Makale/Tutorial Gunumuzde Lamba Uretimi

Günümüzde bazı lamba fabrikalarının üretime geçtiğini biliyoruz fakat ortada o kadar çok marka var ki, en güçlüsü 80'lere kadar kapanmadan kalabilmiş fabrikaların 20-30 yıl sonra nasıl toparlandığı sorusunu akla getiriyor. Tahmin edileceği gibi olay fabrikaların tekrar açılması şekilde değil de, ürettirip damgalama şeklinde gerçekleşiyor. Aynı yerlerde aynı malzemeler ile üretilmelerine rağmen müthiş fiyat farkları olması sebebi ile böyle bir yazma gereği duydum. Bu noktada hangi marka nerde üretiliyor ve farkları nedir? Sorularına cevap arayacağım.

Dünya üzerinde 7 audio lamba üreten var bildiğim kadarıyla, fakat 2 tanesi gitar amplilerinde kullanılan herhangi bir lamba üretmediklerinde onlara hiç girmeyeceğim ve markette gördüğümüz tüm lambaları üreten 5 fabrika üzerine konuşacağım.



New Sensor Corparation
Sahibi Elektro Harmonix' in kurucusu Mike Matthews olan şirketler grubudur. Rusya’ nın Saratov şehrindeki Reflektor lamba fabrikasını satın alarak, farklı markalar altında ürettikleri lambalarla piyasadaki en büyük paya sahiptir. Fabrikada üretilen markalar şu şekildedir;

1-Elektro Harmonix: Mike Amcanın 1968' de kurduğu şirket, herhangi bir lamba üretim geçmişi bulunmamakta.
electro-harmonix_logo.gif
DV019_Jpg_Regular_210088.jpg

2-Sovtek: Yine Mike Amcanın Rusya' da kurduğu şirket, herhangi bir lamba üretim geçmişi bulunmamakla birlikte Big Muffların Rus versiyonunu üretmiştir zamanında.
sovtek.gif
T-SOV-6L6WXT+.jpg

3-Tung-Sol
: 1907' de New Jersey' de kurulmuş 1920'li yıllarda lamba üretimine başlamış bir Amerikan firması. Hatırı sayılır tecrübesi ve keşfettiği lamba modelleri bulunan bu firmanın isim hakkını Mike Amca almış bulunmakta. Tabi bazı dokümanları da ele geçirmiş olacak ki reissue modelleri üretilmekte.
tssc12ax7.jpg

4-Mullard: 1920 yılında Londra' da kurulmuş, 1920'lerin sonlarında ise partner firması Phillips' e satılmış, OC serisi germanyum transistörleri de üreten efsane İngiliz firması. 1988' de yok olan isim, 2007' de Mike Amca tarafından diriltildi. Yine reissue modeller üretilmekte. Ustteki orijinal, alttaki reissue.
$(KGrHqIOKosFGVQF4PUgBRpkTE3ljw~~60_35.JPG

mullar1.jpg

5-Genalex Gold Lion: G.E.C (Genaral Electric Company) yan kuruluşu olan M-OV (Marconi-Osram Valve Company) lamba firmasının, Amerikan marketindeki ismidir. 1937 yılında ilk KT66'yı piyasaya sunarak dikkatleri çekmiş. 1957 yılında ise KT88' i üreterek Genalex ismi ile efsane olmuştur. Gold Lion ismi ise KT88' den geliyor, o dönemde güç lambalarının kralı denmiş ve Gold Lion ismi verilmiş. Su an üretilen ise birebir kopyası, diğer markaların KT serileri ise farklı.Ustteki orijinal, alttaki reissue.
kt88_50.jpg
glkt77sgl.jpg

6-Svetlana S logo: Bu isim konusunda çok ciddi kafa karışıklığı mevcut. Aslında Svetlana St. Petersburg' da, Dünyanın ilk lamba fabrikalarından birini kurmuş Rus lamba üreticisi, fakat bu Svetlana o Svetlana değil.
Svet12ax7.jpg

