Makale/Tutorial Gitar Temizliği, Entonasyon, Sap Ayarı

Selamlar,

Söz verdiğim üzere gitar temizliği, entonasyon, ve sap ayarı ...

Burada genel hatları ve biraz da teorisi ile bu konuları anlatacağım. Elbet eksikler olabilir, sonuçta bunları yapan luthier olmuyor. Ama bir enstrümantalistin enstrümanına iyi bakması gerekir diye düşünüyorum, bunun için de hem teori hem de pratiğe sahip olmalı.

Eminim çoğumuz aldığımız özellikle ikinci el cihazların temizlik problemi ile boğuşmuşuzdur. Bir dükkanda bir köşeye atılmış tozlu ve pis bir gitarı ederinin çok altında almak mümkün olabilir; biraz temizlik ile aynı gitar belki iki kat fiyata satılabilirdi. Bilmiyorum belki bizim millete has bişeydir ...

Neyse, konumuza dönelim. Elimizde son derece hor kullanılmış Kore yapımı 2002 model bir Ibanez CT Strat var. Aslında çok keyifli bir gitardır ama sahibi bakın ne halde getirdi:

01.jpg


02.jpg


04.jpg


05.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #2
Gitarı anfiye bağladım ve ... fıs ... hiçbirşey yok. Ölü ...

Kısacası elektrik devreleri de onarılacak.

Böyle bir gitarda yapılacak ilk iş daha sonrasına referans olması için en küçük detaya kadar fotoğraflamak olacaktır. Böylece elinizde hem öncesi-sonrası karşılaştırması yapacak, hem de neyi nereye koymanız gerektiğini hatırlatacak bir referans olacaktır.

Fotoğraflama işi bittikten sonra tornavida takımınızı hazırlayın ve gitar üzerindeki tüm vidaları sökün ... sap dahil ...

08.jpg


10.jpg


11.jpg


12.jpg


Gitarın ilk görüntüsünde şüphelendiğimiz her şey mevcut: kulakların içi pislik dolu, bazı vida delikleri yalama ...
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #3
Sökmeye devam ...

Sırada pickguard var. Tahminimin ötesinde, elektrik devresi çıkış jackine bağlı bile değil, trem yaylarına bağlanan toprak hattı bile sökülmüş. Böylece pickguard gövdeden tamamen ayrılıyor.

Sizin uğraşacağınız gitarda elektrik bağlantıları tam ve ses problemsiz ise bu bağlantıları sökmeyin. Gövdeyi temizlemek için pickguardın gövdeden ayrılması gerekmiyor.

27.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #4
Sap temizliğine geçmeden önce son derece pis durumdaki kulakların kapaklarını çıkartın ve kulaklar ile kapakları bir diş fırçası yardımıyla ılık suda deterjan ile güzelce yıkayın. Yıkama işleminden sonra mümkün mertebe bezle kurutun ve güneş alacak yerde iyice kurumaya bırakın.

Önemli not: kulaklar kapalı ise yani kapakları açılmayacak şekilde ise (ki çoğu modern gitarda böyledir) temizliği alkol veya pas sökücü ile ve yumuşak bir bez kullanarak yapın.

Temizlik sonrası kulaklar ...

20.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #5
Geldik sap temizliğine.

Bu derece ağır kirli bir gitarın sapında ter-toz-deri karışımı siyah renkli tortular oluşur. Eğer her tel değişiminde temizlik işini ihmal etmezseniz bu tortuların oluşmasını engellersiniz, en azından uzun bir süre için.

Önemli hatırlatma: aşağıdaki işlem sadece gül ağacı klavyeler için geçerlidir ... maple klavyelerdeki tortuları sadece hafif nemli bezle temizleyin.

Bu tür tortuların temizliğinde (tabi gitara bağlı olarak) ben iki yöntem kullanıyorum: çok değerli bir gitar ise hafifçe nemlendirilmiş bir bez ile sapı güzelce tortulardan arındırıyorum. Bu zahmetli ve uzun süren yöntem. Yok eğer bu gitar gibi normal kullanıma açık bir gitar ise bildiğiniz Scotch-Brite süngerin yeşil tarafı ile sapı ve perdeleri iyice siliyorum. Burada süngerin tamamen kuru olmasına dikkat lütfen.

Silme işini önce sapa dik ve sonra sapa paralel yapıyorum. Bu işlem sonunda gül ağacı üzerinde hafif çizikler oluşacaktır ancak bunlar son derece yüzeyseldir ve yağlama sonrası ortadan kaybolacaktır.

13.jpg


Ve işlem sonunda çıkan pislik ...

14.jpg


Bu işlem bittiğinde sapı bir fırça ile iyice temizleyin ki yukarıda görülen pisliklerin sap üzerinde kalan, ağacın aralarına girmiş olanları da temizlensin.

