Önemli Konu ? Eserlerimizin güvenliği, Telif Hakları

Gördüğüm kadarıyla yakın çevrem ve ben telif hakları konusunda çok cahiliz. Basit bir şekilde yazdığım bir parçanın, 2 satır dizenin telif hakkını nasıl alabileceğimi bilmeyen bir insanım.

Telif hakları üstüne biraz araştırma yaptım ve karşıma http://www.mesam.org.tr/ çıktı. Anladığım kadarıyla bu organizasyon telif hakları konusunda komisyon alarak yardımcı oluyormuş. Daha başkada birşey öğrenemedim.

Bildiğiniz bilmediğiniz ne varsa yazında buraya telif hakları konusunda paylaşalım öğrenelim.

Gün gelir adamın teki indirir benim parçalarımı, dosya adını değiştirir kabak gibi kalırım sonra ortada, neme lazım 🙂 Derdim bu kadar basit değil aslında, ufak bir demo albüm'ü bitirmek üzereyim, derdim onu korumak

Eserlerini 30 dolarlik bir cekle ABD'de deki Library of Congress'e yolllarsan. Senin sarkilarinin copyrightini tescil ediyorlar. Butun sarkilarini bir kasede cekip, yollayabilirsin. Yani sarki limiti yok, formlari internette pdf file olarak var. Biri sarkini arakladiginda, mahkemeye gidiyorsun. O kaset delil olmus oluyor ama calan adam biraz orasini burasini degistirince is cok zor oluyor. Turkiye'deki mahkemelerin hali ortada allah kimseyi oralara dusurmesin.

Ben bir de dünyadaki cover olayı uygulamasını merak ediyorum. Belirli bir süre geçtikten sonra parçaların cover'lanmasının (böyle kullanılırmı bu kelime bilmiyorum) serbest olduğu hakkında bir şeyler duymuştum, doğru mu bu? Nereden aklıma geldi derseniz, geçen gün Comfortably Numb 'ın berbat bir yorumunu dinledim, herhangi bir PF üyesinin bu yoruma izin vermiş olabileceğine inanmak istemiyorum. Ya da onlar da mı parçaları Michael Jackson'a kaptırdılar acaba? ;-)

Mesam daha sonraki aşama. Ayrıca çeşitli yollarla aşılabilmesine karşın öncelikle yayınlanmış üç eserinizin olmasını istiyorlar. Ama oraya da gitmeden yapman gereken, notaları varsa sözleriyle beraber önce noterden tasdiklettirmek. Noterden tasdikli parçana davalık bir durum olduğunda avukatı senin bulman ve senin uğraşman gerekiyor. Mesam'ın avantajı bu konularla ilgilenen çok sayıda avukatının olması ve konu üzerinde bilgili oldukları için bu konuda başarılı oldukları.

Bunlarda müzik dünyasından konuyla ilgili rezillikler:

Besteci bir yerle bestelerini dinletmek için diyaloga giriyor. Ona diyorlar ki, bestelerini noterden tasdik ettir, öyle getir. O da bunu yapıyor. Sonra besteleri güven içinde bırakıyor. Ve sonra bestesini bir gün yayınlanmış bir CD'de dinliyor. Avukata başvuruyor tasdikli nüshası ile. Avukat şarkı birebir aynı ise (ki aynı) kesin kazanırız, diyor. Sonra mahkemede ne oluyor: Karşı tarafta bestenin tasdikli olduğunu söylüyor ve iki taraf da noterce tasdikli evraklarını ortaya çıkarttıklarında besteci şok oluyor, çünkü onların tasdik tarihi kendi tarihinden iki yıl önce. Yani bilmelisiniz ki noterler yıl sonunda birkaç boş sayı bırakırlar. İş olur, güç olur, o yılda bir işlem yapabilmek için lazım olur diye. Burası Türkiye, burda çıkış çok.

Stairway to Heaven'ın notalarını çıkardım notere gidiyorum. İki saat sonra dönerim! 🙂

Arkadaşlar ben de ayni olayin Grup ismi söz konusu oldugunda nasil oldugunu merak ediyorum!! Yani ben grup ismi buldum diyelim, onu tescil ettirmem icin ne yapmam gerekiyor??

