DO majör tonuna hicaz ile solo atmak

benim anlamadığım şey şu mesela ben do majör tonunda bir şarkıya solo atmak istiyorum. hicazdan solo atmak istiyorum diyelim.burda do hicaz mi kullanıcam yoksa mi hicaz mı? mi hicaz kullanacaksam notaları do majörden farklı olmadığı için nasıl farklı bir tını verebilir .Ya da bazı şarkılarda o şarkının tonunda olmayan bir solo oluyor bunun mantığı nedir?
 
benim anlamadığım şey şu mesela ben do majör tonunda bir şarkıya solo atmak istiyorum. hicazdan solo atmak istiyorum diyelim.burda do hicaz mi kullanıcam yoksa mi hicaz mı? mi hicaz kullanacaksam notaları do majörden farklı olmadığı için nasıl farklı bir tını verebilir .Ya da bazı şarkılarda o şarkının tonunda olmayan bir solo oluyor bunun mantığı nedir?
Çok fazla şeyi yanlış bildiğiniz/yanlış ifade ettiğiniz için sorunuza yanıt vermek çok zor. Çünkü yanlış soruya doğru yanıt verilmez.

Aşağıdaki kavramları doğru anlamanız gerekiyor ki, bu işi konuşurken ne yaptığınızı fark edin:
Öncelikle, Batı müziği mantığı içerisinde ve Batı müziği altyapısı üzerinde bir şey çalmaktan bahsediyorsak, Batı müziği terminolojisi ile konuşmak gerekir. Ama sizi zaten ikisini içi içe sokarak başlamışsınız.
Mi hicazın notalarının Do majör ile aynı olduğunu hiç sanmıyorum; yanlışınız olmalı. Türk Müziği altyapım yok, ama herhalde en azından Sol sesi diyez alıyor olsa gerek.
Mi İspanyol Frigya dizisi (armonik minörün beşinci modu) galiba yakın tınlıyor hicaza.

Ama bundan çok daha büyük bir yanlışınız var, o da ton, dizi ve makam ifadelerini aynı anlamda kullanmak.
Ton, ya da tonalite, bir HİYERARŞİDİR. Karar sesine göre diğer notaların anlam kazanması anlamına gelir. Tonalitenin amacı, tonalitenin oluşacak şekilde akorların seyretmesidir. Bu sırada hareket, gerilim ve ÇÖZÜLME oluşur. Tonalite böyle kurulur.
Dizi, tonaliteyi oluşturmakta kullanılır, ama tonalite diziden ibaret değildir. Yani C majör tonu , C majörün seslerinden İBARET DEĞİLDİR. En yanlış anlaşılan şey budur. Diğer 5 ses de (örneğin C diyez veya Si bemol) C majör içerisinde belli kurallarla uygun şekilde kullanılabilir: Bunlar tansiyon üretir ve ÇÖZÜLÜRLER. Tonalite bunu "emreder".
Dolayısıyla, ton = Dizinin kendi sesleri + bu seslerle ilişkisi kapsamında diğer notaları içerir. Yani diyatonik + kromatik armoniyi içerir.
Sizin kafanızı karıştıran şey biraz da bu: C majör TONU içerisinde, sizin E hicaz dediğiniz şeyi KULAĞA KABUL ETTİRMEK mümkün olabilir. Sonuçta bir nota fark var, bunu uygun şekilde kullanırsanız, sırıtmaz. Aşağıda biraz daha açacağım bunu.

Makam (veya mod) temelli müzikler, o makamın duygusunu/atmosferini üretmeyi amaçlar.
Batı müziğinde mod denilen makamsal yapılar, yine Batı müziğinin kabul ettiği doğrular üzerinden şekillenir. Amaç ille de tansiyon ve çözülüş yaratmak DEĞİLDİR, ama sonuçta yine çok sesli yapılar söz konusudur.
Bizdeki makamlar ise tümüyle Türk müziğinin kabulleri içerisinde "seyir" üzerine kuruludur. Bu iki farklı dünyayı biz kulağımızdaki birleştirsek de, teorisi o kadar kolay birleşmez.

Şimdi gelelim ikinci soruya. İlk sorunuzu da bu şekilde belki daha detaylı yanıtlayabilirim
"O şarkının tonunda olmayan bir solo" diye bir şey yok; duyduğunuz şeyi yine eksik teorik bilginiz nedeniyle yanlış ifade etmişsiniz.

