Ahlaki Eylem

"İnsan ahlaki bir eylemde bulunurken özgür müdür?"

herhangi bir yanlış anlaşılma olasılığına karşın soruyu açıklıyorum."özgür olmalı mıdır" demiyorum "özgür müdür" diyorum.bunu hoca tartışma konusu olarak vermişti.açıkçası insanların bu konudaki fikirlerini merak ediyorum.bence özgürdür.verdiğimiz her kadar bizim irademiz sonucu ortaya çıkar çünkü.

özgürdür diyebiliriz. ama ne kadar, özgür olduğumuzu söylesekte bir yandanda kısıtlandığımızı unutmamalıyız. çok basit bir örnek; bu sitede bazı kurallar var. bunlara uymadığın takdirde ayıplanırsın millet tarafından veya ceza alırsın vs. bu nedir bir kısıtlanmadır. ama sen şu foruma istediğini yazmakta özgürsün buda özgürlüğündür. yani ne tamamen özgürsün nede tamamen kısıtlanıyosun. aslında böyle bir durum var ortada.

bide şimdi aklıma şöyle bişey geldi. "özgürdür fakat dışarıdan gelen bir baskıda söz konusudur."
bunun tam bir özgürlük olup olmadığı tartışılır. ama sorunca özgür derler. yapılan baskı tamamen senin içinde çözmen gereken duyarlılıkla alakalıdır. o baskıları sallamayıp yaptığın ahlaki davranışta özgürde olabilirsin. veya baskılara dayanamaz ve sende baskılar doğrultusunda özgür olmayan bir eylem yaparsın. bu tamamen insandan insana değişen bir olay.

pirtikcan demiş ki:

özgürdür diyebiliriz. ama ne kadar, özgür olduğumuzu söylesekte bir yandanda kısıtlandığımızı unutmamalıyız. çok basit bir örnek; bu sitede bazı kurallar var. bunlara uymadığın takdirde ayıplanırsın millet tarafından veya ceza alırsın vs. bu nedir bir kısıtlanmadır. ama sen şu foruma istediğini yazmakta özgürsün buda özgürlüğündür. yani ne tamamen özgürsün nede tamamen kısıtlanıyosun. aslında böyle bir durum var ortada.

Hepsini görmek için tıklayın...

Öncelikle özgürlüğün tanımını yapmak gerekir..

Özgürlük;sınırsız davranabilme hakkı mıdır?

insan ahlaki eylemlerde bulunurken özgür değildir, olamaz da. çünkü vereceğiniz kararlarda yaşadığınız toplumun öğretilerinin etkisi büyüktür.
şöyle bir soru olabilir. herkes topluma uymaktamıdır diye.
toplumu umursamasan bile bu kişinin başka tip etkiler altında kaldığını gösterir.

ancak toplumdan bağımsız, tek başına kitabı teknolojinin olmadığı bir dağ başındaki kişi seçiminde özgürdür. ama o kişinin eylemlerinin ne kadar "ahlaki eylem" oladuğu tartışılır.
çünkü ahlak denen kurum da toplumun bir getirisidir.

Slaytanic demiş ki:

insan ahlaki eylemlerde bulunurken özgür değildir, olamaz da. çünkü vereceğiniz kararlarda yaşadığınız toplumun öğretilerinin etkisi büyüktür.
şöyle bir soru olabilir. herkes topluma uymaktamıdır diye.
toplumu umursamasan bile bu kişinin başka tip etkiler altında kaldığını gösterir.

ancak toplumdan bağımsız, tek başına kitabı teknolojinin olmadığı bir dağ başındaki kişi seçiminde özgürdür. ama o kişinin eylemlerinin ne kadar "ahlaki eylem" oladuğu tartışılır.
çünkü ahlak denen kurum da toplumun bir getirisidir.

Hepsini görmek için tıklayın...

