Kısa sap bağlama klavyesi nota yerleri

Bağlama ile ilgili forum var mı bilemiyorum, bir reddit sonucu çıkıyor ama oralara bu mevzuyu taşıyamayayım dedim. Mutlaka bağlama çalan vardır. Elime bir kısa sap bağlama geçti, biraz çalmaya başladım. Yani gitar gibi çalıyorum elbette, bağlama gibi çalayım derdim yok ama sesler harika...

Tellerin akordunun düzen sorunsalları varmış. Bağlama teknesinin boyutuna göre bu değişiyormuş. 41 cm için B A E öneriliyor ama telleri o kadar germek iyi olmayacak o yüzden A G D şeklinde akort ettim. Buna bağlama düzeni deniyormuş. Diğer düzenleri denemedim, akort etmesi cidden sıkıntılı, zor.

Şu an öğrenmek için yanlış yolda olmasam yeterli yani ilk sorum kısa sap 41 cm tekne için tellerin A G D şeklinde (üstten alta) akort edilmesi doğru mudur? Bozuk düzenin kısa sap versiyonlarını gördüm ama emin olamadım. Alternatif olarak bozuk düzen akort düzeni ne olmalı?

Çalarken bir terslik var hissi zaten hemen geliyor ama eğlenceli çünkü perde ya da tele göre değil de tamamen seslere göre çalıyorsunuz.

Her nedense bağlama düzeni D için teller gitara göre ters dizilmiş. Yani muhtemelen bağlama daha eskidir, gitar ters dizilmiş demek lazım ama notalar da tersine gidiyor. Yani üç tel olarak A'dan başlarsak D ve G olarak diziliyor ama bağlamada A G D, çalarken en üst tel, en alt tel sonra da orta tel şeklinde sıra takip edince gamı duyabiliyorsunuz 🙂

Üç tel için pattern ve kombinasyonlar daha sınırlı ve zaten yarım ve tam sesleri takip edince hemen ortaya çıkıyor ama burada da yenilikçi modern bağlama yapımcılarına seslenmek istiyorum. Koma diye tabir edilen perdelerin renklerini neden farklı yapılmıyor? Yani aşağıdaki görsele dikkatli bakarsanız zaten bölünen perdeleri görüyorsunuz. Bu perdelerin renkleri farklı olsa ya da hatta ahşap renginde olsa perdeleri bütün olarak görüp öğrenilen patternleri tüm bağlama klavyesinde rahatça kaydırmak mümkün olacak...

Bunun yerine devamlı akort düzeni değiştirmişler gibi geldi bana. Tabii üst tele boş vurma olayı bir yerden sonra devamlı sesleri ona dönüştürüyor ya da en alt üç tel devamlı karar notasını oraya doğru çekiyor ama yine de klavye üzerinde serbestçe hareket etmek için çok pratik bir fikir olarak bu aklıma geldi, olmadı perdeyi boyayacağım 🙂

Tabii ki komalı sesleri kullanmayacağım diye bir şey yok. Esas rengi o ama her zaman kullanılmıyor, türkü çalmak gibi bir derdim yok ama örneğin yarım sesleri yan yana kullandığımızda gelen o tekinsizlik hissi bu komalı seslerle iyice çılgın bir şeye dönüyor, gayet keyifli.

Etnik dizi bağlamında tek bildiğim A minör dizisinde B yerine kombalı B şeklinde, bu kalıp çalarken diğer seslere de kayabiliyor ama aynı zamanda bu atıyorum A minör ile D minör geçişini yumşatıyor gibi geldi bana. Yani bir melodide B sonra Bb ve sonra komalı B gibi bir geçiş çok acayip hisler verdi.

Bağlamada sadece türkü değil, diğer bu tarz deneysel ilginç işler yapanlar var mı hiç bilmiyorum ama özellikle kısa sap aynı anda birden çok telle çalımını kolaylaştırıyor ve zaten teller çoklu olduğu için sesler çok güzel karışıyor.

İlgilenen varsa bu bahsettiğim açılardan bilgilendirmelerinizi beklerim. Dediğim gibi amacım Türk Halk Müziği yapmak değil, farklı sesler ve oranları duyumsamak, keşke daha önce bir bağlama alsaymışım dedim.

