Bağlamada Perde Ayarı - Türk Müziği

Arkadaşlar aranızda türk müziğine vakıf olanlar var mı?
Sorularımı madde madde yazmakta fayda görüyorum.
1- Türk müziğindeki tüm yarım sesler batı müziğindekiler ile örtüşüyor mu?(Yalnızca tam sesleri ve yrım seslik bemolleri kastediyorum?)
2- La'da olduğumuzu düşünelim, sib için 5 koma aldığımızda tam tamına batı müziğindeki sib ile oturmuyor. Bilgisi olan?
3- Bağlamada perde ayarladığımızı düşünelim. Bu durumda La notasında olduğumuzu düşünürsek(Öreğin sol telindeki la=>Saz do akortlu olsa da la kabul edildiğini unutmayalım)sib için 3, sib2 için 5 koma alıyoruz. Bu durumda si'ye 4 koma kalıyor. Peki bağlamada komaları düşünürken perde üzerinde eşit aralıklar mı kabul edeceğiz.
4- 1 Oktav içerisi sanat müziğinde 53 koma kabul ediliyor. Bağlamamızın perdelerini bu sisteme göre ayarlarsak dediğim gibi bazı sesler batı müziğindeki ile oturmuyor.
5- NOT: www.turkuler.com muydu neydi, öradaki perde ayarlarındaki tüm komalı sesler hatalı.
6- Çöğür bağlamanın alt telini ele alarak tüm sesleri komaları ve yerleştiriliş oranlarıyla verebilecek varsa sevinirim. Özellikle komalar önemli! Şu ana kadar çok bağlama ustası gezdim ama bilimsel açıklamasını bilen yok. Bu arada Tüm yarım sesleri batı müziği formülüyle yerleştirip komaları yaklaşık ayarlamak bulabildiğim en iyi yöntem.
Komaları bilimsel olarak erişebildiğim yöntemle yerleştirirsem daha önce de dediğim gibi batı müziğiyle birebir örtüşmüyor. Kafamı en çok karıştıran da bu oldu.

Konu biraz derin ama yardım edebilecek arkadaşlar varsa ve olayı açık olarak ifade ederlerde sevinirim.
Bu arada saz yapımı konusunda eğitimi olanlar varsa, bu konuda kaynağa ihtiyacım var.
Önerilerinizi bekliyorum.

-Bir Leadmaster ama Türk müziği zede!!!-

SELAM
öncelikle türk müzigide ikiye ayrılıyor.halk m. sanat m. seklinde.ikisinde durum farklı.
halk müzigini veya baglamayı ele alalım:
bütün yarım sesleri 0 veya 4.5 koma.yani piano gitar gibi enstrumanlardaki bütün sesler tam olarak mevcut.diger perdeler ise si b2 ,mi b2, la b2 fa diyez 3 do diyez 3 perdeleriki bunlarda söyle.örnegin si b2 perdesi demek si den bemol siye dogru 2 koma daha pes anlamında.do diyez 3 ise do dan do diyez e dogru 3 koma daha tiz anlamında.peki diyeceksin 2 koma + 3 koma 4.5 e degil 5 e denk geliyor niye.cevap😱da yuvarlama.gerçi bu birazda kafaya göre yapılıyor.yani kulaga göre.hatta yöresine göre degisiklik arzediyor.bazı yöreler si b2 kullanırken bazıları perdeyi biraz daha kaydırıp si b1 yapabiliyor.ama genelde yazdıgım sekilyle.
sanat müziginde ise 4.5 koma diye birsey yok aslında.bu durum onu batı enstrumanlarıyla uyumsuz hale getiriyor.genede yarım sesleri 4.5 koma kabul edip çalan şok insan var.

diğer perdelere gelince biliyorsun 53 koma var bir oktav içerisinde.iste bu perdelerin birçogu parçanın makamına göre kullanılabiliyor.ama genelde kullanılan 0.4.5.8 .tabi birçok parçada diğer komalarda kaydırma usuluyse saglanabiliyor.örnegin ussak makamında donanımda si 1 koma bemol kullanılırken tizden gelinirken bu 4-5 komaya kadar kaydırılabiliyor.

bilmeyenler için koma:türk müziginde(gerçi sadece türk müziğinde yok ama bizimkiler herseyi kendine mal ediyor) bir tam aralıgın 9 esit parçaya bölünmesiyle olusan aralıklara koma deniyor.burda bilinmesi gereken sey her ses 9 a bölünüpte bütün sesler türk müziginde kullanılmıyor.