Her geçen gün kalitesi ve ürün çeşitliliği artan bir üretici olduğunu söylemek lazım. Preamp lambalarını beğendiğimi söylemem lazım, özellikle Tung-Sol 12ax7 denemeye değer, kesinlikle edinmenizi öneririm. Power lambaları için maalesef ayni şeyleri söyleyemeyeceğim. Genalex KT serileri hariç, güç lambası seçimi listemde sonlarda yer almaktalar. Birkaçını denedim ama bana cansız, harmonik içeriği biraz zayıf geldiler. Ayrıca kolay kırılmasına rağmen kırılma karakteri biraz sert. Reissue denen modellerin hepsinin gerçekten aslı gibi olmadığını da ekleyeyim. Zira Mullard EL84 Reissue ile Sovtek EL84 kıyaslamamda hem yapı olarak hem de sound olarak pek bir fark göremedim. Lambalarda mikrofonik davranış, gürültü gibi sorunlar alt düzeyde olduğunu da ekleyip bitireyim. Tek tek lambaları ayrıntılı incelemeyi başka başlığa bırakalım.



JJ Electronic
1994 yılında Slovakya’ nın Cadca şehrinde, eski efsane lamba üreticilerinden olan Tesla (Technika Slaboproudá) firmasının makinelerini satın alarak üretime başlamış, ilk olarak Tesla ismi ile üretim yapmıştır. Fakat bunlar Tesla kopyası dahi değil, tamamen farklı lambalardır. Hatta bunları NOS diye millete giydirenler bile olmuş. Herhalde kendileri Tesla'nın şöhreti ile piyasaya girmek istediler. Benim bildiğim kendi markası dışında tek farklı bir marka için üretim yapıyor o da Telefunken Black Diamond.
ecc83-jj-tesla.jpg

Telefunken Black Diamond:
Türkiye'de daha çok televizyon markası olarak bilinen, fakat biraz lambalı ampliler ile vakit geçiren herkesin bildiği gibi gelmiş geçmiş en iyi lamba üreticilerinden biridir Telefunken. NOS lamba piyasasında ise en pahalı satılan markadır denebilir sanırım. Önceleri smooth plate, daha sonra ribbed plate şeklinde üretilmiş ecc83 ve ecc803 herhalde en meşhur lambalarıdır. NOS olanlarını denk getirirseniz mutlaka edinin fakat dikkatli olun çok sahtesi bulunmakta piyasada. Her modeline bakmadım, sadece ecc83' u inceledim ve kesinlikle Telefunken Black Diamond adı altında satılan bu lambaların Telefunken ile yakından uzaktan alakası yok, tamamen marka satışı. Kıyaslarsanız göreceksiniz ki, Telefunken' in ürettiği her çeşit ecc83'un anodu, şu ankilerde daha uzun. Biraz daha dikkatli bakarsanız, gold pinli bildiğimiz JJ olduğunu da görürsünüz, bu sebeple paranıza yazık etmeyin, gidin JJ alın. Ustteki orjinal ribbed plate, alttaki yeni versiyon.
Telefunken+ECC83+12AX7+Ribbed+Plates+Diamond+Bottom+-+Western+Germany.jpg

ECC83-TK.jpg

JJ gerçekten iyi üretim yapan bir firma olmasına rağmen preamp lambaları ilk tercihim değil ama ikinci olabilir. Preamp lambaları gürültülü ve mikrofonik değiller genelde, sorunsuz bir şekilde kullanım için uygun fakat çok detaylı ve harmonik zenginliği de yüksek değil, özellikle 12ax7 için söylüyorum, fakat fiyatına göre bence en iyi tercihlerden biri. Kötü oldukları anlaşılmasın bu söylediklerimden bence V1 dışındaki pozisyonlar için gayet uygun. Power lambalarında kesinlikle tercih listemde ilk sıralarda, ucuz, gürültüsüz, yumuşak kırılma karakterine sahip ve sıcak bir soundu var. Power lambası arıyorsanız Reflektor üretimi lambalardansa, kesinlikle JJ kullanın derim, hatta EL84 için gözümde JJ'in alternatifi yok. Tek sorun birkaç yerde arızalı lambalarının da bulunduğunu okudum fakat bana hiç denk gelmedi. Riske girmemek için selected olanlarını alabilirsiniz.
Sunu da ekleyim JJ üretimi lambalar gayet güzel ama ne Tesla, ne de Telefunken. Daha detaylı bilgi için:
http://www.jacmusic.com/nos/images/Fakes/



