perde pese ve tize kaydırarak C#majör ve B majörü çalabilirim. Bunu bir piyaniste anlatamam, deli olur zaten. 5 diyezli ve7 diyezli tonları çaldım ayak üstü! Çünkü gitarın zorlukları çok farklı piyanodan.
Anlatamadigindan degil, anlamistirda camura yatiyordur.
Yetkin piyanist degildir, yetkin piyanist icin tonun farki yoktur. Ha mi bemol minor cok istemezler, haklilar.
Ama normal sartlar altinda konservatuvar egitimi almis bir piyanistin ton anlaminda bir sikintisi olmamasi lazim. Olmasin yani... 5 arizada mirin kirin ediyosa gitsin duduk calsin.
Gel gelelim, klasik teori ve eğitimi piyano üzerinden gelişmiş durumda. Bu aslında caz teorisi için de böyle ve pek çok gitarist artık buna isyan ediyor. Şimdi bu söyleyeceğim başkaları için teknik kalabilir ama size rahatlıkla söyleyebilirim: Genel armoni kitabı diye yazılmış herhangi bir kitap, aslında piyano için yazılmış bir "voice-leading" (ideal armonik yürüyüşü-çözülüş) kitabıdır. Yani aslında genel armoni kitabı diye bir şey yoktur (evet, iddialı oldu ama işin aslı bu). "Genel armoni" öğrenecek herkes biraz piyano çalmak durumunda yani. E peki bu nasıl iş?
Simdi suna aciklik getireyim, dunya uzerinde var olmus her medeniyetin kulturu icinde muzik illa ki var olmus, kurallari da buna gore sekillenmistir. Dolayisi ile tek bir dogru olamaz, olmasin da zaten.
Misalen cumhuriyetin ilk yillarinda devlet bursu ile yurtdisina gonderilen, gunumuz klasik Turk bati muziginin temel taslari olan degerli hocalarimiz bile anavatana geri dondugunde mufredat belirleme toplantisinda Fransiz-Alman ekolu kavgasina girmis ve ne yazik ki koca koca adamlar mufredati bile belirleyemeden masadan kalkmistir. Ayrintisina cok hakim degilim fakat "ulan bu devirde kontrpuan egitimi ne alaka" diye soylenen cok hocayla karsilastim. Ha tabi ogretilmesin demiyorlar, isteyen tabii ki ogrensin ama zorunlu degil secmeli verilsin, isteyen alsin anlaminda. Cunku zaten zamaninda Bach bitirmis kontrpuani, yapilabilecek bir sey kalmamis...
Dolayisi ile evet haklilik payin var. Genel bir armoni kitabindan bahsedilemez, cunku armoniyi belirleyen kulturun kendisidir. Ama bu muzikal temelin farkli oldugu anlamina da asla gelmez.
Yarim ses dunyanin her yerinde yari mi sestir mesela, Turk muziginde ise komalara bolunur. Ama mantik ayni. Fizik ve matematik ayni cunku.
Genel armoni bilen herkes tabii ki piyano calmak zorunda degil, ama genel armoniyi ogrendiyse sadece piyanoyu degil, az bir pratik ile hemen hemen her enstrumani emek verdigi duzeyde calabilir.
Piyanonun egitimde kullanilmasinin temel sebebi basit olmasidir. Butun tuslar onundedir. Orta do uzerinden 5 parmagi yan yana koydugunda 135 parmaklarini basarsan do majoru verir. Ama gitar oyle mi?
5 tele 3. Perdeye 3. Parmagin gelecek 4. Tele 2perde 2. Parmagin gelecek 2. Tel 1. Perde 1. Parmak bunu yaparken avcun ici tellere degmeyecek, olme esegim olme
Bu basitliginin ekstra faydasi, hersey onunde oldugu icin aralik kavramini en kolay ve en basit sekilde pratik ettirir. Dedigim gibi her sey onunde cunku. Gitar gibi su tele su parmak muhabbeti yok.
. Tablatür bugün tembellik yapıyor diye geçiyor, ama (yanılıyorsam düzeltin) tablatür aslında telli enstrümanlar için çok daha önce geliştirilmiş bir sistem (lavta vs...) fakat belli ki klasik notasyonun "zorbalığından" nasibini almış. Çünkü piyano için en mantıklı sistem değil tablatür!
Tablature aslinda tembellik yapmiyor. Evet gunumuzde kolaya kacmak icin kullaniliyor fakat gunumuz notasyon sisteminin gelismesinin sebebi baska.