Kaynak önerisi :

Müzikte Ses Sistemleri - Ayhan Zeren

Bilimsel ve araştırmacı süper bir kitap, bulup okumanızı tavsiye ederim

roni, dostum, ben şöyle bi çözüm buldum, yorumunu bekliyorum
Türk sanat müziğinde la-sib arası 5, sib-si arası 4 koma alınıyor.
Sib'den si'ye doğru 2 koma gidilerek sib2 bulunuyorm
ben de bağlamada dediğin gibi tüm yarım sesleri batı müziğine göre ayarlayıp, sib2 yi aralığı 5'e bölüp iki koma gerisindekini almak yoluyla elde ettim. orta teldeki sib2, alt telde fa#3 olduğuna göre bence en doğrusu arayı 5'ê bölmek.
Saygılar.
Tını bayağı bir hoş geliyor kulağa. Dışarıda, özellikle tünelde satılan saçma sapan düzeni olan sazların hepsinde iyi bir sonuç elde ettin. Batı iyi Türk müziğiniğn arasını ancak böyle bulabildim.
Bi de la-si aralığını 9'a bölüp 3 ve 4.5 koması kullanılabilir, ama o zaman sib2, si'ye çok yakın oluyo. Sana göre hangi yöntem doğru? Sen hangi yöntemi kullanmayı tercih ediyorsun?
Bence bu 5 komaya bölme olayı en iyisi, çünkü o zaman komalarda bile üsteki iki teldeki aynı sesi birlikte tıntattığınızda aynı ses çıkıyor, ve istediğiniz yerde akor basabiliyorsunuz. Ben, Mi

Orta teldeki sib2, alt telde fa#3'ü verdiğine göre 5' e bölünmeli sonucuna vardım.
Birde bu ölçüler gerçek hayattaki gibi, yani bire bir mi' ben öyle alıyorum çünkü.

Fikri olup birşeyler eklemek isteyen olursa memnun olurum.
Saygılar.

sevgili leadmaster anlamadıgım birsey var baglamadan bahsediyorsun .tsm parçalarını için perde ayarının nasıl olması gerektigini soruyorsun.eger baglamada tsm parçaları çalacaksan bir kere fazladan perdeler takman gerekir.onun dısında ayarlarını söyleyecegim sekilde yapman lazım ve o baglamayla artık halk müzigi ve batı müzigi parçalarını saglıklı çalamazsın.ve baglama yı bir nevi tanbura dönüstürmüs olursun.
yok böyle bir amacım yok diyorsan neden baglamada tsm için özel perde sistemi ayarlıyorsun.yani eger bütün parçaları baglamada çalmak istiyorum diyorsan tsm de bazı makamları tam anlamıyla veremezsin.o yüzden yapmak istedigini tam olarak anlat ona göre bir çözüm bulalım.çünkü ben ve arkadaşlarım bu konuya epey bir kafa yorduk(bu arada ben çalgı yapım bölümündeyim ve her tür teknik bilgi saglayabilirim bu konularda)

Neşet Ertaşın sazında bir yarım aralık 4 e bölünüyor 2. aralık bemol 2 yi veriyor .. Tambur düzeni yani...

Belki yardımı olur..

neset ertasın sazında her yarım aralık 4 e bölünmüyor.o bozlak düzeninin perde sistemi sayılır.örnegin si -do ve mifa arası hariç kalan aralıkları biraz keyfi bir sekilde belli parçalara bölünüyor.

Leadmaster demiş ki:

Arkadaşlar aranızda türk müziğine vakıf olanlar var mı?
Sorularımı madde madde yazmakta fayda görüyorum.
1- Türk müziğindeki tüm yarım sesler batı müziğindekiler ile örtüşüyor mu?(Yalnızca tam sesleri ve yrım seslik bemolleri kastediyorum?)
2- La'da olduğumuzu düşünelim, sib için 5 koma aldığımızda tam tamına batı müziğindeki sib ile oturmuyor. Bilgisi olan?
3- Bağlamada perde ayarladığımızı düşünelim. Bu durumda La notasında olduğumuzu düşünürsek(Öreğin sol telindeki la=>Saz do akortlu olsa da la kabul edildiğini unutmayalım)sib için 3, sib2 için 5 koma alıyoruz. Bu durumda si'ye 4 koma kalıyor. Peki bağlamada komaları düşünürken perde üzerinde eşit aralıklar mı kabul edeceğiz.
4- 1 Oktav içerisi sanat müziğinde 53 koma kabul ediliyor. Bağlamamızın perdelerini bu sisteme göre ayarlarsak dediğim gibi bazı sesler batı müziğindeki ile oturmuyor.
5- NOT: www.turkuler.com muydu neydi, öradaki perde ayarlarındaki tüm komalı sesler hatalı.
6- Çöğür bağlamanın alt telini ele alarak tüm sesleri komaları ve yerleştiriliş oranlarıyla verebilecek varsa sevinirim. Özellikle komalar önemli! Şu ana kadar çok bağlama ustası gezdim ama bilimsel açıklamasını bilen yok. Bu arada Tüm yarım sesleri batı müziği formülüyle yerleştirip komaları yaklaşık ayarlamak bulabildiğim en iyi yöntem.
Komaları bilimsel olarak erişebildiğim yöntemle yerleştirirsem daha önce de dediğim gibi batı müziğiyle birebir örtüşmüyor. Kafamı en çok karıştıran da bu oldu.