Ahlak sadece kitap ve teknoloji ile oluşturulmuş bir tabu değildir. Ahlak oluşumunun başlıca din, bilim, felsefe, kültür ile insanlara empoze edilmiştir.. Verdiğin örnekteki dağ başındaki insan belki senin ki gibi ahlaki yargıları yoktur ancak en azından kendi varoluşu adına doğa ile veya dini ile bütün bir ahlaki kuramları vardır. Ahlak dağ başında yaşayan insan için ne kadar var ise metropolde yaşayan insan içinde o kadardır. Sadece sosyal bir yaşam içinde senin ahlaki değerlerin toplumsal yaşamın getirilerinden ötürü dağ başındaki insandan daha yoğun, baskın ve yaptırımları ağırdır.. Ama bu senin tercihindir yada değildir, dağ başındaki insan için de tercihler aynıdır, demek istediğim bahsettiğin değerler ile ahlak mukayese edilemez kanaatimce...

bugün felsefe de işledik... 🙂 ahlak ilk olarak bence özgürlüğü yok eden bir kavram .kişisel özgürlükleri yaniii..toplumdan bağımsız,kalıplara ait olan her türlü özgürlük kısıtlayıcı kavramdan uzak bir özgürlük...gerçek ahlak budur.özgür irade pür irade.

insanın özgürlüğü ahlak yasalarına göre sınırlıdır

Bireysel özgürlük diye birşey yoktur kanımca..
İnsan yaradılışı gereği toplumdan bağımsız olamaz..Bireysel özgürlük,toplumsal özgürlükle çelişki halinde ve birbirini dışlayan iki olgudur..
Kişiye ait özgürlük toplum ahlakının bozulmasını zorunlu kılar ve toplumsal özgürleşmeyi engeller..Toplumsal özgürlük ahlak yasalarıyla sağlanabilir..Ahlak yasalarıda kişisel özgürlüğü sınırlar..
İnsan toplumsal bir varlık olduğundan,onun özgürlüğüde toplumsal özgürlükle değerlendirilmelidir..
Önemli olan toplumun özgürlüğüdür..
Peki toplumsal özgürlük nedir?
Kişisel özgürlük gibi,herşeyi yapabilen toplum mu özgürdür..
Buda mümkün değildir..Toplumsal özgürlük demek bireylerine aynı ölçüde refah sağlayabilmektir..Bireyler arasındaki kişisel özgürlük istemini sınırlayarak toplumda refah sağlayabilen ,bireyler arasında uyumu gerçekleştirebilen toplum özgürdür..Buna toplumun ahlak yasalarıyla mümkün olabilir..

bence de burda özgürlük tanımı çok önemlidir...yalnızca şunu söyleyeyim bir başkasının alanına zarar verdiğin noktada özgürlük,özgürlük değildir...

dolayısıyla ahlaki bir eylemde bulunurken kişi özgürdür ama diğer kişinin ya da kişilerin alanına zarar vermeksizin..bu da kısıtlanma değildir bana kalırsa ...bu diğer kişinin yaşam hakkına saygı duymaktır.

Yapılan her hareket ahlaki değil midir.Her duruşta bir ahlak faktörü var.Rock ahlakı, metal ahlakı, pop ahlakı veya sosyal toplum ahlakı.Hepsi içinde dahil olduğun gruba zıt hareketlerde bulunursan tepki çekersin.Dışarıda adam komşunun evini silahla basar, bağırtı kavga gürültüden sonra kimse birşey olmamış gibi yaşamaya devam eder.Bizde olsa o ev fişlenir.Gelen geçen "bak işte şurası" nidalarıyla pişirir durur.Aynı bunun gibi.Peki o ev(aile) artık özgür müdür?

ahlak, özgürlüğü düzenleyen etkendir...

