1) Toprakli priz emniyetin icin gerekli.
2) Ful otomatik regulator ile UPS belli noktaya kadar ayni isi yapar, ancak UPS daha fazlasini yapar. Ancak sana SOS forumunda dedigim gibi alacagin UPS'in True On-Line denen tipinden olmasi lazim. Aradaki farki simdi anlatacagim.
Sorun suradan kaynaklaniyor: Senin ses cihazlarini bagladigin elektrik hattina bagli baska bir suru cihaz var bulundugun binada, karsi binada, yan binada vs. Bunlarin her biri rastgele zamanlarda devreye girip cikiyor ve bu her giris cikista sebekeye bir takim gurultuler bindiriyor (fazla teknik detayina girmiyorum kafani bulandirmamak icin). Bu gurultuler normalde buzdolabi camasir makinesi gibi cihazlarin calismasini pek etkilemez, ancak ses sistemleri ve goruntu sistemlerini etkiler (aradaki hassasiyet farki sebebiyle).
Ozellikle kayit sistemlerinin bu gurultulerden mumkun oldugunca korunmasi gerekir, zira normal muzik setine binen gurultu miktari kanal basina birden toplamda 2 ise, bir sarki kayidinda diyelim 16 kanal kayit varsa bu gurultu miktari birbirinin uzerine eklenir 16 olur, dolayisi ile normalde bir muzik setinde muzik dinlerken hissedilmeyen gurultu bir muzik kayit sisteminde sasirtici seviyelere cikar. Bunun icin kayit esnasinda araya girecek gurultulerin en aza indirgenmesi gerekir.
Dijital kayit sistemlerinde ihtiyac duyulan sebeke voltaji sartlari soyledir:
a) Oncelikle voltajda ani inis (brown-out) ve cikis (surge)lar olmayacak.
b) Voltaj egrisinde distorsiyon (tepe kirpilmalari) olmayacak.
c) Voltaj egrisine karismis yuksek frekansli parazit sinyaller olmayacak.
Bu sartlari yerine getirebilmek icin kullanilacak regulator sisteminin de bu filtrasyonu saglayabilecek kapasitede olmasi gerekir.
Uzun tecrubelerden sonra ses kayitcilari bu isin en iyi cozumunun True On-Line denen UPS'ler oldugunu gormuslerdir. Zira On-Line UPS calisma prensibi itibari ile AC sebeke voltajini alip DC'ye cevirip bir pile doldurur, sonra o pilden gelen DC voltaji alip sifirdan saf sinusoidal bir AC 220V sinyal yaratir ve sistemi besler. Dolayisi ile sebeke voltaji cokse de, ucsa da pilin arkasindaki yeni sinyal uretecinin calismasi etkilenmez, zira o devre sebekeden degil, daima pil uzerinden beslenmektedir. Cihazlara verilen voltaj da sifirdan uretilmis bir sebeke voltaji oldugundan dip gurultusune veya kayitta catpat gurultulere sebep olacak unsurlarin hicbirini barindirmaz. Ayrica proje uzerinde calisirken cereyan kesilse dahi cihazlarin bir sure daha calismaya devam eder, bilgileri kaybetmeden kaydedip sistemi kapatma sansin olur.
Diger tip UPS'ler ise (Line-Interactive vs) iclerindeki pil devresini sadece cereyan kesildiginde veya cok buyuk bir brown-out oldugunda devreye sokarlar. Bu da dijital kayit sistemleri icin bir fayda saglamaz zira eger sebekede bir ani inis cikis yoksa pil devresi hic devreye girmez, dolayisi ile ses sistemin direkt sebekeden beslenmis olur, UPS'nin devrelerinin kesemedigi parazitler de hooop aynen kayit sistemine gider. Bunun yaninda, UPS'in sebekedeki ani inis cikislari hissedip pili devreye sokup cikarmasi 4-5ms zaman alir, ki bu muzikte cok onemli bir zamandir. O aradaki devre anahtarlamasi sirasinda kayit sistemine surekli bir tik tik sesi yansir. Eger bulundugun yorede elektrik cok yogun bir sekildeinis-cikis yapiyorsa bunu daha da kotu hissedersin, kayitlarinda ha bire "tik tik.... tik tik" diye gurultuler duyarsin. Yani bu tip UPS'ler faydadan ziyade rahatsizlik verebilir.