İki olası şeyi kast ettiğinizi tahmin ediyorum:
1)Kasıtlı olarak tonun dışına çıkılan ve tekrar dönülen durum: "Outside" veya ton dışı çalmak denilen şeydir. Genellikle caz kapsamında duyarsınız, ama artık başka şeylerin içerisinde de bu etki var. (blues, rock, metal ve özellikle de fusion..) Klasik cazda bunu yapmak için kullanılan kurallar klasik müzik temelinden gelir, ama modern yaklaşımlarda çok daha keskin şeyler de duyarsınız. Örneğin, C majör tonalitesini veren bir altyapı üzerinde C diyez majör tınısını duyurup tekrar C majöre geri dönmek gibi.

2)Modalite veya akor yedeklemeleri üzerinden yaklaşımlar: Örnek: E majör akoru, hem A minör tonuna, hem de A majör tonuna ait olarak düşünülebilir.
Bu durumda, özellikle de bu akorun üzerinde bir miktar kalındığı zaman, üzerine önce A majör dizisinin sesleri, ardından A minör (ister A doğal minör, ister A armonik minör) dizisinin sesleri çalınabilir.
Veya: E majör (aslında E7) akoru A minöre veya A majöre çözülürken, E7 akoru üzerinde çok daha fazla tansiyon üretmek için onun YEDEĞİ bir akor kullanılabilir. Mesela, eksik beşli yedeği olan Bb7 akoru gibi.
Bu noktada bir sürü ihtimal var, detayıma girmem mümkün değil. Ama bunu bir başlangıç olarak kabul edin. Teorik bilginiz arttıkça bazı şeyleri kendiniz daha iyi keşfedersiniz.
 
Son düzenleme:
benim anlamadığım şey şu mesela ben do majör tonunda bir şarkıya solo atmak istiyorum. hicazdan solo atmak istiyorum diyelim.burda do hicaz mi kullanıcam yoksa mi hicaz mı? mi hicaz kullanacaksam notaları do majörden farklı olmadığı için nasıl farklı bir tını verebilir .Ya da bazı şarkılarda o şarkının tonunda olmayan bir solo oluyor bunun mantığı nedir?
merhaba,
kürdilihicazkar makamı ile ilgili de yazılıp konuşulmuştu.
yine tekrar edelim.
elinizdeki gitar ile yda piyano ile yada batı müziği enstrümanları ile tam olarak eşlik edemezsiniz.

çünkü KOMA lı sesler var. ve o sesleri sadece perdesiz yada türk musikisi enstrümanlarında bulursunuz.

Hicâz makamı, dügâh (la) perdesinde karar eden makamlardandır. Hicaz dörtlüsü ile Rast beşlisinin birleşmesinden teşekkül etmiştir. Güçlüsü neva (re), yedeni rast (sol) perdesidir. Orta sekizlideki sesleri şöyledir: Dügah (la), dik kürdî (bakiyye bemollü si), nim hicaz (bakıyye diyezli do), neva (re), hüseyni (mi), evc (bakiyye diyezli fa), gerdaniye (ince sol) ve muhayyer (ince la). Çıkıcı-inici bir seyir gösterir.


bayiyye dediği bizdeki bemole diyeze benzemiyor yani daha kayık diyebilirim.

aşağıdaki sesleri kullanarak, bakiyye denen notalarda bend kullanarak yaklaşırsınız.

La
si bemol?
do diyez?
re
mi
fa diyez?
sol
 
Bir kac kaynaga baktim normalde makamlara uzak birisiyim.
Simdi perdeli enstrumanlara, makamlarin icerdigi arizali sesleri hakkiyla oturtmak teknik imkanlardan dolayi mumkun degil. Dolayisiyla insanlar bunu perdeli sisteme uyarlayarak yakin diziler elde etmisler.

Baslangic olarak anlatacagim ( ileri duzey muzik icracilari ve deneysel muzik ve muzisyenleri ve istisnalari dahil etmeden)

Simdi birincisi kuralimiz su, calinan akor uzerine attigin soloda kullandigin dizi, o akorun ana seslerini ve ilgili seslerini icermek zorunda.

Yani do major bir akor caliyorsan dizinin kok sesini yada karar sesini do alacaksin.
Dolayisiyla do maj akoru uzerine mi hicaz yuruyus yapamazsin.
Do hicaz - Do Reb Mi Fa Sol Lab Sib Do
Mi hicaz - Mi Fa Sol# La Si Do Re Mi
Simdi burda do hicazda rebemol sesi ve sibemol sesi mi hicazda yok. Ayrica mi hicazda gordugun uzere re sesi naturel. Yani ariza almamis.
Diger sesler her ne kadar ismi itibari ile ayni sesler olsa bile bu uc notanin farkli olmasi o diziyi farkli bir tonaliteye ceker.