Svetlana Electron Tube (Светлана Электровакуумные трубки)
1889 yılında Rusya’nın St. Petersburg şehrinde kurulmuş, hemen her erken dönem lamba üreticisi gibi önceleri ampul üretmiş, daha sonra Rusya’nın geçmişteki en büyük elektron lamba üreticisi. Lamba marketindeki markası;

1-SED Winged C: New Sensor' un Svetlana ismiyle lamba üretmesinden dolayı logosunun tanımı olan kanatlı C markası ile piyasaya sürülmüştür. Hala birçok alanda aktif olan firma, 2012 yılında ses lambası üretimini durdurmuştur. Büyük Amerikan lamba satıcılarının üretiminin devamı için baskı yaptığını biliyoruz fakat 2 yıldır ses seda çıkmadı.
SED.jpg


Ürün çeşitliliği fazla olmayan fakat power lambası konusunda listemin ilk sırasındaki marka. EL34 barındıran bir ampliye sahipseniz ilk tercihiniz kesinlikle SED olmalı. Üretimin durmasından dolayı fiyatlarının arttığını eklemek istiyorum, elinizi çabuk tutun zira ileride çok pahalı lambalar haline gelecek.



Shuguang Electron Group Co.
1958 yılında Çin'in Shuguang şehrinde kurulmuş, diğer ismi Sino olan piyasadaki en büyük iki üreticiden biri. Yalnız New Sensor Company gibi isim hakki almak yerine, isimlere fason üretim yapan bir firma olduğunu söylemek lazım. Piyasada yukarda sayılan markalar dışındaki hemen her markanın üreticisi.



1-Sino: Oldukça ucuz satılan kendi markaları, ucuz ve geçici çözüm olarak alınabilir. Ama mikrofonik olma ihtimalinin yüksek olduğunu hatırlatayım.
d_27778.gif



2-Ruby: Ruby baskılı tüm lambalar burada üretiliyor, fakat son zamanlarda Sovtek ve JJ'den de lamba alıp üstüne kâğıt yapıştırmaya başladı. Amerika merkezli firmanın tek yaptığı lambaları test edip, seçip satmak. Birçok Amerikan ampli üreticisi bu lambaları kullandığından, birçok farklı modeline denk geldim. Hemen hepsinin mikrofonik lambalar olduğunu söylemem lazım. Bundan 3 yıl önce denediğim 12AX7'ler, hem mikrofonik hem de aşırı dağınık bir sounda sahipti. Yani beş para etmez diyebileceğim türden lambalardı. Son denediğim 12AX7A-C5 sound olarak hiç fena değil ama hala mikrofonik, kesinlikle V1 pozisyonunda kullanmayın.
T-RUBY-EL34-Q_LRG.JPG



3-TAD (Tube Amp Doctor): Alman firması, Almanya' da tasarladığı lambaları Çin'de ürettirdiğini söylüyor fakat hikâye, lambalar bildiğiniz Sino ve fiyatlar 3 kati. Fakat neye para veriyorsunuz, test edilmiş ve seçilmiş lambalara para veriyorsunuz. Mikrofonik olanları ayıklanmış lambalar alıyorsunuz yani secim sizin. Sound olarak ise detaylı ve sıcak bir sound beklemeyin.
tad6l6quad.jpg



Diğer Markalar: Mesa, Peavey, Fender vs... gibi amfi markalarının üzerine kendi isimlerini bastıkları tüm lambalar bu fabrikada üretilmekte. Eskiden piyasada bu kadar çok marka yokken, gitaristler lamba konusunda bu kadar bilgi sahibi değilken, amfi markaları kendi ismini basıp lamba satma isinden iyi para kaldırdılar, fakat artik insanlar uyanmaya başladı. Bu sebeple çoğu, lamba piyasasından çekildi. Devam edenler de tüm fabrikalardan lamba toplayıp satıyorlar, dolayısıyla bir ürün sürekliliği ve standart yok. Tavsiyem hiç bulaşmayın.