Klavye notaları ile ilgili nette değişik görseller var, en makul olanı gitar mantığına göre ters çevirip bir de gerçek bağlama klavyesi yapıştırdım, yani bir fikir vermesi açısından:

Merhabalar, benim de ilgimi çeken bir enstrüman bağlama. Ve ben de bağlama gibi değil de gitar gibi yaklaşıyorum ve kendi metodunu öğrenmektense deneysel şeyler yapmak daha cazip geliyor. Mesela ilk olarak hemen bir Blues gamı çalmak oluyor yaptığım şey. Ve dediğiniz gibi enteresan sonuçlar veriyor. Tamamen seslere göre çalmak da dediğiniz gibi işin eğlence kısmı oluyor. Başka bir şekilde daha yaklaşmak istiyorum konuya: Gitarın eşlik edeceği bir klarnet, saksofon, piyano, vb. gibi enstrümanlarda akor yürüyüşleri vs. gayet kolay oluyor ama gitar-bağlama ikilisinde bazı parametleri düşünmek gerekiyor. Bu da aslında müzik teorisinde ilerlemeye aşırı katkı sağlıyor. Yakın bir arkadaşım iyi derecede mektepli bir bağlama icracısı ve gitar-gitar ikilisinden daha çok şey öğrendim gitar-bağlama ikilisinden. Bunu da söylemek isterim. En basiti Em tonunda çalıyorum diyor. Ama gitarda Em tonunun akorlarını çaldığımda armoni dışı bir şeyler olduğunu hissedebiliyorum. Meğer F# değil F natürel basıyormuş. Ve sanıyorum sebep bahsettiğiniz akort düzeninden kaynaklanıyor. Bu da bize Am tonunu getiriyor zaten. Am tonundaki akorlar ile gayet güzel tınlıyor. Sonuç olarak geniş ses aralığı sağlaması ile beraber direkt duyarak çalındığında inanılmaz yararı olur bence.

Güzel konu. Komalı sesleri her zaman sevmişimdir. Yaşlanınca babazulaya bağlanabilir belki ))

badpenny demiş ki:

Merhabalar, benim de ilgimi çeken bir enstrüman bağlama. Ve ben de bağlama gibi değil de gitar gibi yaklaşıyorum ve kendi metodunu öğrenmektense deneysel şeyler yapmak daha cazip geliyor. Mesela ilk olarak hemen bir Blues gamı çalmak oluyor yaptığım şey. Ve dediğiniz gibi enteresan sonuçlar veriyor. Tamamen seslere göre çalmak da dediğiniz gibi işin eğlence kısmı oluyor. Başka bir şekilde daha yaklaşmak istiyorum konuya: Gitarın eşlik edeceği bir klarnet, saksofon, piyano, vb. gibi enstrümanlarda akor yürüyüşleri vs. gayet kolay oluyor ama gitar-bağlama ikilisinde bazı parametleri düşünmek gerekiyor. Bu da aslında müzik teorisinde ilerlemeye aşırı katkı sağlıyor. Yakın bir arkadaşım iyi derecede mektepli bir bağlama icracısı ve gitar-gitar ikilisinden daha çok şey öğrendim gitar-bağlama ikilisinden. Bunu da söylemek isterim. En basiti Em tonunda çalıyorum diyor. Ama gitarda Em tonunun akorlarını çaldığımda armoni dışı bir şeyler olduğunu hissedebiliyorum. Meğer F# değil F natürel basıyormuş. Ve sanıyorum sebep bahsettiğiniz akort düzeninden kaynaklanıyor. Bu da bize Am tonunu getiriyor zaten. Am tonundaki akorlar ile gayet güzel tınlıyor. Sonuç olarak geniş ses aralığı sağlaması ile beraber direkt duyarak çalındığında inanılmaz yararı olur bence.

Hepsini görmek için tıklayın...

F ile f# yanyana istese basabilir. Cem yılmazın istese yürüyebilir demesi gibi oldu. Akor düzeniyle alakası olduğunu sanmıyorum

silentbob demiş ki:

F ile f# yanyana istese basabilir. Cem yılmazın istese yürüyebilir demesi gibi oldu. Akor düzeniyle alakası olduğunu sanmıyorum

Hepsini görmek için tıklayın...

Elbette basılır. Direkt örnek göstereyim. Hasretinle yandı gönlüm parçasını bağlama çalan arkadaşım tonun Em olduğunu söylediğinde Em gamının akorlarını çaldığımda çok sırıttı. Çaldığı melodiyi gitarda ben deneyince F# değil de F natürel bastığını kolaylıkla duydum. Bu noktada Am gamı akorlarını çaldığımda gayet güzel duyuldu. Yani sanırım aslında bağlamada melodinin hangi notada bittiği (karar sesi) çok belirleyici oluyor bu noktada. Ama tona ısrarla Em demesi de demek ki bağlama düzeni dedikleri bu çıkarımı yapmamı sağladı. Zaten bağlama olayına hiç hakim değilim ama armoniyi yakalamaya çalışırken düşündürmesi eğlenceli oluyor.

