R
robespierre
Kültür nedir? Sayısız cümle içinde sıklıkla kullanılan fakat anlamı sorulduğunda kişilerin çoğu kez anlamsız cümleler kurmasına yol açan baş belası bir kavramdır. Kültürü tanımlayan en parlak örnek kanımca Karl Marx tarafından verilmiştir: "Kültür, doğanın verdiklerinin dışında, insanın ürettiği her şeydir." Başka bir parlak tanım da konservatuvar yıllarımda öğretmenim olan Zeki Coşkun tarafından bizlere aktarılmıştı: "Kültür, insanın doğduğu gibi ölmemesidir."
Kültürün ne olduğunu yetkin bir biçimde karşısındakine anlatamama durumu ise kültürsüzlüğün ilk belirtisidir. Peki o zaman "kültürlü kişi" kimdir? Bir ya da birkaç alanda uzman ve kendi uzmanlığıyla bağlantılı -ki bu genelde böyledir- veya bağlantısız birçok alanda da standart bilgiye sahip olan kişidir. Örneğin bir müzisyenin hatta "müziksever" kişinin müzik alanında uzman olduğunu varsayarsak, bu kişinin dilbilgisi, edebiyat, resim, satranç, sinema, atletizm, siyaset vb. alanlardan edindiği bilgi, o kişinin kültürel birikimini ya da seviyesini belirleyecektir. Burdan anlaşılmaktadır ki bir alan üzerinde uzmanlaşmış olmak kültürlü olmak anlamına gelmez; bu gibi durumlar ilgili bilimlerce farklı başlıklar altında tanımlanmaktadır. Daha abartılı örnekler verilirse konu da daha anlaşılır olabilir: Beethoven eğer Faust'tan habersizse kültürsüz bir kişidir; Monet'nin resimlerine dair iki çift söz söyleyemeyecek bir Kafka yine kültürsüz olarak görülür.
Kültürsüzlük, tıpkı kültürlülük gibi seviyeler içerir; her kültürlü ya da kültürsüz kişi aynı düzeyde değildir. Her ikisinin de üst sınırı yoktur; fakat kültürsüzlüğün dip noktasına cehalet denir. Cahil kişi matematikte kullanılan temel dört işlemdeki "1" ve "0" rollerini üstlenen kişidir. Kimi zaman etkisiz, kimi zamansa yutan elemandır; çoğu kez tehlikelidir; yardıma muhtaçtır.
Forum, internet kültürünün içinde gelişen başka bir kültürdür. Forumu belirleyen başlıca özellik, yazılı bir kültür olmasıdır. Bu durumda foruma katılıp da forum kurallarından habersiz olmak, yazdığı bir yazıyı forumda yayımlamadan önce en az bir kez okumamak kültürsüzlüğün göstergesidir. Yazılı kültürden yoksun kişi yaptığı bir alıntıdan sonra kaynak göstermesi gerektiğini bilmez. Yazılı kültürden yoksun kişi yazısını yazmadan önce ya da yazdıktan sonra metnini belirli bir düzene veya bilinçli bir düzensizliğe sokamaz. Yazılı kültürden yoksun kişi, savunduğu fikirleri çoğu kez kendi üretmez, dayandığı kaynakların yetkinliğini hiçbir zaman sorgulamaz.