Sonrasında eski dostumuz limon yağı uygulamasına geçebiliriz. Şunu da hatırlatayım, limon yağı maple olmayan klavyelerde ağacı hafifçe nemlendirmek ve böylece esnekliğini yitirmesini önlemek için kullanılır. Limon yağı bulamadığımda (hatta limon yağı diye bişey yokken ... anla yaşımı yani ...) ince herhangi bir yağ, mesela ayçiçek yağı, kullanmışlığım çoktur. Ben bir zararını görmedim ama buna itiraz edecek çoktur diye düşünüyorum.

15.jpg


Yağın uygulamasında dikkat edilecek şey, yağı direk sapa uygulamamaktır ... önce temiz bir bez üzerine alın sonra bez ile iyice yedirerek sapa sürün. Çok uzun süre bu şekilde temizlenmemiş sapların ağacı yağı hızla emecektir. Durum buysa bir kat daha yağ uygulayın.

16.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #6
Klavyenin yağlanması bittikten sonra sapta işimiz azaldı ...

Şimdi sapın arka tarafını ve headstocku güzelce temizliyoruz. Ben bu işe önce hafif nemli ve deterjanlı bir bez ile kaba temizliği yaparak başlıyorum. Sap iyice kuruduktan sonra gitar cilası ile işlemi tamamlıyorum. Ama sap yeteri kadar temizse ve gitarın normal bakımını (örneğin her çaldıktan sonra cila ile temizliğini) yapıyorsanız deterjan ile temizlemeye gerek yok.

17.jpg


18.jpg


Ve tüm bu işlemler sonrası klavyemiz ...

19.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #7
Sıra geldi kulakların montajına ...

Tekrar söyleyeyim, şimdi göreceğiniz sadece kapakları açılabilen kulaklar için geçerli ...

Kulakları kapatıp monte etmeden dişliler üzerine çok az gres yağı sürüyoruz ...

21.jpg


22.jpg


Hatırlarsanız bazı vida deliklerinin yalama olduğundan bahsetmiştim. Bu yüzden işimi şansa bırakmıyorum ve gitar üzerindeki tüm vida deliklerini beyaz tutkal kullanarak kürdan ile dolduruyorum ...

23.jpg


24.jpg


Ve gövdedeki pickguard delikleri ...

28.jpg
 
  • Konu Sahibi Konu Sahibi
  • #9
Geldik pickguard ve elektrik devrelerine ...

İlk yapılacak iş çıkış jackına giden kabloyu bulup anfiye veya ses verecek herhangi bir cihaza bir gitar kablosu yardımıyla bağlamak ve manyetiklerin üzerine metal bir obje ile vurarak sistemin çalışıp çalışmadığını görmek. Eğer ses gelmiyorsa benim tavsiyem tüm elektrik kablolarını lehimli oldukları yerlerden söküp sıfırdan bağlamak olur.

Önce tek tek manyetikleri test edin sonra da lehimlemeye girişin. Burada elektrik devresinin bağlanması olayına girmiyorum, internette binlerce çizim var.

33.jpg


Seste sorun olmadığını görüyoruz ... yani bağlantılar tam sadece çıkış jackına bağlantı eksik.

Önce gitarın genel durumunu göz önüne alarak potans ve switchi contact sprey ile temizliyoruz ...

30.jpg


31.jpg


32.jpg


Sonra çıkış jackına giden dandik kabloyu söküp yerine geçende gitarıma taktığım Fender manyetiklerden artan kaliteli kabloları lehimliyorum ... gitarınızın elektrik aksamında yüksek kaliteli kablo kullanmak çok önemlidir unutmayın ...

34.jpg


Şimdi manyetikleri, potansları, switchi pickguarddan sökerek pickguardı güzelce yıkıyor ve kurutuyorum. Sonra tüm alet edevatı tekrar pickguard zerine monte ediyorum.

Gitar üzerine son montajdan önce tekrar anfiye bağlayıp elektrik devresini kontrol ediyorum. Bir sorun yoksa pickguardı gitar üzerine monte edebilirim ...

35.jpg
 
Geldik bridge'e ...

İlk fotoğraflarda dikkat edeceğiniz üzere 3 adet saddle eksik ... evde yatan SX'lerden birine başvuruyoruz ve eşiklerin ölçülerine bakıyoruz ...

36.jpg


Ölçüler birbirinin aynı, o halde SX'in eşiklerini ödünç alıyoruz ... ne çekti bu SX'ler bi ya!

Bridge plate süper dandik bir görüntü sergiliyor ...

37.jpg


Can dostumuz pas sökücü ve temiz bir bez ile bridge plate'e girişiyoruz ve ... voila ...

38.jpg


Yakışıklı olmadı mı?

39.jpg
 
Evet, artık tellerin takılması, sap ayarı, tel yüksekliği, entonasyona geldik ...

Ben genelde önce A telini takıp aşağı doğru iner sonra E telini takarım, batıl itikattır belki ...