Amaç deneysel takılmak ise bence - bağlama da güzel ama- sazbüş çok güzel bir enstrüman. Özellikle akustik gitar sazbüş ikilisi çok uyumlu. Akustik gitar banjo gibi bir duyumu var ama daha otantik. Denemek isteyenlere ısrarla tavsiye ederim

Bir diğer enstrüman da çağlama.
rahmetli ömürhan kılıçarslanın yaptığı bir alet. Yapan luthierler var.
Bu video da çeşitli olsun

badpenny demiş ki:

Elbette basılır. Direkt örnek göstereyim. Hasretinle yandı gönlüm parçasını bağlama çalan arkadaşım tonun Em olduğunu söylediğinde Em gamının akorlarını çaldığımda çok sırıttı. Çaldığı melodiyi gitarda ben deneyince F# değil de F natürel bastığını kolaylıkla duydum. Bu noktada Am gamı akorlarını çaldığımda gayet güzel duyuldu. Yani sanırım aslında bağlamada melodinin hangi notada bittiği (karar sesi) çok belirleyici oluyor bu noktada. Ama tona ısrarla Em demesi de demek ki bağlama düzeni dedikleri bu çıkarımı yapmamı sağladı. Zaten bağlama olayına hiç hakim değilim ama armoniyi yakalamaya çalışırken düşündürmesi eğlenceli oluyor.

Hepsini görmek için tıklayın...

Burdaki olay bildiğim kadarıyla E karar sesli olan mod. Yani dize arıza almıyor ama E karar sesinde, bu genel kullanımı olan bir mod.

silentbob demiş ki:

Amaç deneysel takılmak ise bence - bağlama da güzel ama- sazbüş çok güzel bir enstrüman. Özellikle akustik gitar sazbüş ikilisi çok uyumlu. Akustik gitar banjo gibi bir duyumu var ama daha otantik. Denemek isteyenlere ısrarla tavsiye ederim

Hepsini görmek için tıklayın...

İmkan olsa da keşke denesek...

Bu olay gittikçe sarıyor beni... Yeni enstrüman olayı heves falan mı desek bilemiyorum ama uzun zamandır bu şekilde tek enstrümanı alıp çalmışlığım yoktu ama bağlama kendini sevdiriyor.

İşin garibi açıp türkü dinlemişliğim yoktur, yani evet orda burda dinlerim çocukken bolca dinlemişizdir ama özellikle açıp bir türkü dinlediğimi pek hatırlamıyorum, nadirdir.

Yine de türkü havasına geçtim yani, ev türkü evi kıvamına geldi 🙂

Ayrıca çok telli enstrümanlarda hep bu hava var mı bilemiyorum ama normalde bir enstrüman çalarken ulan şimdi şu da olsa falan diye eksik hissederdim, bağlama çalarken kendi kendini tamamlıyor gibi. Yani tek başına çal saatlerce, üstüne bir de ses varsa yak türkünü otur. Atalarımızı yeni yeni anlıyorum, ilginç vallahi...

Yine de bir şekilde sesleri bilgisayara aktarıp diğer enstrümanlar ve online jam session'larda denemeyi düşünüyorum ama yakın zamanda pek alet edavat hazırlayamam.

Bugünkü 2 saatlik kendi kendime seslerle bağlama öğreniyorum seansında, pentatoniklere komalı seslerin aşırı yakıştığını tespit ettim. Yukarda bahsedilen olay bu muydu bilemiyorum ama cidden çok acayip. Eğlenceli bir dünyadan anormal bir burukluğa geçiş gibi.

Perde yerlerine küçük bant yapıştırmamın etkisi var mı bilemiyorum ama artık perdeleri gitar perdesi gibi görüp kalıpları kaydırabiliyorum. Yani tüm tonlarda çalmak mümkün ama burada da küçük bir açmaz var, o da en üst tel çok baskın (yani boş vurulmadığında bir boşluk hissi yaratıyor), bu yüzden sanırım bağlamanın devamlı akort düzenini değiştirmişler ama belki kelepçe alıp bu sorunu aşmak da mümkün olabilir.

Yerel sesler köşemizde: A, B koma, C, D, E, F# koma, G dizisinin daha bir arabesk oldu. Perdelerdeki mesafeler eşitlendi yani komalar tam aralıkların ortasında kalıyor ve ilginç bir hava veriyor. Böyle bir gam var mı (muhtemelen vardır) bilemiyorum.

Normal sesleri kolay ezberlenebilir basit forumda kendini tekrar eden kalıplara indirgeyemedim. Gitarda şu konuda bunu yapmıştım.

Gitar kadar düzenli değil ama ilginç şekilde tellerin farklı dizilimi tanıdık seslerin perdedeki kalıplarının çalımını kolaylaştırıyor, yani faydacı ve pratik şekilde düzenlenmiş hissi almaya başladım.