Diğer taraftan, yazılı bir kültürün sınırları içinde kendi anadilinin yazım kurallarını sıklıkla çiğnemek hatta onlardan habersiz olmak, anlam bütünlüğü olan cümleler yaratamamak ve bu kusurlar yüzünden eleştirildikten sonra hemen saldırıya geçmekse cehalettir. Cahil forum üyesi kimdir? Cahil forum üyesi, noktalama işaretlerinden sonra boşluk bırakmayı bilmeyecek kadar yazılı kültürden yoksundur -bu sorun sadece cehaletle açıklanamayabilir; çünkü aynı zamanda zeka sorunudur. Cahil forum üyesi zaten noktalama işeretlerinden de habersizdir; bu yüzden bir türlü toparlayamadığı ve konuşur gibi yazdığı cümleler arasında smili denen "şeycikleri" sıklıkla kullanmak zorunda kalır. Cahil forum üyesi Türkçenin belirli zamanlarda yazıldığı gibi okunmadığını ve okunduğu gibi yazılmadığını bilmez -cehalet bunun için nispeten ağır bir saptama olabilir; bu yüzden yapılan yanlışın özelliğine göre kültürsüzlük olarak da tanımlanabilir. Cahil forum üyesi, yaptığı bu türlü yanlışların kendisine söylenmesi durumunda acelecilik, dikkatsizlik, üşengeçlik ve "aykırılık" gibi sıfatları kalkan olarak kullanır. Cahil forum üyesi ne yazarsa yazsın katıldığı foruma katkıda bulunamaz hatta o ortamın keyfini kaçırır. Bu yüzden forumun kalitesi ve ilgili sitenin akıbeti açısından önemli rol oynar. Dolayısıyla belirli periyodlarda forum yöneticileri tarafından ayıklanması gereken kişidir.
İnternet yoluyla yayımlanan Türkçe forumlardaki içeriğin %90'dan fazlasını kültürsüz ve cahil katılımcılar üretmektedir -bu oran tabii ki bilimsel bir saptama değildir; fakat bireysel olarak sınadığımız 10 yazıdan 9'unda yukarıda bahsedilen kusurlara sıklıkla rastlanmaktadır. Daha da vahim olanı, bu forumları denetleyen ve yöneten kişilerin de zaman zaman bu sınıflara dahil olmaları ya da bu gibi yanlışlıklara göz yummalarıdır.
Öyle görünüyor ki forum kültürü daha en başından kültürsüzlük üzerine inşaa edilmiştir; çünkü internet denen "sahipsiz çocuktan" türemedir. İnternet üzerinden yayılan bilginin tutarsızlığı ve "piçliği" 21. yüzyılın lümpen kültürünün dayanağıdır. Bu sırt sırta vermiş iki olgu ve bunlardan türeyen sayısız etken, farkettirmeden insanlara nasıl yazacaklarını, ne okuyacaklarını, nelerden zevk alıp neleri dışlayacaklarını "dayatmaktadır".
Kültürün ne olduğunu yetkin bir biçimde karşısındakine anlatamama durumu ise kültürsüzlüğün ilk belirtisidir. Peki o zaman "kültürlü kişi" kimdir? Bir ya da birkaç alanda uzman ve kendi uzmanlığıyla bağlantılı -ki bu genelde böyledir- veya bağlantısız birçok alanda da standart bilgiye sahip olan kişidir. Örneğin bir müzisyenin hatta "müziksever" kişinin müzik alanında uzman olduğunu varsayarsak, bu kişinin dilbilgisi, edebiyat, resim, satranç, sinema, atletizm, siyaset vb. alanlardan edindiği bilgi, o kişinin kültürel birikimini ya da seviyesini belirleyecektir. Burdan anlaşılmaktadır ki bir alan üzerinde uzmanlaşmış olmak kültürlü olmak anlamına gelmez; bu gibi durumlar ilgili bilimlerce farklı başlıklar altında tanımlanmaktadır. Daha abartılı örnekler verilirse konu da daha anlaşılır olabilir: Beethoven eğer Faust'tan habersizse kültürsüz bir kişidir; Monet'nin resimlerine dair iki çift söz söyleyemeyecek bir Kafka yine kültürsüz olarak görülür.
Kültürsüzlük, tıpkı kültürlülük gibi seviyeler içerir; her kültürlü ya da kültürsüz kişi aynı düzeyde değildir. Her ikisinin de üst sınırı yoktur; fakat kültürsüzlüğün dip noktasına cehalet denir. Cahil kişi matematikte kullanılan temel dört işlemdeki "1" ve "0" rollerini üstlenen kişidir. Kimi zaman etkisiz, kimi zamansa yutan elemandır; çoğu kez tehlikelidir; yardıma muhtaçtır.