Yani, kesinlikle ve kesinlikle sesler ayni demek DEGİLDİR. Aksine cok buyuk fark yaratir. Bu uc ses yuzunden attigin solo ton disi duyulur ve birbirinin yerine konulamaz.

Bunu disinda bahsettigimiz bu kuralin disinda tarz olarak atonal muzik yapan muzisyenler vardir.
Hatta yeterince muzikal bilgi ve tecrube edinmeden dinlenilen ileri duzey muzikler bile tecrubesiz kulaklarda 'atonal' etki birakabilir.
Yani bana sorarsan "attigi solo tonunda degil" gibi bir ifade de cok dogru bir ifade degil.
 
Son düzenleme:
Soyle de bir sey var yine do maj akoru uzerinden ornekleyeyim,
Do maj - Do mi sol do
Do hicaz yuruyusu - Do reb mi fa sol lab sib do.
Simdi akorun ve dizinin icerisinde ortak sesler olmasina ragmen temel do maj akorunun uzerinde yuruyecegin do hicaz dizisi icerisinde ki ozellike reb ve lab notalari, duyus bakimindan tam olarak tonalite icerisinde hissi vermeyecektir.
Yani bu su demek, ya diziden feragat edip o sesleri basmayacaksin yada akorunu temel domaj kuralindan cikarip atacagin diziye gore modifiye edeceksin.
 
Soyle de bir sey var yine do maj akoru uzerinden ornekleyeyim,
Do maj - Do mi sol do
Do hicaz yuruyusu - Do reb mi fa sol lab sib do.
Simdi akorun ve dizinin icerisinde ortak sesler olmasina ragmen temel do maj akorunun uzerinde yuruyecegin do hicaz dizisi icerisinde ki ozellike reb ve lab notalari, duyus bakimindan tam olarak tonalite icerisinde hissi vermeyecektir.
Yani bu su demek, ya diziden feragat edip o sesleri basmayacaksin yada akorunu temel domaj kuralindan cikarip atacagin diziye gore modifiye edeceksin.
Bir diğer seçenek de, (bu caz yaklaşımıdır), arızalı sesin en yakın akor sesine çözülmesidir. Mesela, C majör üzerinde G# sesi "yanlış" duyulabilir, ama bunu G sesine yürüyüp "çözmek" mümkündür. Bebop geleneğinde bu sürekli yapılır; arızalı ses zayıf zamanda, akor sesi kuvvetli zamanda (vuruşun üzerinde) duyulur. Hatta C majör bebop gamı zaten G# ve G seslerinin ikisini birden içerir, ama bunlar diziyi vızır vızır çalıp akorun üzerine boca etmek veya "yedirmek" için değil, bahsettiğim mantıkla yürümek için kullanılır.
Sorun şu ki, bu gibi soruları soran arkadaşlar temel düzeyde teori bilmediği için, kısa yoldan çözümler istiyor. Oysa "akorların üzerine doğru dizileri çalmak" yaklaşımı emprovizede tek başına yeterli ya da en doğru yaklaşım değil. İşin temeli tonalite ve akor sesleri olmalı. Bunları kavramadan daha ileri şeylere (modlar...) heves eden kişilerin yarım yamalak bilgilerle kafaları karışıyor.
Bence majör diziye hakimiyet gerçekleşmeden diğer şeylere heves edilmemeli.
 
Dogrudur. Pek tabii mesaji atan uyenin soru seklinden henuz teorisinin zayif oldugu kanisina vardigimdan bende yazimin en basinda belirttigim gibi ileri duzey muzik ve muzisyenleri, istisnaları vb. Dahil etmeden temel duzeyde anlatmaya calistim.
Sonuc olarak en uc noktada muzik ile verilmek istenen mesajin aykiriligina binaen pek tabi kurallara aykiri sesler kullanilabilir, kullanilmaktadirda. Sonuçta muzikte ustalik dedigimiz sey yaraticiliktan ile beraberinde kurallari esnetebilme kabiliyetinide icerisinde barindiriyor.
Hatta @barrios'un soyledigi gibi major diziye hakimiyetin yaninda 'aralik' konusunun da cok iyi anlasilabilmesi ozellikle dogaclama muzikte cok onemli bir yere sahip.
 