Edinebildigimiz en eski ilksel nota kagidi, parsomeni veyahut ne derseniz, kaynaklarda enstrumanda icra edilecek notalar gunumuz tablaturlerine benzer sekilde birbirinden farkli yukseklikler belirtilerek yaziliyor.
Evet bir ses var, ama ne zaman? Ozellikle ritm olmak uzere notasyon anlaminda da ortaya cok farkli urunler cikiyor.
Dolayisi ile aslinda nota, tablature'un gelistirilmis versiyonudur.
Yani tablature sistemi en ilkel, en gelismemis imkanlari en kisitli ve aktarimi en zor versiyonu oluyor. Notasyon ise bu gun her turlu ihtiyacimiza ve hatta ifadelerimizi yorumlamamiza imkan saglayacak genis bir yazi dili olarak kullanimda kaliyor.
Tablature e yapilan bir zorbalik yok aslinda,
Fakat su da bir gercek, yeni baslayan bir ogrenciye misal mi telinin oktavinin 12. Perde oldugunu soylersen sana basitce "neden?" Diyecektir. Bunu aciklaman icinde pisagoru anlatman gerekecek, perde araliklarinin matematiksel formulunun, formulun sanayii devrimi ile birlesince enstruman uretimini arttirmasina, halkin enstruman edinebilmesine, felsefi ve ahlaki aydinlanmasina, refahi artan halkin kaynaklari tuketmesine, kaynak ihtiyacinin artmasinin 2. Dunya savasina sebep olmasinaaaa....
Ama simdi cocuk gp5 i aciyor, atiyor master of pupetsi, 2. Tel 17 1. Tel 19 bla bla derken dogru yanlisa bakmadan " ben master of puppets solo caliyorum" diye cakas atiyor.
Hangisi kolay?
Ben bunu bizzat yasadigim.
Ha ben devlet ilkokulunda okurken, muzik dersinden keyif alirdim o yuzden gitari elime aldigim ilk gun de doremifa biliyordum en azindan, saolsun muzik ogretmenimiz flutu bahane edip ritm bilgisinide yerlestirmisti. Ben tablaturden bisey kazanamasamda, kaybettigim bir sey olmadi.
Ama bu herkes icin gecerli bir hikaye degil ki.
Herkes hizli gitar calma derdinde?!?
Notayi kenara birakalim elimizde ki notalari sesle degil elimizi masaya vurarak calalim,
Hiz, bir ritmin belirli bir surec icerisinde, onceden belirlenmis sira ve sure ile icra edilebilmesi ile olusur. Tempo ise bunun ne kadar surede gerceklesecegini belirler.
Misal, bona calismalarinda nota degerlikleri okunarak, vurularak, nota isimleri ( ensturmandan ses alinmadan sadece isimleriyle tek bir ses ile) okunur. Calisilir. Sen kalemi masaya vurdugunu sanirsin ama aslinda beynine isler vucut ogrenir.
Tablature iste burda kaybediyor, cunku sesi bilgisayardan da versen, kulagina borozanla bagirsan da, insan bedeni ve sinir sistemi o ritmi tekrar etmedikce ogrenim ve tekrar icraat gerceklesmiyor.
E ogrenildigi sanilanin uzerine de sesi koyunca cok bisey cikmiyor zaten.
Ha evet hicbir bilgisi olmayan bir insan icin " bu muz bunu ye" duzeyinde anlaymak icin tablature tabi ki faydali.
Fakat soyle bir durum da var, misal petrucci bir tablatureden ne calacagini anlayabilir, ama siradan cinko karbon bir apperantice gitaristin bunu yapma imkanlari cok kisitli.
Cunku petrucci nota biliyor petrucci derdini 15 le 17 ile anlattiginda hatta 15 i 17 yi kas goz yapsa cevresinde bunu anlayacak bir cok tastasli muzisyen var..
Tablature yararli, kesinlikle. Firmalara, ureticilere, muzik isini amator olarak evde tingirdatayim diye yapmak isteyene kesinlikle yararli, bunun aksi soylenemez.
Ama imkanlari kisitli, seninde dedigin gibi lavta zamaninda kaldi
@barrios valla guzel sohbetti benimde beynimi calistirmama, hatirlamama tembelligi atmama neden oldu, iyi oldu. Ama canim cikti. İstanbul'dasin saniyorum. Geldigimde bi birani icerim artik
Daha önce de bir yere yazmıştım; emprovize, birikim işidir. "Uydurmak" ise başka hiç bir becerisi olmayan aceminin yaptığı şeydir. Okullu veya alaylı kim olursa olsun, bu iş birikimsiz olmaz. Olmadığını da iyi dinleyici zaten anlar.