Forum, internet kültürünün içinde gelişen başka bir kültürdür. Forumu belirleyen başlıca özellik, yazılı bir kültür olmasıdır. Bu durumda foruma katılıp da forum kurallarından habersiz olmak, yazdığı bir yazıyı forumda yayımlamadan önce en az bir kez okumamak kültürsüzlüğün göstergesidir. Yazılı kültürden yoksun kişi yaptığı bir alıntıdan sonra kaynak göstermesi gerektiğini bilmez. Yazılı kültürden yoksun kişi yazısını yazmadan önce ya da yazdıktan sonra metnini belirli bir düzene veya bilinçli bir düzensizliğe sokamaz. Yazılı kültürden yoksun kişi, savunduğu fikirleri çoğu kez kendi üretmez, dayandığı kaynakların yetkinliğini hiçbir zaman sorgulamaz.
Diğer taraftan, yazılı bir kültürün sınırları içinde kendi anadilinin yazım kurallarını sıklıkla çiğnemek hatta onlardan habersiz olmak, anlam bütünlüğü olan cümleler yaratamamak ve bu kusurlar yüzünden eleştirildikten sonra hemen saldırıya geçmekse cehalettir. Cahil forum üyesi kimdir? Cahil forum üyesi, noktalama işaretlerinden sonra boşluk bırakmayı bilmeyecek kadar yazılı kültürden yoksundur -bu sorun sadece cehaletle açıklanamayabilir; çünkü aynı zamanda zeka sorunudur. Cahil forum üyesi zaten noktalama işeretlerinden de habersizdir; bu yüzden bir türlü toparlayamadığı ve konuşur gibi yazdığı cümleler arasında smili denen "şeycikleri" sıklıkla kullanmak zorunda kalır. Cahil forum üyesi Türkçenin belirli zamanlarda yazıldığı gibi okunmadığını ve okunduğu gibi yazılmadığını bilmez -cehalet bunun için nispeten ağır bir saptama olabilir; bu yüzden yapılan yanlışın özelliğine göre kültürsüzlük olarak da tanımlanabilir. Cahil forum üyesi, yaptığı bu türlü yanlışların kendisine söylenmesi durumunda acelecilik, dikkatsizlik, üşengeçlik ve "aykırılık" gibi sıfatları kalkan olarak kullanır. Cahil forum üyesi ne yazarsa yazsın katıldığı foruma katkıda bulunamaz hatta o ortamın keyfini kaçırır. Bu yüzden forumun kalitesi ve ilgili sitenin akıbeti açısından önemli rol oynar. Dolayısıyla belirli periyodlarda forum yöneticileri tarafından ayıklanması gereken kişidir.
İnternet yoluyla yayımlanan Türkçe forumlardaki içeriğin %90'dan fazlasını kültürsüz ve cahil katılımcılar üretmektedir -bu oran tabii ki bilimsel bir saptama değildir; fakat bireysel olarak sınadığımız 10 yazıdan 9'unda yukarıda bahsedilen kusurlara sıklıkla rastlanmaktadır. Daha da vahim olanı, bu forumları denetleyen ve yöneten kişilerin de zaman zaman bu sınıflara dahil olmaları ya da bu gibi yanlışlıklara göz yummalarıdır.
Öyle görünüyor ki forum kültürü daha en başından kültürsüzlük üzerine inşaa edilmiştir; çünkü internet denen "sahipsiz çocuktan" türemedir. İnternet üzerinden yayılan bilginin tutarsızlığı ve "piçliği" 21. yüzyılın lümpen kültürünün dayanağıdır. Bu sırt sırta vermiş iki olgu ve bunlardan türeyen sayısız etken, farkettirmeden insanlara nasıl yazacaklarını, ne okuyacaklarını, nelerden zevk alıp neleri dışlayacaklarını "dayatmaktadır".