O yüzden 7 tane ayrı kalıbı ezberleyip çalmak gerekecek:



Muhtemelen uzun sapta tam ses üç perdeye parmaklar yetişmiyordur, kısa sapta tam ses üç perdeye zar zor açılıyor, yani bağlamayı zaten bu şekilde çalanı ben görmedim ama birden fazla tele basıp kombinasyonlar yapabilmek için bu kalıplar üzerinden ilerlemek gerekiyor, yani gitarda da aynını yaptığım için bağlamada da aynını deniyorum. Gayet tatmin edici sonuçlar veriyor.

@Rock Tribe bence divan bağlamasını da deneyin. Divan bağlaması geniş tekne ve genellikle uzun sap olur. Ama güzel yapılmış bir divan bağlamasının sesi müthiştir.

Ben 1971 yılında Erzurum'da lise talebesi iken , bir gün gitarıma tel almak için bir müzik mağazasına gitmiştim. Mağazanın bir köşesinde iki vatandaş mağazadaki divan bağlamalarını deniyorlardı. Adamlar öyle akorlar basıyorlardı ki sanki bağlama değil adeta akustik gitar çalıyorlardı. Benim o güne kadar tanık olmadığım bir şekilde bağlamadan acaip bir sound çıkarıyorlardı. Tezgahtar çocuğa dayanamayıp " Kim bu abiler ? " diye sormuştum. O da bana ; " Bu arkadaşlar TRT Erzurum Radyosu'nun bağlama sanatçıları " demişti. Özellikle o yıllarda ( o dönemde ulusal tv yayını yok ) Erzurum Radyosu'nda çok kıymetli bağlama virtüözleri çalışırdı. Hiç unutmam ; o gün işi gücü bırakıp hayranlıkla bu insanları seyretmiştim.

Divan bağlamasını denemenizi şiddetle tavsiye ederim. 🙂

Mehmet Uzunosmanoğlu demiş ki:

@Rock Tribe bence divan bağlamasını da deneyin. Divan bağlaması geniş tekne ve genellikle uzun sap olur. Ama güzel yapılmış bir divan bağlamasının sesi müthiştir.

Ben 1971 yılında Erzurum'da lise talebesi iken , bir gün gitarıma tel almak için bir müzik mağazasına gitmiştim. Mağazanın bir köşesinde iki vatandaş mağazadaki divan bağlamalarını deniyorlardı. Adamlar öyle akorlar basıyorlardı ki sanki bağlama değil adeta akustik gitar çalıyorlardı. Benim o güne kadar tanık olmadığım bir şekilde bağlamadan acaip bir sound çıkarıyorlardı. Tezgahtar çocuğa dayanamayıp " Kim bu abiler ? " diye sormuştum. O da bana ; " Bu arkadaşlar TRT Erzurum Radyosu'nun bağlama sanatçıları " demişti. Özellikle o yıllarda ( o dönemde ulusal tv yayını yok ) Erzurum Radyosu'nda çok kıymetli bağlama virtüözleri çalışırdı. Hiç unutmam ; o gün işi gücü bırakıp hayranlıkla bu insanları seyretmiştim.

Divan bağlamasını denemenizi şiddetle tavsiye ederim. 🙂

Hepsini görmek için tıklayın...

Gerçekten harika bir anı, ben de TRT'nin bir programında bağlamayı alışılagelmişin dışında çalan birini gördüğümü hatırlıyorum ama ağırlıkta hep bildiğimiz melodileri çıkartıyorlar, muhtemelen bu da kendi içinde bir piyasa baskısıdır. Bu kadar farklı/zengin kültürün içinde keşke deneysel işlerin de piyasası olsa ve örneğin bağlamayı bahsettiğiniz gibi çalan insanları da ana akım medyada daha çok görebilseydik.

Divan bağlaması denemesi ancak satın alırsam olabilir. Onun da internet üzerinden satın alınması, kargosu derken bir hayli riskli işler. Yani şehir merkezine çok uzak bir konumdayım ve öyle hadi çıkıp bir müzik mağazasında deneyeyim diyemiyorum. Hatta şakama maka google maps üzerinden saz evleri araştırdım, en yakın 20km ötede bir bağlama atölyesi çıktı ama denetirler mi? Nasıl bir yerdir ve ulaşım sıkıntısı var mıdır? Hepsi soru işareti.

Nisbeten yakın sayılabilecek komşu ilçede bir müzik stüdyosu buldum ama onda bağlama olduğunu zannetmiyorum, daha çok elektronik müzik ağırlıkta diye açıklama yapılmış. Çevremde de pek çalan insan olmayınca bir enstrümanın kapsama alanıma girmesi uzun zaman alıyor ama kesinlikle bulduğum yerde deneyeceğim.