Kayıt yaparken Yamaha HS80M kullanıyorum. Miksajda ise, Technics ampli. ile beslenen Sansui marka hi-fi hoparlör tercih ediyorum.
Şimdi herkesin "yok artık" diyeceği bir önerim var; referans monitörleri ile miks yapmayın. Referans monitörleri renksizdir, tarafsızdır (en azından öyle olmaları beklenir). Fakat gerçek dünyadaki müzik sistemleri bas sesleri abartma eğilimindedir. Kimse evinde müziği referans monitörlerinden dinlemediği için, referans monitöründe çok başarılı duyulan miksaj, evde arabada bilgisayarda çok üzücü sonuçlar verebilir.
Bir çok profesyonel de zaten miks yaparken bir çok farklı hoparlör kombinasyonuna, iyi veya ortalama ses sistemlerine de baş vurur.
Peki referans monitörü neden var o zaman?
Kayıt sürecinde referans monitörleri gereklidir. Br kere onca para verilen cihazlar gerçekten her sesi en ince detayına kadar tertemiz sunabilmektedir. Bu da kayıt yaparken ne kaydettiğimizi bilmemiz açısından çok önemlidir.
Neden "flat response"? Flat response, referans hoparlörlerinin her frekansı eşit seviyede üretebilme özelliğidir.
Flat response özelliği olmayan bir hoparlör ile kayıt aldığımızı var sayalım. Hoparlörün frekans cevap eğrisi aşağıdaki gibi olsun.
Yukarıdaki grafikten okunmsı gerken şudur. Bu hoparlör 100 Hz civarı bas sesleri olması gerektiğinden fazla üretmektedir. Orta sesler düşük, tiz sesler daha yüksek duyulmaktadır. Ve 15 kHz'den sonraki frekanslar git gide düşer 20 kHz hiç duyulmaz.
Diyelim ki bu hoparlörleri referans alarak ve bas preamfimin line-out çıkışını kullanarak bas gitar kaydetmek istiyorum. Bas preamfim üzerindeki EQ ayarım da aşağıdaki gibi olsun.
Şu an duyduğum sesten memnunum, ve kayda başlıyorum. İlk bölümü kaydettim ve ne kaydettiğimi dinlemek istiyorum. Fakat kayıttan önce ton ayarlarken duysuğum sese göre şu an dinlediğim kayıttaki bas seviyesi aşırı yüksek. Neden?
Çünkü tam da hoparlörün abartmayı sevdiği frekansı ben de amfim üzerinden artırma talihsizliğine düştüm. Şu an hoparlör bana sesi şu şekilde veriyor:
Bu yüzden ne yaparsam yapayım yaptığım kaydı her dinlediğimde, özellikle belli frekanslara ben de yüklenmişsem, dinlediğim ses, ya daha tiz ya daha bas duyulacaktır. Ancak referans monitörü her defasında her frekansı ne eksiltip ne de azaltarak verdiği için kayıt ve playback arasında bir fark duyulmaz. Bu yüzden referans monitörü kayıt yaparken olmazsa olmazdır.
Peki referans monitörleri ile hiç mi miksaj yapılmamalı? Miksaj yaparken o an duyduğu sese güvenmek yerine, "ee burda böyle duyulduğuna göre evde tahminen şu kadar daha bas duyulur sanırım" diyerek sürekli ön görü ve tahminlerle miksaj yapabilenlere kesinlikle şapka çıkarırım. Ama o kaygıyı duymak yerine bir çift iyi hi-fi hoparlör ile çok daha başarılı ve keyifle miksajlar yapacağınızı üstüne basa basa söyleyebilirim.
Bu yazı referans monitörü tavsiyesinden ziyade referans monitörünün ne olduğu ne olmadığı üzerine bir cevap oldu, ama sanırım her şeyden önce bunu bilmek daha faydalı olacaktır.
Şimdi herkesin "yok artık" diyeceği bir önerim var; referans monitörleri ile miks yapmayın. Referans monitörleri renksizdir, tarafsızdır (en azından öyle olmaları beklenir). Fakat gerçek dünyadaki müzik sistemleri bas sesleri abartma eğilimindedir. Kimse evinde müziği referans monitörlerinden dinlemediği için, referans monitöründe çok başarılı duyulan miksaj, evde arabada bilgisayarda çok üzücü sonuçlar verebilir.
Bir çok profesyonel de zaten miks yaparken bir çok farklı hoparlör kombinasyonuna, iyi veya ortalama ses sistemlerine de baş vurur.
Peki referans monitörü neden var o zaman?
Kayıt sürecinde referans monitörleri gereklidir. Br kere onca para verilen cihazlar gerçekten her sesi en ince detayına kadar tertemiz sunabilmektedir. Bu da kayıt yaparken ne kaydettiğimizi bilmemiz açısından çok önemlidir.
Neden "flat response"? Flat response, referans hoparlörlerinin her frekansı eşit seviyede üretebilme özelliğidir.
Flat response özelliği olmayan bir hoparlör ile kayıt aldığımızı var sayalım. Hoparlörün frekans cevap eğrisi aşağıdaki gibi olsun.
Yukarıdaki grafikten okunmsı gerken şudur. Bu hoparlör 100 Hz civarı bas sesleri olması gerektiğinden fazla üretmektedir. Orta sesler düşük, tiz sesler daha yüksek duyulmaktadır. Ve 15 kHz'den sonraki frekanslar git gide düşer 20 kHz hiç duyulmaz.
Diyelim ki bu hoparlörleri referans alarak ve bas preamfimin line-out çıkışını kullanarak bas gitar kaydetmek istiyorum. Bas preamfim üzerindeki EQ ayarım da aşağıdaki gibi olsun.
Şu an duyduğum sesten memnunum, ve kayda başlıyorum. İlk bölümü kaydettim ve ne kaydettiğimi dinlemek istiyorum. Fakat kayıttan önce ton ayarlarken duysuğum sese göre şu an dinlediğim kayıttaki bas seviyesi aşırı yüksek. Neden?
Çünkü tam da hoparlörün abartmayı sevdiği frekansı ben de amfim üzerinden artırma talihsizliğine düştüm. Şu an hoparlör bana sesi şu şekilde veriyor:
Bu yüzden ne yaparsam yapayım yaptığım kaydı her dinlediğimde, özellikle belli frekanslara ben de yüklenmişsem, dinlediğim ses, ya daha tiz ya daha bas duyulacaktır. Ancak referans monitörü her defasında her frekansı ne eksiltip ne de azaltarak verdiği için kayıt ve playback arasında bir fark duyulmaz. Bu yüzden referans monitörü kayıt yaparken olmazsa olmazdır.
Peki referans monitörleri ile hiç mi miksaj yapılmamalı? Miksaj yaparken o an duyduğu sese güvenmek yerine, "ee burda böyle duyulduğuna göre evde tahminen şu kadar daha bas duyulur sanırım" diyerek sürekli ön görü ve tahminlerle miksaj yapabilenlere kesinlikle şapka çıkarırım. Ama o kaygıyı duymak yerine bir çift iyi hi-fi hoparlör ile çok daha başarılı ve keyifle miksajlar yapacağınızı üstüne basa basa söyleyebilirim.
Bu yazı referans monitörü tavsiyesinden ziyade referans monitörünün ne olduğu ne olmadığı üzerine bir cevap oldu, ama sanırım her şeyden önce bunu bilmek daha faydalı olacaktır.
. Milyon dolarlık stüdyolarda kaydedilmiş albümleri son tüketici Creative ile dinliyor.