Tel takarken ileride akort kaçırmayı önlemek için benim tavsiyem telleri şu şekilde takmaktır:

Önce kulaktaki tel deliğini sapa paralel hale getirin, yeteri kadar uzunluk bırakarak teli deliğe geçirin ...

41.jpg


Şimdi teli geriye çekerek net bir kıvrım elde edin ...

42.jpg


Şimdi, telin boşta kalan kısmını bridge'e giden kısmın altından geçecek şekilde sarmaya başlayın ...

43.jpg


İlk sarımda alttan geçen kısım bundan sonraki sarımlarda yukarıda kalacak şekilde teli sarmaya devam edin ...

44.jpg


Teli, milin üzerine, kat yapmayacak şekilde ve telin kalınlığına göre 4-5 sıra olacak şekilde (ince tellerde 8-9 sıra) sarın ...

45.jpg


Diğer teller de bu şekilde gitara takılır. Ancak sap ayarı yapılacağı için şimdilik tek bir tel takıyoruz ve sap ayarı gerekip gerekmediğini kontrol ediyoruz ...
 
Geldik sap ayarına ...

Gitarın tellerinin klavyeden yüksekliğini istediğiniz şekilde ayarlayabilmek için (yüksek veya alçak) sapın hafifçe içbükey olması gerekir. Dışbükey olan saplarda teller nispeten yüksek kalır, aşağı indirdiğinizde fret-buzz yapar.

Doğru şekil alttaki gitar ...

45_01.jpg


Peki sapın içbükey olduğunu nasıl anlayacağız? Çok basit. A veya D telini ilk ve sapın gövdeye bağlandığı perdesi üzerine bastırın (teller hafifçe 1. ve gövde perdesine değsin). Bu konumda 6-7-8. perde civarında tellerin perdelerden 0.4 ile 0.8 mm kadar yukarıda olması gerekir ...

45_02.jpg
 
Son düzenleme:
Elimizdeki gitarı kontrol ettiğimizde görüyoruz ki tel ilk ve gövde perdeleri üzerine bastırıldığında tüm fretlerin üzerine tamamen değiyor, yani sap içbükey yerine dışbükey bir form almış. Bu da demek oluyor ki truss-rod vidası fazlasıyla sıkılmış. Yapılacak iş vidayı gevşetmek ...

46.jpg


Ayar vidasına tam olarak uyacak bir alleni yerleştiriyoruz.

Aman dikkat, bu vidalar genellikle çok sıkı olduğundan tam oturmayan (biraz küçük) allen veya (biraz büyük) lokma ile bu işlemi yapmaya kalkarsanız vidayı yalama edebilirsiniz.

Şimdi alleni sadece çeyrek tur (yani 90 derece) saat yönünün tersine (fotoğraftaki konumdan bakıldığında) çevirerek vidayı gevşetiyoruz. Çeyrek tur genellikle yeterli olur. Yeterli olmadığını ise ancak zaman içinde anlayabilirsiniz. Bu yüzden truss-rod vidası çeyrek tur gevşetildikten sonra diğer telleri de takıyoruz. Yukarıda bahsettiğimiz tel-sap aralığı (0.4-0.8 mm) oluşmazsa bir sonraki tel değişiminde vidayı çeyrek tur daha gevşetebilirsiniz.
 
Son düzenleme:
Kalan telleri de taktıktan sonra saddle üzerindeki vidalardan tel yüksekliklerini ayarlıyoruz. Tel yüksekliği konusunda doğru yada yanlış yoktur, herkes keyfine göre ayarlar. Ben fret-buzz (bundan sonra buna perde cızırtısı diyeceğim sanırım) yapmayacak kadar alçak seviyorum, doğal olarak o şekil ayarladım.

Yükseklik de ayarlandıktan sonra entonasyon ayarına geliyoruz.

Entonasyon temel olarak gitarın 12. perdesine basıldığında, tel boşta iken çıkan sesin aynısının bir oktav inceden çıkması demektir. Teorik olarak 12. perdede ses açık sesin bir oktav incesidir ama tel kalınlığı gibi faktörler çok küçük farklar oluşturabilir. Bu yüzden bridge üzerindeki saddle'lar ileri geri hareket edebilecek şekilde tasarlanmıştır.

Entonasyon için absolute kulağınız yoksa bir akort aletine ihtiyacınız kesindir, bir tane edinin ...

Şİmdi açık olarak tüm teller akort edilecek. Sonra sıra ile tüm tellerde 12. perdeye basılarak akort kontrol edilir ve 12. perdedeki akort açık tel ile aynı olana kadar saddle ileri veya geri hareket ettirilir.

46_01.jpg


Sap ayarınız değişmediyse, kullandığınız tel kalınlığı değişmediyse, ve gitarınız yüksek ısı farklarına maruz kalmadıysa entonasyon ayarı kolay kolay değişmez, bozulmaz. Özellikle tel değişikliklerinde, veya 1-2 ayda bir kontrol etmeniz yeterli olacaktır.
 
Son düzenleme:
Geri
Üst