Para verip de almadığım ve almayı da düşünmediğim tüm markaları üretmekteler. Kendilerini geliştirdiklerini söyleyip haklarını verip konuyu kapatalım.



TJ Tube Factory
1956 kurulup 1980'lere kadar suren dönemin askeri lamba üreticisi Beijing Tube Works' un şef mühendisi, Liu Zhe Sheng tarafından Tianjin' de kurulan Çin firmasıdır. Liu Amca arasında kendi tasarımlarının da bulunduğu Beijing (Pekin) firmasının arşivini de ele geçirmiş bulunmakta. Emin olmamakla beraber aralarında Rus yapımı olanların da bulunduğu makineleri buradan edindiğini düşünmekteyim.

1-Fullmusic Tubes: Daha çok hi-fi kısmında takılan, fabrikanın kendi markası.
12au7-fm.jpg

2-Northern Electric: Kanada merkezli firmanın tüm lambaları gold pin. 12AX7 için Telefunken smooth plate modeline benzediği söylenmiş, fakat fiyatları oldukça yüksek. Fazla modeli yok bulması kolay değil ve fiyatlarının yüksek olduğunu söyleyerek bitireyim.
Northern-Electric-12AX7-Audio-Tube.jpg

3-Valve Art: Almanya merkezli Jac Music firmasinin lamba markası. Lamba konusunda oldukça deneyimliler ve fiyatlar bence gayet güzel.
va-2a3.jpg



Piyasada çok fazla bulunmayan ve açıkçası hiç denemediğim bir firma olmasına rağmen, Liu Amca'nın yasayan en yaslı ve tecrübeli lamba tasarımcısı olması sebebi ile umutluyum, en kısa zamanda bir 12AX7 edinip denemek niyetindeyim.
 
Son düzenleme:
Ibanez TSA5-U amfim var, preampinde tek bir 12ax7, power katında da tek bir 6L6 bulunmakta. Amfi Fazlasıyla clean bir amfi. 12ax7 için Tung-Sol tamam, 6L6 için ne önerirsiniz?
 
@izzzyy hocam başlığın büyük bir çoğunluğunu okudum gerçekten preamp için tungsol aklıma yatmakta. Özellikle laney cub 12 kullanan ben için cleanleri sevdiğim fender cleanlerine yaklaştırmak adına çok az da olsa bir katkı sağlar mı? Yoksa lambadan bu tarz bir karakter değişimi beklemek biraz aptalca mı?

Bir de mesa v twin blackstar ht dual gibi lambalı pedallara 12ax7 ne önerirsiniz?

Bu tarz işler için Tungsol gayet uygun, ampli seni çok şaşırtabilir ama çok büyük farkta olmayabilir. Bu amplinin yapısıyla ilgili birazda.

V twin ve ht dual hibrit cihazlar nasıl tepkiler verirler bilemiyorum, hiç denemedim lakin drive güçlendirmek tonu koyulaşıtırmak istiyorsan JJ, clean ve biraz parlak olsun istiyorsan Tungsol ilk örnekler.
 
Bu tarz işler için Tungsol gayet uygun, ampli seni çok şaşırtabilir ama çok büyük farkta olmayabilir. Bu amplinin yapısıyla ilgili birazda.

V twin ve ht dual hibrit cihazlar nasıl tepkiler verirler bilemiyorum, hiç denemedim lakin drive güçlendirmek tonu koyulaşıtırmak istiyorsan JJ, clean ve biraz parlak olsun istiyorsan Tungsol ilk örnekler.
Cevap için teşekkür ederim.
Özellikle V Twin çok dark çok muddy kaldığı için onu mesa 12ax7 yerine başka bir 12ax7 ile değiştirmeliyim.
Bunu bi çok yabancı sitede okudum.
Blackstarıda gene standart bir 12ax7 ile değiştirmek gerek.
Tungsol seçmek drivelar'da çok büyük gain azalmasına sebep olur mu?
Yoksa sonuçta 12ax7 takıyoruz 12au7 takmıyoruz olmaz birşey mi?
Veya JJ çok mu koyu kaçar?
Bu iki lambanın bir ortası yok mudur? :):):)

Biliyorum bunlar aslında deneme yanılma işi ama göz göre göre de çuvallamayayım :)
Biraz çok soru sordum af buyrun.
 