Goliath, Pink Floyd, U2 gibi gruplarinin sarkilarinin telif haklarini isleten sirketler parayi bastiran herkese sarkilari yayinlatiyorlar. Buyuk labellarin sarkilarini plakta kullanmak icin CD basina her cover sarki icin 6 cent gibi bir para veriyorsun. Arkadaslarim U2 sarkisini CD'lerinde kullandilar. Hic bir sorunlari olmadi, internetten "mechanical royalty" formlarini almislar, CD'leri bastiklari sayida bir telifi pesinen veriyorsun, kimse sorun cikarmiyor.

Müzikle uğraşan mafya falan yok mu? Bu işte para varsa kesin mafya da vardır. Bence noterden daha güvenli, hem mahkeme falan da yok 🙂
Ne yazıkki ülkemizin acı ve komik gerçekleri. Ben bi araştırın derim.
Bu arada; Ska, benim bi parça vardı onu araştırıyomusun merak ettim :?:

cover'ladığımız şarkıyı albüme koyarken telif ödüyoruz o tamam.biraz saf bir soru olabilir ama en net yanıtı heralde burdan alabilirim.cover'ladığımız şarkıları barlarda falan istediğimiz gibi çalabiliriz di mi?yani bi telif falan sözkonusu değil...
evet ya..çok saf oldu 🙂

Slip hatırlıyamadım senin parçayı? Ne parçası?

Noter konusunu daha once ayrintili bicimde konusmustuk. Arama kutucuguna noter yazarsaniz bulmaniz lazim (yoksa o forumlar sifirlanmadan once miydi?).

Onun disinda playmaker'in onerdigi yontem en guvenlisi (Library of Congress). Tum bir albumu tek bir kaset veya CD'ye alip tek bir basvuru ucretiyle ($ 30) kaydedebiliyorsunuz. Bu yola gidecek olan olursa ve yardima ihtiyac duyarsa buradan yazsin yardimci oluruz, benim hep yaptigim birsey.

Parcanin orasini-burasini degistirip uzerine yatmak o kadar da kolay degil, ozellikle en can alici bolumunu kopyalamislarsa isterse kopyaladiklari bolum 2 saniye olsun yine kazanirsiniz.

Bir de su var: parcanizi hazine sandigi gibi korumak yerine ortaya cikarirsaniz kopyalanmasini zorlastirirsiniz. Benim butun icraatim ortaliktadir, web sitemde dinleyebilirsiniz, konserlerde calarim, buraya asmaktan cekinmem. Butun bunlar benim bu parcalarin sahibi oldugumu kanitlamami kolaylastirir, cunku elimde bir dolu video kaydi, konser ilani, web sitesi log'lari var.

Cover meselesine gelince, bir parcayi cover etmek icin (maalesef) izin almak gerekmiyor, tek yapilmasi gereken parcanin yayincisina (publisher) haber verip cover yayinlandiktan sonra elde edilen gelirin bir kismini onlara odemek.

Canli performanslarda cover calmak teknik olarak kanuna aykiri olsa bile bu cok uzerine gidilmeyen birsey, cunku simdi ayrintisina girmeyecegim karmasik nedenlerle bu performanslar sayesinde de parcanin orijinalinin bestecisine ve yayincisina para gidiyor. O yuzden bir gun barda "I Shot the Sheriff" calarken zabitanin gelip elinizden gitarlarinizi almasi sozkonusu degil.

Grup isimlerini tescil ettirmek mumkun degil, ancak grup bir ticari kisilik kazandiktan sonra grubun ismini bir ticari isim (trademark) olarak tescil ettirebilirsiniz.

Bu arada bir dip not olarak, sarki isimleri de tescil edilemiyor. "Yesterday" diye sarki bestelemenin kanuni bir sakincasi yok yani...

Gurup isimlerini tecil ettirebiliyorsun bildiğim kadarıyla. Sırf bu yüzden Pentagram yurt dışında satmak için adını değiştirmişti. Yoksa karışmasın diye mi sadece ?