Do majör gamını klavyeye yayınca 7 temel gamı da çalabilmiş oluyoruz. Örneğin 5.perdeden başlayarak do majörün içerdiği notaları tize doğru çıkarsak La aeolian çalmış oluyoruz yani la minör gamını çalıyoruz hatta ilgili minör diye geçiyor bu.

Detaylandıracak olursam Do majör gamı, Re Dorian, Mi Phrygian, Fa Lydian, Sol Mixolydian ve az önce yazdığım gibi La Aeolian gamını bize çaldırabiliyor.

Evet Do majör(Ionian) ve mi hicaz(Phyrgian) aynı notaları içeriyor ama sen Do hicaz çalmak istiyorsun o zaman mi Phrygian gamını do Phrygian gamına çevirmen lazım yani mi teli 8.perdeden başlayarak çalmalısın.
 
Do majör gamını klavyeye yayınca 7 temel gamı da çalabilmiş oluyoruz. Örneğin 5.perdeden başlayarak do majörün içerdiği notaları tize doğru çıkarsak La aeolian çalmış oluyoruz yani la minör gamını çalıyoruz hatta ilgili minör diye geçiyor bu.

Detaylandıracak olursam Do majör gamı, Re Dorian, Mi Phrygian, Fa Lydian, Sol Mixolydian ve az önce yazdığım gibi La Aeolian gamını bize çaldırabiliyor.

Evet Do majör(Ionian) ve mi hicaz(Phyrgian) aynı notaları içeriyor ama sen Do hicaz çalmak istiyorsun o zaman mi Phrygian gamını do Phrygian gamına çevirmen lazım yani mi teli 8.perdeden başlayarak çalmalısın.
Soru bu değil tam olarak aslında da, başlığı yazan zaten bir daha zahmet edip uğramayınca zaten çok da anlayamadık sıkıntısını.

Bir de, modları temel diziler veya klavye pozisyonları olarak düşünmek doğru değil. Bir modu gerçekten biliyorsanız onu heryerden çalabilmeniz gerekir, 8. perde veya 2. perde meselesi değildir yani mod. C majör de bize 7 modun sesini verir, ama C majör o modlardan HİÇBİRİ DEĞİLDİR. Modları bu şekilde düşünmek çok fazla kafa karışıklığı yaratır.

Bir karar sesi akorundan hareket edip sonra tekrar ona dönecek şekilde yazılmış akor dizileri, majör dizi veya onun iliglil minörü üzerinden düşünülmelidir. Bu, TONALİTEdir.
Mesela, aşağıdaki gibi akor dizisinde modları düşünmek anlamsızdır, hele de akorlar hızlı hareket ediyorsa...
Cmaj - Fmaj - Gmaj - Fmaj

Akorlar üzerinde solo çalmak için modları öğrenmesi gerektiğini düşünen kişilerin, bu durumda tümüyle kafaları karışır. Öyle ya, C üzerinde C Ionian, F üzerinde F lydian, G üzerinde G mixolydian... İyi ama hepsinin sesleri aynı ?

Yani, modların doğasını anlamayan kişiler, üç ayrı mod ile solo çalınacağını düşünebilir bu durumda. Ama bu tümüyle yanlıştır, çünkü burada önemli olan modalite değil, TONALİTE (fonksiyonel armoni)'dir.
Şöyle düşünelim: İstanbul'dan Ankara'ya giderken Bolu'dan geçseniz de istikametiniz Ankara'dır. Tonalite budur; belirleyici olan şey, son durağınızdır.
Böyle bir akor dizisi üzerinde akor FONKSİYONLARI ve sesleri anlam kazanır. C üzerinde F'yı vurgularsanız (subdominant derecenin karakter sesi) sırıtır, çözmeniz gerekir. G üzerinde C sırıtabilir, ama C üzerine geçtiğinizde kulakta çözülme hissi oluşur vs. Bunların hepsi de YARIM SES aralıkların ürettiği disonansa bağlıdır.
(C akorunda E sesi ile F sesi arası yarım ses, G akorunda B sesi ile C sesi arası yarım seslik mesafedir...)

Eğer bunları bilmiyorsanız, C majör pentatonik/A minör pentatonik çok daha güvenli bir tercih olur; çünkü yarım seslik aralıkları (B ve F) içermediği için hiç bir nota sırıtmaz.