Cevap için teşekkür ederim.
Özellikle V Twin çok dark çok muddy kaldığı için onu mesa 12ax7 yerine başka bir 12ax7 ile değiştirmeliyim.
Bunu bi çok yabancı sitede okudum.
Blackstarıda gene standart bir 12ax7 ile değiştirmek gerek.
Tungsol seçmek drivelar'da çok büyük gain azalmasına sebep olur mu?
Yoksa sonuçta 12ax7 takıyoruz 12au7 takmıyoruz olmaz birşey mi?
Veya JJ çok mu koyu kaçar?
Bu iki lambanın bir ortası yok mudur? :):):)

Biliyorum bunlar aslında deneme yanılma işi ama göz göre göre de çuvallamayayım :)
Biraz çok soru sordum af buyrun.

Öncelikle rica ederim, bu başlığın amacı aslında tam olarak bu ;)
V twin eğer çok koyu ise Tungsol bu sorunu aşmanda bir miktar yardımcı olur.

Blackstar için Sovtek 12AX7LPS alabilirsin dengeli bir lambadir.

Şimdi gain ile overdrive aynı kavramlar değil ama bazı durumlarda birbirlerine bağlı olduğundan aynı sanılıyor. Lambanın düşük kazançlı olması daha az distortion üreteceği anlamına gelmez, distortion üretimi lambanın lineer olmayan çalışma rejimi ile alakalıdır. Yani Tungsol' un clean olma sebebi düşük kazançlı olması değildir, lineer bölgesinin geniş olmasıdır.
 
Vallahi sağolun ;)

V twin'de tungsol iyi olacak gibi ama tungsol'un distortion üretimi mesa pedalını elimde tubecreamer'a çevirmesin :D
Clean olması driveları hepten yemez değil mi?



Öncelikle rica ederim, bu başlığın amacı aslında tam olarak bu ;)
V twin eğer çok koyu ise Tungsol bu sorunu aşmanda bir miktar yardımcı olur.

Blackstar için Sovtek 12AX7LPS alabilirsin dengeli bir lambadir.

Şimdi gain ile overdrive aynı kavramlar değil ama bazı durumlarda birbirlerine bağlı olduğundan aynı sanılıyor. Lambanın düşük kazançlı olması daha az distortion üreteceği anlamına gelmez, distortion üretimi lambanın lineer olmayan çalışma rejimi ile alakalıdır. Yani Tungsol' un clean olma sebebi düşük kazançlı olması değildir, lineer bölgesinin geniş olmasıdır.
 
twin'de tungsol iyi olacak gibi ama tungsol'un distortion üretimi mesa pedalını elimde tubecreamer'a çevirmesin
Anladım. O zaman tungsol ile sovtek'i iki pedalda da denerim. Olur biter :) Hatta 1de JJ :)
Sonra ona göre tekrar sipariş veririm :)

Kullanım süresi ile değişmek ile birlikte amfiler için 1-2 yıl en ideali deniyor.
Pedallar ise aynı şekilde yormuyorlardır sanırsam lambaları.
Bunlarda süre daha uzun olabilir mi?
 
Lamba ömürleri ortalama 5000 saat olur, lakin drive kanalında kullanılan lambalar sükunet halinde daha az akım çeker genellikle ve ama calistiginda daha çok akım çekilir. Bunlar hep lamba ömrünü etkileyen durumlar, özetle lambanın çalışma akımı ile ilgili.
 
Merhabalar,Marshall jvm 205 combo amfime preamp ve poweramp tülerimi değiştirmek istiyoum set olarak TAD JJ mi yoksa TUNG SOL mu takmam gerekiyor tarzım rock metal tavsiyeleriniza ihtiyacım var.
 
Geri
Üst