Dedigim gibi grup isimleri trademark olarak tescil edilebiliyor. Ama bunun icin grubun bir ticari kisilik haline gelmesi lazim. Ornegin Aerosmith bir trademark'tir. O isimle bir grup kurarsan ve radara yakalanacak kadar yukselirsen adamlarin avuktlarindan hic de dostane ifadeler icermeyen bir mektup alirsin.

Van Halen'in da ismi ilk kurulduklarinda farkliymis, simdi hatirlayamiyorum Mahcem hatirlar mutlaka. Sonra unleri yayilmaya basladikca farketmisler ki ayni isimle California'da faaliyette olan baska bir grup var ve onlardan cok daha eski. Sonuc olarak isim degistirmek zorunda kalmislar ve Van Halen ismini secmisler.

Gitara yedek parça nerden bulunur diye bi konu açmıştım, bi bakarsan 8)

Bende sen parça diyince şarkı fln anladım tamam onu hatırlıyorum :=)

şarkıların notalarını noterden tasdik ettiriyorsunuz, grup ismi ise patent enstitüsünden alınıyor. orada zaten tüm dünya üzerinde araştırma yapabiliyorsunuz, belli bir danışmanlık ücreti de alıyorlar. ama bunun dışında başka ön koşullar vs. de var. neticede bu sizin markanız oluyor. pentagram isminin patenti başka bir gruba ait olduğu için onlar bu ismi kullanamadı doğal olarak. bunun dışında size ait herhangi bir özel fikriniz, buluşunuz vs. varsa bunların da patentlerini almalısınız. bizim ülkemizde patent olayını kimse pek takmıyor. örneğin biz bor konusunda dünyadaki en geniş kaynaklara sahip olmamıza rağmen, madenin neredeyse her çeşit işlemesine ilişkin patentler amerika'da. (bu söylediklerim bu işle ciddi olarak uğraşmak isteyen kişiler içindir. amatör olarak kendi çoğalttığınız demoları falan bi şekilde insanlara ulaştıran bir grupsanız zaten patent alamazsınız. dediğim gibi, bazı ön koşullar var.)

Burada bir kavram karmaşasını hemen açıklığa kavuşturalım:

1) Patent fiziksel olarak gerçekleştirilebilen, teknik olarak daha önce yapılmamış, fonksiyon olarak endüstriyel/tüketici ürünlerinin benzerlerine karşı üstünlük/özellik sağlayan formları için geçerlidir.

Formüllerin, fikirlerin, sanat eserlerinin, isimlerin, çizimlerin patenti alınamaz.

Patenti alınacak tasarımın üç boyutlu olarak gerçeğe dökülmüş, çalışan prototipinin yapılmış ve sunulmuş olması gerekir.

Dolayısı ile müzik eserlerinin de patenti alınamaz. Müzik eserleri diğer sanat eserleri ile beraber entellektüel mülk (intellectual property) kapsamına girer ve kopye hakkı (copyright) denen öncelik hakkına tabidir.

2) Copyright alınması için normalde özel bir işlem yapılmasına gerek yoktur. ABD ve AB'de kabul edilip ilgili kanunlara temel olarak alınan Copyright tanımlamasına göre, bir sanat eseri meydana getirildiği andan itibaren yaratıcısına aittir, dolayısı ile Copyright da otomatik olarak sanatçısına ait olur. Bu Copyright'ın nasıl ispatlanacağı ise tamamıyle sanatçının kendisine bağlıdır. Mahkemelerde delil olarak kabul edilecek bütün yolların denenmesi sanatçının lehine olur. Bunu en güzel yolu aynen Domokun'un dediği gibi sanat eserini en kısa sürede kamuoyuna sunmak ve belge olarak kabul edilecek yerlerde (basın/yayın organlarında, kayda alınmış canlı performanslarda, noter huzurunda vb.) yayınlanmasını sağlamaktır. ABD'de Library Of Congress öyle bir referans kayıt hizmeti sunar, ancak Avrupa'da öyle bir hizmet sunan resmi bir kurum yoktur.

Şimdi gelelim başka sanatçılara satılmak üzere hazırlanmış şarkıların korunmasına:

1) Sizin adınız altında resmi olarak yayınlanana kadar müziğinizi her önünüze gelene dinletmeyin, kopyasını vermeyin.