Bir ara APC Turkiye'nin Genel Muduru arkadasim gelip burada bazi bilgiler vermisti, forumda bir arama yaparsan UPS'ler hakkinda bilgi edinebilirsin.
3) Bence kayitta kompresyon kullanma. Kompresyonu en iyi nasil uygulayacagini bilmiyorsan, uygulayacagin yanlis bir kompresyon kayidina faydadan cok geri donusu olmayan zararlar verir. Eger bilgisayara kayit yapiyorsan -ki oyle, senin hardware compressor'e ihtiyacin yok. 24 bit sampling zaten sana ihtiyacindan fazla tavan boslugu veriyor, kayit yaparken sinyalinin peak'leri -18dBFS ile -12dBFS arasinda vuracak sekilde kayidini yap, o sana sinyalin kirpilmaya girmeden cok rahat seviyede kaliteli bir kayit yapma sansi verir.Kompresyon/limiter/noise gate kullanmayi miksaj asamasina birak, zira gunumuzde kullandigimiz programlar sample-accurate (ornek hassasiyetinde, yani diyelim kayitta 44.1kHz calisiyorsan saniyenin 44100'de biri hassasiyetinde) edit yapma sansi veriyor, noise gate'e ne gerek var? Noise gate sesin icindeki gurultuyu kesmez, sadece kayitta suskun olan bolumlerdeki gurultuyu keser, sesle beraber gelen gurultuye birsey yapamaz. Eh, ornek hassasiyetinde dalgasekli editleme imkanin varken noise-gate'i kim ne yapsin? Dip gurultusu bulunan sessiz bolumleri maskele kes at editorden bitti iste 😉
Benim studyomda 10 kanal outboard compressor/limiter/Noise Gate var, yillardir bazi davul kayitlari disinda elimi degdirmeye ihtiyac duymadim. Kayit esnasinda kompresyonu kullanmanin arkasindaki mantik, sinyaldeki performansa gore karakteri degisen bazi klasik unitelerin (Urei 1176LN, Teletronix LA2A vb.) o meshur sicak karakteristiklerinden faydalanmak ve o spontaneligi yakalamaktir. Yoksa senin almayi dusundugun Behringer compressor unitesi bana gore cok guzel olabilecek bir performansin kaydini mahvedmekten oteye gitmeyecektir.
Bence senin outboard olarak kompresor/noise gate'e ihtiyacin yok, guzel bir A klas mikrofon preamplisi/mini kompresor/EQ iceren bir channel strip'e ihtiyacin var. Ben Focusrite Trakmaster kullaniyorum ve cok memnunum, ancak piyasada ayni isi yapan muhtelif cihazlar var, burada Mikrofon ve Preamplileri diye bir baslikta onlari inceledik, bir arama yap bulursun.
Elindeki ekipmani dogru kullanmayi ogrendikce oradan buradan duyup gerekli olduguna kanaat getirdigin cihazlarin bircoguna aslinda bu asamada ihtiyacin olmadigini goreceksin.
4) SOS forumunda sordugun dip gurultusu ve hisin bir sebebi de yanlis kazanc zinciridir. eger cihazlarinin birbirlerine baglanan giris ve cikislarinin empedanslari ve sinyal seviyeleri birbirine uygun degilse arada kayiplara ugrayacak, o kayiplari tazmin etmek icin sen de sesi gereginden fazla acmak zorunda kalacaksin, o da bir onceki cihazin dogal dip gurultusunun de asiri oranda yukseltilip ileriye tasinmasina sebep olacak. Sonucta cikistan dip gurultusu yuksek bir sinyal alacaksin.
Bunu engellemek icin cihazlari birbirine baglarken cikislar ve girisler hangi ayarda onu kontrol et. Eger bir cikis +4dBu ise baglanacagi girisin de +4dBu olmasi lazim, yoksa eger -10dBV ise sinyal cok yuksek gelir, gereginden fazla kismak zorunda kalirsin, bu da sinyal/gurultu oraninda kalite dusmesine sebep olur (SNR, veya Signal-To-Noise ratio). Eger cikisin -10dBV ise o cikisin baglanacagi girisin de yine -10dBV olmasi lazim, eger +4dBu'ya baglarsan sinyal bu sefer cok dusuk gelecektior, onu yukseltmek icin gereksiz yere gain'i acacaksin, o da cikis veren cihazin dip gurultusunun de ayni oranda yukseltilmesine sebep olacak.
Kolay gelsin.
