İnternetten derlediğim bilgileri Türkçeye çevirerek, arada kendi yorumlarımı da katarak elimden geldiğince gerekli bilgileri vermeye çalışacağım. Eğer siz de kendi deneyimlerinizi aktarırsanız (Özellikle D'Addario ve Ernie Ball bass telleri gibi ayrıntısına girmediğim markaların farklı modelleri hakkında) bu başlıkta ufak bir rehber oluşturabiliriz.
Telleri roundwound ve flatwound olarak ikiye ayıracağım. Roundwound teller stainless steel veya nikel kaplama (Nickel Plated) olabiliyor, genelde nikel kaplama tercih ediliyor çünkü hem daha dolgun ses veriyor, hem çalınması daha rahat, hem de sesini daha uzun süre koruyor. Stainless steel tellerse daha parlak seslere sahipler. Flatwound teller daha çok dark tonlar için kullanılıyor; ben bu yazıda stainless steel ve nickel kaplama roundwound tellerle ilgileneceğim.
Normal Nickel-Plated / Stainless Steel
Bu teller hakkında söyleyebileceğim çok şey yok, zevke göre denenip alınabilecek tellerdir. Zaten ülkemizde çok çeşit yok, muhtemelen D'Addario tel alıp rahat bulunabilen bir tel kullanmayı tercih edeceksiniz, aşağıda yazanları da çok kafaya takmayacaksınız. Yurtdışında en sevilen markalardan biri ROTOSOUND'dur ama ülkemizde uzun süredir bulunamıyor.
Cryogenic Freezing
Stainless steel tellerin bir kısmında kullanılan ilginç bir teknoloji. Tellerde kullanılan çelik sıvı nitrojen içerisinde -300 derecenin altında ısılarda tutuluyor, bu işlem sonucunda metalin molekül dizilişi değişime uğruyor, tellerin parlaklığı artıyor ve seslerini daha uzun süre korumaları sağlanıyor.
Dean Markley Blue Steel
En sevilen Stainless Steel tellerden, parlak bir sesi var ve Cryogenic olduğu için bunu diğer çelik tellere göre daha uzun süre koruduğu iddia ediliyor. Sesi parlaktır ve diğer stainless steel tellerden uzun korur ama sert çıplak çelik alışana kadar parmaklarınızı rahatsız eder, çalmanızı zorlaştırır. Şimdi NPS (Nickel Plated Steel) modelini de çıkarmışlar, bunun daha yumuşak bir çalınışı olması lazım, ömrü da daha uzun olabilir ama bu da ülkemizde bulunmuyor.
GHS Sub-Zero Boomers
Bu da GHS'nin Cryogenic teli, NPS Blue Steel gibi Nickel kaplama olduğu için çalınışının yumuşak olduğunu tahmin ediyorum. Bunu da bulamadım (Sanırım bir ara gelip tükenmiş) Üretimde kullanılan teknik sebebiyle GHS Sub-Zero Boomers serisi normal GHS Boomers serisinden daha parlak bir sese sahiptir.
ELIXIR ve POLYWEB COATING
Bir diğer teknolojik yenilik de Elixir'den polyweb coating. Elixir kendine özgü polyweb coating teknolojisi ile diğer firmalardan farklı bir yol izliyor, telleri seslerini daha uzun süre koruyor, ama diğer markalara göre pahalı. Telin boğumları arasına girip telin sesinin parlaklığını yitirmesine sebep olan kirleri, tozları, terleri telin boğumlarından uzak tutmak için telleri çok ince plastik bir tabaka ile kaplıyorlar. Sonuçta teller ilk günkü parlaklıklarını uzun süre muhafaza edebiliyorlar. Ayrıca yüzeyleri yumuşak olduğu için çalarken kaygan bir his veriyorlar, çalışı kolaylaştırıyorlar.
D'addario'nun da benzer özelliklere sahip olma iddiasında bir EXP Coated Bass Strings serisi varmaş fakat deneme şansım olmadı, ülkemizde var mı bilmiyorum.
Ben Elixir tel kullanıyorum, artıları sesinin parlaklığını, dolgunluğunu uzun süre kaybetmemesi, entonasyonunu koruması, çok yumuşak bir yüzeyi olması. Yumuşak yüzeyi çalışı çok kolaylaştırıyor, slide yaparken falan parmaklar yağ gibi kayıyor. Akordunun da kolay kaçmadığını söyleyebilirim. Eksileri telin sağlamlık olarak dayanıklı olmaması, sık çalıyorsanız ve tellere nazik davranmıyorsanız alt teli koparmanız uzun sürmeyebilir. O zaman ne anladım ben sesinin uzun süre dayanmasından diyenler için ufak bir açıklama, normal bir tel sesini x zamanda kaybediyorsa Elixir tel 2-4x zamanda kopuyor, kopana kadar da sesini koruyor. Yani mesela normalde telleriniz 1 haftada parlaklıklarını kaybediyorlarsa Elixir bir ay dayanıyor, bir ay sonunda kopuyor ve yenisini takıyorsunuz, bu süre içinde pek iyi ses elde ediyorsunuz. 1 hafta ve 1 ay örnek olarak verilmiş zamanlardır, gitarı çalma sıklığınıza ve tellere davranışınıza göre değişir. Diğer bir eksisi tellerin pahalı olması, ama verdiğiniz paraya değiyor.