2) Müziğinizin ve sözlerin noter kaydını yapın.

3) Mutlaka sanat eserleri ve telif hakları konusunda uzman bir avukatınız olsun. (Babanızın ahbabı boşanma avukatı pek olmaz, zira bu müzik telif hakları konusu çok çetrefillidir, dolayısı ile avukatlar ya o konuda uzman olurlar, ya da hiç birşey anlamazlar).

4) Müziğinizi satın almak isteyen şahıslar ile ön anlaşma yapın, filanca tarihte filanca yerde filanca numarayla kayıtlı şarkınızı dinlediklerini beyan etsinler. Eğer bu dinleti sırasında avukatınız da yanınızda olursa daha güzel olur.

5) Parayı almadan, ya da satış anlaşmasını yapmadan hiçkimseye müziğinizin kopyasını bırakmayın.

6) Eğer müziğinizi satın almaya niyetli olan şahıs bir prodüktör/şarkı yazarı/aranjör ise daha da dikkatli olun. Mümkünse o tip insanlara şarkınızı yukarıda saydığım önlemleri almadan laf olsun diye dahi olsa dinletmeyin.

7) Müziğinizin üzerinde ne gibi haklar olduğunu ve şarkıyı satarken hangi hakları ne şartlarla devretmekte olduğunuzun iyice farkında olun. Bunun için Kültür Bakanlığı web sitesinde TC Sanat Eserleri ve Telif Hakları Kanunları ve Yönetmeliklerinin metinleri mevcut, dili de sadedir, herkes anlayabilir, onları baştan sona iyice okuyun.

8 ) Eğer yapabiliyorsanız bir yayımcı (publisher) firma ile anlaşma yapın ve müziğinizi onlar üzerinden pazarlayın. Evet, belki kazanılan paranın %40'ını komisyon olarak alırlar ama müziğinize garanti bir alıcı bulurlar, ayrıca müziğinizin haklarının korunması da onların sorumluluğunda olur, siz de kiminle muhatap olduğunuzu bilirsiniz.

Bu konuda Türkçe yazılmış kitaplar var mı bilmiyorum ama eğer ingilizceniz varsa aşağıda isimlerini vereceğim kitapları edinin ve baştan sona okuyun derim. Büyük bir ihtimalle bu kitaplarda okuyacaklarınız Türkiye'deki şartlara uymayacaktır (Universal gibi dev firmalar Türkiye'den illallah deyip yaka silkiyorlarsa varın gerisini siz tahmin edin) ancak en azından İngiltere (ile beraber Avrupa) ve ABD'de bu işler nasıl yürüyor detaylı bir bilgi sahibi olursunuz.

All You Need to Know About the Music Business
Donald S. Passman

Paperback 528 pages (31 January, 2002)
Publisher: Penguin Books
ISBN: 0140299475





Music: The Business - The Essential Guide to the Law and the Deals
Ann Harrison

Paperback 320 pages (6 July, 2000)
Publisher: Virgin Books
ISBN: 0753504332





Confessions of a Record Producer: How to Survive the Scams and Shams of the Music Business
Moses Avalon

Hardcover 250 pages (July 1998)
Publisher: Backbeat UK
ISBN: 0879305320

Bize, patentle ve tasarım tescili ile ilgili aldıgımız derste, copyright' a tabi olan(intellectual property) eserlerin, o kişiye ait oldugunun ispat edilebilmesi için bir kaç yol söylemişlerdi.

Hatırladıgım ilginc bir tanesi, kaydınızı (ya da eseriniz neyse onu) kendi kendinize postalamak. Burada önemli olan üstüne vurulan, tarih belirten posta damgası. Posta size geri geldikten sonra paketi tabi ki acmamanız gerekiyor. Böylece belli bir tarihte bu parcayı ürettiğinizi ve bunun o tarihte sizde oldugunu belirtecek bir kanıt olarak elinizde bulunmus oluyor(mus).

O olayı bende duymuştum, hatta ağzı açık zarf göndersemmi kendime diye düşünmüştüm 🙂