Daha önce bu forumda çeşitli başlıklara yazmıştım ama işten kaytarıyorum ya yine yazayım.
Tel yüksekliğini etkileyen çok sayıda faktör bulunur. Yeni başlayanlar hem enstrümanı hem de kendilerini tanımadıkları için çoğu zaman bazı kulaktan dolma bilgilerle hareket ederler. Aklıma şu an gelen bazı bilgileri rastgele sıralayacağım:
-Tel yüksekliği aslen çalanın tercihidir; öte yandan, her enstrümanın kendine has parametreleri vardır. Bunlar da aynı marka, model, sene de olsa gitardan gitara değişir.
-Enstrümanın kendi parametreleri dışında çalanın tekniği en az o kadar belirleyicidir. Penayla mı çalıyorsunuz? Parmakla mı? Tuşeniz nasıl? vs. vs. bunların hepsi sizin için ideal tel yüksekliğini etkiler. Sonuç olarak tellerin titreşiminden ses alıyoruz. Zangır zangır tellere vuran bir gitaristin tel yüksekliği, pena kullanmayan ve tellere dokunan bir gitaristinkinden farklı olacaktır.
-Benzer şekilde, tekniği muntazam, klavyede parmakları ideal yerlere yerlere yerleşen bir usta ile rastgele sapı kavrayan bir aceminin cızırdama oranı ve dolayısıyla ideal tel yüksekliği de farklı olacaktır (tekniği zayıf gitaristin entonasyonu vs. de yüksek ihtimal kayık olacaktır da oraya girmeyelim).
-Yapısal bir sorunu olmayan (ağaçta dönme, sap açısının hatalı olması, hardware sorunu, vs. vs.) tüm gitarlarda tel yüksekliğini etkileyen temel parametre perde işçiliği ve perdelerin aşınma durumudur. Perde işçiliği muntazam her elektro gitarda, başka bir sorun/engel yoksa, telleri epey alçaltabilirsiniz (ince tellerde 1mm civarına kadar). Fakat yukarıda da yazdığım gibi bu sizin için ideal tel yüksekliği olmayabilir. Nasıl çaldığınız belirleyicidir.
-Kullandığınız tellerin kalınlığı yine belirleyicidir. Kalın tellerin gerilimi daha fazladır. Dolayısıyla tellere vurduğunuzda fiziksel olarak daha dar bir aralıkta titreşirler (telin hareketinden bahsediyorum) ve perdelere çarparak cızırdama yapma olasılığı düşer. Sonuç olarak kalın tel ile daha düşük tel yüksekliği mümkündür.
-İlk başlarda verilen 1. perde, 12. perde vs. olayı truss rod ayarı ile kafa karışıklığından geliyor. Birçok kişi truss rod ayarını tel yüksekliğini değiştirmek için kullanır. Tembel ve işine özensiz bazı 'luthier'ler de yapar bunu. Elinde çok iş vardır, perde tesviyesiyle, ince ayarla vs. uğraşmak istemez, harş diye alyan anahtarını sokup iki çevirir, 'al yaptım' der verir. Bu yanlıştır. Bu tiplerin bu muamelesine maruz kaldıysanız bilin diye söylüyorum. Tel yüksekliği truss rod'dan ayarlanmaz. O başka bir mevzu.
-Yukarıda yazdım, muntazam perde işçiliği ile en ucuz gitarda dahi (başka sorunu yoksa) çok düşük aksiyon (tel yüksekliği) elde etmek mümkündür. Diyelim ki siz de kadife dokunuşlu mükemmel bir gitaristsiniz, yine de ben telleri gitarın asgari tolerans noktasına kadar indirmenizi tavsiye etmem. Niye etmem? Dışarıda hava -2 dereceyken 22 dereceye ısıtılmış evinizden çıktınız konsere, stüdyoya, arkadaşınıza vb. gittiniz. Vardığınız yerde gitarı kutusundan/kılıfından çıkardınız. Yüksek ihtimal telleriniz cızırdayacaktır. İşte bu noktada gitarın kalitesi önemli oluyor. Gitarı oluşturan ağaç ve parçalar ne kadar stabil ise bu gibi senaaryolarla kaarşılaşma ihtimaliniz düşer.
-Tüm bunların yanısıra, tel yüksekliği enstrümanın sesini etkiler. Bende bir strat var mesela, teller neredeyse klavyeye yapışık. O gitar ona geliyor. En iyi sesi bana göre orada veriyor. Les Paul'lerde bir miktar daha yüksek tel seviyorum. vs. vs.
-Özetle, gitarınızda perdelerin durumunun el verdiği ölçüde telleri köprüden ve klavyenin eğimini göz önüne alarak (ne demek istediğimi gösteren foto aşağıda) ayarlayın.