Telleri roundwound ve flatwound olarak ikiye ayıracağım. Roundwound teller stainless steel veya nikel kaplama (Nickel Plated) olabiliyor, genelde nikel kaplama tercih ediliyor çünkü hem daha dolgun ses veriyor, hem çalınması daha rahat, hem de sesini daha uzun süre koruyor. Stainless steel tellerse daha parlak seslere sahipler. Flatwound teller daha çok dark tonlar için kullanılıyor; ben bu yazıda stainless steel ve nickel kaplama roundwound tellerle ilgileneceğim.
Normal Nickel-Plated / Stainless Steel
Bu teller hakkında söyleyebileceğim çok şey yok, zevke göre denenip alınabilecek tellerdir. Zaten ülkemizde çok çeşit yok, muhtemelen D'Addario tel alıp rahat bulunabilen bir tel kullanmayı tercih edeceksiniz, aşağıda yazanları da çok kafaya takmayacaksınız. Yurtdışında en sevilen markalardan biri ROTOSOUND'dur ama ülkemizde uzun süredir bulunamıyor.
Cryogenic Freezing
Stainless steel tellerin bir kısmında kullanılan ilginç bir teknoloji. Tellerde kullanılan çelik sıvı nitrojen içerisinde -300 derecenin altında ısılarda tutuluyor, bu işlem sonucunda metalin molekül dizilişi değişime uğruyor, tellerin parlaklığı artıyor ve seslerini daha uzun süre korumaları sağlanıyor.
Dean Markley Blue Steel
En sevilen Stainless Steel tellerden, parlak bir sesi var ve Cryogenic olduğu için bunu diğer çelik tellere göre daha uzun süre koruduğu iddia ediliyor. Sesi parlaktır ve diğer stainless steel tellerden uzun korur ama sert çıplak çelik alışana kadar parmaklarınızı rahatsız eder, çalmanızı zorlaştırır. Şimdi NPS (Nickel Plated Steel) modelini de çıkarmışlar, bunun daha yumuşak bir çalınışı olması lazım, ömrü da daha uzun olabilir ama bu da ülkemizde bulunmuyor.
GHS Sub-Zero Boomers
Bu da GHS'nin Cryogenic teli, NPS Blue Steel gibi Nickel kaplama olduğu için çalınışının yumuşak olduğunu tahmin ediyorum. Bunu da bulamadım (Sanırım bir ara gelip tükenmiş) Üretimde kullanılan teknik sebebiyle GHS Sub-Zero Boomers serisi normal GHS Boomers serisinden daha parlak bir sese sahiptir.
ELIXIR ve POLYWEB COATING
Bir diğer teknolojik yenilik de Elixir'den polyweb coating. Elixir kendine özgü polyweb coating teknolojisi ile diğer firmalardan farklı bir yol izliyor, telleri seslerini daha uzun süre koruyor, ama diğer markalara göre pahalı. Telin boğumları arasına girip telin sesinin parlaklığını yitirmesine sebep olan kirleri, tozları, terleri telin boğumlarından uzak tutmak için telleri çok ince plastik bir tabaka ile kaplıyorlar. Sonuçta teller ilk günkü parlaklıklarını uzun süre muhafaza edebiliyorlar. Ayrıca yüzeyleri yumuşak olduğu için çalarken kaygan bir his veriyorlar, çalışı kolaylaştırıyorlar.
D'addario'nun da benzer özelliklere sahip olma iddiasında bir EXP Coated Bass Strings serisi varmaş fakat deneme şansım olmadı, ülkemizde var mı bilmiyorum.
Ben Elixir tel kullanıyorum, artıları sesinin parlaklığını, dolgunluğunu uzun süre kaybetmemesi, entonasyonunu koruması, çok yumuşak bir yüzeyi olması. Yumuşak yüzeyi çalışı çok kolaylaştırıyor, slide yaparken falan parmaklar yağ gibi kayıyor. Akordunun da kolay kaçmadığını söyleyebilirim. Eksileri telin sağlamlık olarak dayanıklı olmaması, sık çalıyorsanız ve tellere nazik davranmıyorsanız alt teli koparmanız uzun sürmeyebilir. O zaman ne anladım ben sesinin uzun süre dayanmasından diyenler için ufak bir açıklama, normal bir tel sesini x zamanda kaybediyorsa Elixir tel 2-4x zamanda kopuyor, kopana kadar da sesini koruyor. Yani mesela normalde telleriniz 1 haftada parlaklıklarını kaybediyorlarsa Elixir bir ay dayanıyor, bir ay sonunda kopuyor ve yenisini takıyorsunuz, bu süre içinde pek iyi ses elde ediyorsunuz. 1 hafta ve 1 ay örnek olarak verilmiş zamanlardır, gitarı çalma sıklığınıza ve tellere davranışınıza göre değişir. Diğer bir eksisi tellerin pahalı olması, ama verdiğiniz paraya değiyor.