İşte bu yüzden, tecrübesiz bir "shredder" veya metalci, majör dizi modları ile böyle bir akor dizisi üzerinde "yardırmaya" çalıştığı zaman insanlar ona "duygusuz" der, çünkü doğru nota tercihlerini yapacak tecrübesi yoktur. Sonra blues gitaristi eleman gelir, o "basit" pentatonik dizisi ile çatır çatır çalar, her notası yerine oturur, millet de "ay ne güzel çaldın" der, shredder bu işe bir türlü akıl erdiremez! (bkz: 25-30 sene önce ben..). E hani modları bilince olacaktı bu iş? 🤣

Örneğe devam edelim: Siz yola çıkıp da Bolu'ya yerleşmeye karar verirseniz işin rengi değişir:)
Aşağıdaki akor dizisine bakalım:
Am Fmaj Am Fmaj
Am Fmaj Am Fmaj
Am D maj Am D maj
Am D maj Am D maj
Burada, ilk iki satırda A Aeolian, son iki satır üzerinde A Dorian tınıları düşünülebilir (Ama A minör pentatonik de çatır çatır yine çalışır!)

Ya da spesifik bir modal tını üreten akorun sürekli çalındığı durumlar:

Dmin/B (tek başına...) (D dorian)
Am-D7 (tek başına) (D mixolydian veya A Dorian)
C7(b9-b13) (tek başına) (C İspanyol Frigya modu)

Detayına burada daha fazla giremem, ama özetle şunu söylüyorum: Modları ve tonaliteyi birbiri ile İLİŞKİLİ, ama esasında AYRI iki kavram olarak öğrenmek lazım.

Bu hata ne yazık ki uzun süredir yapılıyor ve sorumlusu da modalite ile tonalite arasındaki farkı anlamayan gitar hocaları ve kitap yazarları. Halen şu IIm = Dorian gibi ezbere saçmalıklardan kurtulamadıkları için, insanları da yanlış yönlendiriyorlar.
 
Valla @barrios erinmemis ince ince anlatmis.

İki farkli koke sahip iki gamin, dizinin yada adina ne derseniz deyin ayni sesleri icermesi 'teorik olarak birbirinin aynisi yada birbirinin yerine konulabilir' anlamina KESİNLİKLE GELMEZ.

En basit sekliyle
-Do major ile la minorun ayni sesleri icermesi birbirlerinin yerine kullanilabilir anlamina GELMEZ'
VEYAHUT DOMAJ. KOK OLAN BİR SARKİ LA MİNOR DUSUNULEREK CALİNAMAZ LA MİNOR DİZİSİ DUSUNULEREK SOLO VEYAHUT YURUYUS YAPİLAMAZ' ARMONİK MİNORU VARDİR MELODİK MİNORU VARDİR İNİSİ VARDİR CİKİSİ VARDİR YAZİKTİR GUNAHTİR :)

Peki neden? Cunku muzik bir bina gibi temelden, giristen, orta katlardan ve en sonunda çatıdan olusur. Kok dedigimiz temel ses uzerinden belirledigimiz dizi, bizim gidecegimiz ve en sonunda varacagimiz noktayi belirler.

Her sey bir yana,

E phrigian - mi fa sol la si do re mi
Do hicaz - Do reb mi fa sol lab sib do.
Mi hicaz - mi-fa-sol#-la-si-do-re-mi

Yani her sekilde do major tonun uzerine do hicaz solo atacaksak yine do hicaz kullanmak zorundayiz.

Hadi yine her sey bir yana, do maj uzerine mi frigyan atacagiz desek ve solomuza ilgili akorun 3 lusu ile baslayacak olsak yine dinleyici do major duyacaktir. Bunun uzerine ben mi frigyan duyuracagin diye inat edersek butun yollari yine do major tonuna endekslemek zorunda kaliriz.

Enstrumanim yanimda olmadigindan mutevellit daha bir eksiklik, noksanlik olmasi halinde sonra düzeltmek kaydi ile belirtmek isterim ki;
yukarida teker teker notalarini paylasmis oldugum uzere;
Ne mi frigyan
Ne domajor
Ne de do hicaz makami birbirlerine benzemiyor.

HA; soyle de bir sey var !!
Muzik sinirlari olmayan bir yaraticilik icerir. Yukarida bir duzen icerisinde teker teker dizilerini belirttigim yuruyusler elbetti gerekli gecisleri DOGRU YAPMAK KAYDİ İLE, bir eser icerisinde calinabilir. Lakin bu beceri gercekten muzik kurallarini iyi bilmekten gecer. Yani yine yazimin basinda anlattigim konuya geri donuyoruz.

Bu arada fazlaca caps kullandim lakin ifadelerimde herhangi bir saldirganlik kesinlikle yoktur. Tamamen dikkat cekme amaclidir lutfen alinma kirilma olmasin.
 
Geri
Üst