiği kontrol potlarına bağlayan kablo imiş cızırtıyı yapan. Lanet şey bir tek si vurunca cızırdıyor. Bir miktar maskeleme bandı ile sorun çözüldü. Buraya da raporlayayım dedim. Daha önce bu kadar saçma sapan bir şeyle karşılaşmamıştım. Ben saatlerimi yedim, siz yemeyin.

Elinize sağlık çok güzel yazı olmuş. Ben de kendimce bir şeyler yaptığım için danışmak istediğim bir iki nokta var. Alüminyum profilin düzeltme kısmını biraz açar mısınız ? Tesviye için ben metal eğe kullanıyordum, zımpara işini bir türlü çözemedim hala. Ayrıca 220 grit biraz yüksek değil mi bu iş için ? Bir ara Ekrem Özkarpat'ın yanında yer süpürmüşlüğüm var o dönem 600 gritle yapıyorlardı. Denemediğim için sormak istedim.

Diğer kafama takılan nokta 12. perdeden sonra biraz daha tıraşlama noktası benim pek aklıma yatmıyor ama çok görüyorum. Benim gözlemim gitar sapı çok hafif olarak açılı duruyor. Böylelikle ilk perdeler zaten son perdelere göre daha yakın oluyor. 12. perde kısmına gelince zaten o sapın çok hafif oval kalması sebebiyle yükseklik var ve bu son perdelerin biraz daha zımparalanması tel yüksekliğinin artmasına sebep olmaz mı ? Sapın mümkün olduğunca düz ayarlandığını düşünürsek mi faydalı bir yöntem ?

Bu arada benim kitaplık arkalığı si bemol ile rezonansa giriyordu aklıma geldi geçmiş olsun çözülmüş en azından.

dusty demiş ki:

Elinize sağlık çok güzel yazı olmuş. Ben de kendimce bir şeyler yaptığım için danışmak istediğim bir iki nokta var. Alüminyum profilin düzeltme kısmını biraz açar mısınız ? Tesviye için ben metal eğe kullanıyordum, zımpara işini bir türlü çözemedim hala. Ayrıca 220 grit biraz yüksek değil mi bu iş için ? Bir ara Ekrem Özkarpat'ın yanında yer süpürmüşlüğüm var o dönem 600 gritle yapıyorlardı. Denemediğim için sormak istedim.

Diğer kafama takılan nokta 12. perdeden sonra biraz daha tıraşlama noktası benim pek aklıma yatmıyor ama çok görüyorum. Benim gözlemim gitar sapı çok hafif olarak açılı duruyor. Böylelikle ilk perdeler zaten son perdelere göre daha yakın oluyor. 12. perde kısmına gelince zaten o sapın çok hafif oval kalması sebebiyle yükseklik var ve bu son perdelerin biraz daha zımparalanması tel yüksekliğinin artmasına sebep olmaz mı ? Sapın mümkün olduğunca düz ayarlandığını düşünürsek mi faydalı bir yöntem ?

Bu arada benim kitaplık arkalığı si bemol ile rezonansa giriyordu aklıma geldi geçmiş olsun çözülmüş en azından.

Hepsini görmek için tıklayın...

Merhaba,

Öncelikle başta da dediğim gibi bu benim uyguladığım yöntem. En iyisi veya en doğrusu olma gibi bir iddiam yok

Aluüminyum profilin düzeltilmesinden kasıt şu, perdeleri zımparalayacak yüzeyin tümüyle sıfırlanmış olması, arada seviye farkı olmaması gerekiyor. Bunu da tümüyle düz bir yüzey üzerinde profilin zımpara kağıdı yapışacak yüzeyini zımparalayarak yapabilirsiniz mesela.

Kum meselesine gelince, bu uygulayacak kişinin tecrübesine ve tesviye ihtiyacına göre değişir. Ben herhalde bu işi yüzlerce defa yapmışımdır artık, dolayısıyla kaptırıp da fazla zımparalama yapmam zor. Fakat ilk defa deneyen biri elbette daha ince kumlar ile başlasa ihtiyat adına daha iyi olur. Benzer şekilde ciddi bir tesviye ihtiyacı yoksa yine ince kumlar tercih edilebilir vs. Siz mesela eğe kullanıyormuşsunuz, bu eğelerin de kum inceliğinin çok fazla olduğunu sanmam.

Son olarak fall off mevzuna gelelim. Yazıda dediğim gibi bunu öyle çok abartmıyorum. 12. perdeden sonraki perdeler öyle gözle görülür seviyede malzeme kaybetmiyor. Dolayısıyla tel yüksekliğide bir değişim ben gözlemlemedim. Aslında bunu öyle aman aman bir hile değil de gitarın hava değişimlerinde vb. toleransını artıracak bir tür garanti gibi düşünebiliriz. Yani action zaten olabildiğince düşükse en ufak oynamada genelde 12. perde civarında başlayan cızırdamaların olma olasılığı azalıyor. Bunu sadece anektodal bir gözlem olarak sunabilirim, gerçek veriyle destekleyecek kadar kayıt kuyut tutmadım. Ha bir de ben gitarlarımın saplarında sıfır veya sıfıra çok yakın relief tercih ediyorum. Bu sebeple bu tür bir fall off benim işime geliyor. Yazıda da dediğim gibi kesinlikle şart değil.

selamlar.

Çok teşekkür ederim tekrardan. Yöntemleri yarıştırıyormuş gibi görünmüş biraz. Amacım tecrübenizden faydalanmak, bu sebeple benim için güzel oldu diyebilirim.

Fall off olayını tekrardan araştırıp gözden geçiririm.

dusty demiş ki:

Çok teşekkür ederim tekrardan. Yöntemleri yarıştırıyormuş gibi görünmüş biraz. Amacım tecrübenizden faydalanmak, bu sebeple benim için güzel oldu diyebilirim.

Fall off olayını tekrardan araştırıp gözden geçiririm.

Hepsini görmek için tıklayın...

Maksat işe yarayacak içerik olsun. Ben teşekkür ederim.