Konu biraz derin ama yardım edebilecek arkadaşlar varsa ve olayı açık olarak ifade ederlerde sevinirim.
Bu arada saz yapımı konusunda eğitimi olanlar varsa, bu konuda kaynağa ihtiyacım var.
Önerilerinizi bekliyorum.

-Bir Leadmaster ama Türk müziği zede!!!-

Hepsini görmek için tıklayın...

Cok gec oluyor ama. Kisisel veya yoresel ayarlar mevcut. Okan murat ozturkun bir tezinde degisik perde ayarlari yazior. Baglamayi tsm ayari ile denedim saz zingirdiyor tavsiye ederim. Olay su tsm de sesler tel boyunun 2 ye 3 e 8 e 9 e vs gibi oranlara bolunerek elde edilmis dogal sesler. Koma denilen sey ise 9 e bolunme duz hesap olarak bir tam ses... degilde!!! 1 oktav 1200 sent alinmis. 4 koma araligi 9 ve 1 koma araligi vardir . 1 koma 9 a bolunerek elde edilmez. 1 koma 23.5 civari.sent iken 4 koma varsayilan aralik 90.22 senttir diger olculer de .. 8 koma bunu 2 katu 180.4 ve 9 koma 204 civari senttir . Bu hesaplar la olan sent degerleri google dan makam musiki perde sent frekans vs yazarak gorseline ulasilabilir. Fakat si b 2 veya fa d2 mib2 gibi perdelerin oranini bilmiyorum. Ya yarim ya yuzde 66 gibi bir oran hesaplanabilir sormak lazim. Yani ornegin la ile si arasindaki yanik nota kisacasi ikisinin tam ortasi veya 3te 2 si gibi bir oranda olabilir veya 23.5 senti siden cikararak veya si bemol yani kurdiye eklenerekde bulunuyor olabilir kulakla karar vermek icin ornek muzik secilip kiyaslanabilir . Cetin akdenize bi bakmak lazim fakat onunda tum sazlari boyle olmayabilir .. perdeleri nasil ayarlanacagina gelince hassas bir akord uygulamasi indirip .. sazin tiz re perdesi ve karar perdesine odaklanacagiz. La sesi batiya gore 220 la ayarlayalim mesela. Bu halde tiz re ne olur?
bati muzigine gore re nin 2 sent pest olucak. Bunun icin sap olcusunun tekne ile orantili yapildigini varsayip bu tiz re yi sapin en dip kismina ittiriyoruz.. ve 2 sent daha pes olmasi icin esiki ayarliyoruz. Bu noktada dikkat edecegimiz sey her kontrol edisimizde esiki cekerken tekrardan la bos tele vurup 2 sent daha pest mi bakmak icin tekrar tiz reyi kontrol ediyoruz.. ve mizrabi tek tele orta bir sertlikte dengeli bir sekilde vuruyoruz. Bu sekilde iken tiz re frekansi akord cihazinda cok oynak bi sekilde gozukmezken la daha oynak gozukur. Mizrap pes taraf icin daha serbest bir tele dokundugu icin dogal olarak ses normalden daha tiz cikar. Bu nedenle biz neyi nasil varsayacagiz bunu deneyimle anlamak lazim. Ya cikan sesleri esitleriz ki calarken esit ciksin yani asil frekansi versin yada olmasi gerekeni yapmak icin tele vurduktan biraz sure gecince ki dusen frekansa ayarlariz buda belki baglamanin rezonansinin dogal halidir belki!!!bilemiyorum!!
neyse esik tamam sa ayni sekilde tek tel ile pes teki re mizi re la ya gore 2 sent daha pes yapiyoruz iste onemli re ile esitlemek dogru degil cunku biz ugrasirken vurus seklimiz ve akorda hakim olamiyoruz bu nedenle akordu bilmek gerek bu yuzden la ya gore ayarlicaz tum sesleri. Sonra la ve tiz layi esitliyoruz. Formul su 1 tam ses tiz deki perde arti 4 sent daha tiz. Ve yarim 4 koma denilen 90.22 yer de bir onceki yere gore 10 sent daha pest . Bati muzikine gore demek istiyorum. Yani akord cihazinda la ortayi 0 i gosterio ise si naturel arti 4 u gortericek. .. devam... hicaz yani do diyez ise si ye gore 8 koma tizdir yani 180.4 sent bu halde siye gore akort cihazinda 19.6 duz hesap 20.sent daha pest olucak. Bu sekilde ..
akord yaparkende orta teli reye cekmek degilde renin 2 sent pestine ayarlamak gerek. Bu sekilde akord yaparken parmak hassasligi ile sabirlica yaparsak kulakda gelisir diye dusunuyorum. Bati ile kiyas ...
1 tam ses batida 100 sent .. tsm de 104 sent yani daha acik. Ve ladan reye 2 sent daha pest iken ladan miye 2 sent daha tiz bu farklar belirgin. Ve ana sesler de keskin sesler si naturel vesaire yoktur. Ana sesler e segah yani si nin 23.5 pest olani gibi seslerle olusur yani re mi fa diyezin 1 koma pesti sol la si nin 1 koma pesti do ve re bu sekilde...