bütün toplumlarda ahlaka uygun davranışları belirleyen iki unsur vardır;toplumun yapısına göre belirlenen ve kanunlarda açıkça dile getirilip,sınırlandırılan,toplumsal yükümlüler olarak net bir şekilde yasa olarak varolanlar bir de o toplumun geçmişinden bugününe kadar süregelen,insanların ahlaka ve yaşayış tarzına ilişkin toplumun çoğunluğunun kabul edip benimsediği,toplum tarafından kabul görmemin bir ölçüsü olarak değerlendirilen davranış şekillerini kapsayan yargılar vardır...bir toplumu yöneten yasalarca belirlenen ahlaki eylemlere uymak söz konusu olduğunda özgürlüğü sınırlandırılmış olur kişinin...bunlara uyup uymaması yine kendi sorunu olmakla birlikte, kişinin bunlara ters davranışları yine yasaların öngördüğü gibi cezalandırılır...
öte yandan toplumun kendi içinde kabul ettiği ahlaki yargıları sorgulamakta daha özgürdür...tabii yerse🙂hangi toplumda süregelen düzene ters davranış ya da düşünceler saygı görüyor ki bu da sınırlandırıyor kişiyi aslında...kişi bu konuda özgür olamakla birlikte bu özgürlüğünü kullanamıyor, oysa düşüncelerimizin,davranışlarımızın doğruluğu çoğunluğun görüşüyle ters düştüğü düşüncesinden yola çıkarak sınanmamalı...toplum tarafından kabul görsün ya da görmesin...sorgulamalıdır da bu konudaki özgürlüğünü kullanmalıdır da... toplum tarafından kabul görünen herşeyin doğruluğuna inandığımız için sorgulamaktan kaçıyoruz aslında bu tür bir özgürlüğümüz var sadece kullanmıyoruz

pirtikcan demiş ki:

özgürdür diyebiliriz. ama ne kadar, özgür olduğumuzu söylesekte bir yandanda kısıtlandığımızı unutmamalıyız. çok basit bir örnek; bu sitede bazı kurallar var. bunlara uymadığın takdirde ayıplanırsın millet tarafından veya ceza alırsın vs. bu nedir bir kısıtlanmadır. ama sen şu foruma istediğini yazmakta özgürsün buda özgürlüğündür. yani ne tamamen özgürsün nede tamamen kısıtlanıyosun. aslında böyle bir durum var ortada.

Hepsini görmek için tıklayın...

çok güzel bir noktaya değindin.bir suç işlemekte,bir ahlakdışı harekette bulunmakta özgürsün.zaten öyle olmasa hapisaneler olmazdı.oradaki insanlar kendi özgürlüklerini kullanıp başkalarının özgürlüklerini kısıtladıkları için ceza alıyorlar.ama sonuçta özgürlerdi.
ahlak kurallarına uygun hareket etmek kişinin özgürlüğünü kısıtlamaz çünkü o kurallara uyan insan zaten sorumluluk sahibi bilinçli bir insandır ve özgürlüğünü o yönde kullanır.o verdiği karar da kendi hür iradesiyle verdiği karardır.

her toplumun kendi ahlak anlayışı olduğuna göre, biçok olayın farklı toplumlarda farklı şekillerde karşılandığını da bilirsek, insanların ahlak adına yaptığı hiçbirşeyde özgürce hareket edemediğinide görebiliriz.

bi örnekle açıklayayım isterseniz, biçok toplumda kadınlar ev işleriyle uğraşır erkekler çalışır. kadının görevi evde çocuk bakmaktan öteye gitmez. evinde oturup çocuklarını büyüten kadın ahlaki bi davranış gerçekleştirir ve kendi isteğiylede yapıyorsa özgürdür. ama bazı toplumlarda kadınlar belkide erkeklerden daha aktif olarak günlük yaşama dahil olurlar, bi kadının evde oturması o toplumun geleneklerine aykırı olacağından kadın ayıplanır ve buyüzden kadınlar evlerinde oturmazlar. demekki aslında özgürce yapılmış bi seçim, aslında çocukluktan beri toplumun bize öğrettiklerinden başka bişey değildir. yani toplumun bize uygun gördüğü rolleri oynarız ve demekki özğürce hareket edemeyiz.

ahlaki sayılan ve bu yüzden yaptığımız bütün davranışlar belkide bizlerin özgür irademizle yaptığımız olaylar değildir. türkiyede değilde afrikada yaşasaydık erkekler yarı çıplak kadınlarda üstsüz dolaşırlardı 😳 ve bu tamamen özgürce aldığımız ahlaki bi davranış olurdu. 😆

tabiki celalettininde dediği gibi ahlak toplumsal değerlerin bir bütünüdür. ama bu toplumsal değerlerde özgürmüyüz? "özgürüz" ü açmak gerekirse tabiki insan herşeyi yapabilir ama özgürlük burda kısıtlanmamakmı yoksa kendi içinde veya ailesi tarafından ona giydirilmeye çalışan yine ahlaki bi takım değerler ölçütündemi kullanılır? bu ayrım çok önemli öncelikle..