Yeni içerik
Yazar:

Mixte Stereo Panorama ve Enstrumanların Frekans Dağılımı Hakkında Yardım

musci

musci

Herkese merhabalar,

Mix alanında yetkin forum kullanıcılarından başlıkta belirttiğim konular hakkında yardım almak istiyorum. Fikir alışverişleri sonucunda başlık belki güzel bir kaynak haline gelir ve bilgi edinmek isteyen arkadaşlara da yol gösterir.

Stereo panorama ve frekans dağılımı mix yaparken en çok tereddüt yaşadığım noktalar hiç şüphesiz. Önce panoramadan başlayayım. Alternatif müzik kayıtları yapıyorum. Yaptığım kayıtlarda çok fazla enstrüman olmuyor. Genelde davul, bas ve elektro gitar, vokal ve bazen klavye. Bunların panlamasını yapıyorum fakat bu noktada kafama takılan bir soru var. Örneğin ritm gitarı %70 sola panlıyorum bu noktaya kadar sorun yok fakat, gitar sesinin %60 ve %80 sol aralığından gelmesini istiyorum. Bunu nasıl sağlayabilirim? Daha farklı cümlelerle ifade edecek olursam panlamayı yaptıktan sonra enstrümanın duyulacağı stereo ses aralığını nasıl ayarlayabilirim?

Aklıma takılan ikinci mesele ise mix aşamasında enstrümanların frekans dağılımı. İnternette bu konuyla alakalı birçok tablo mevcut. Bu tablolarda enstrümanların mixte duyulması gereken frekans aralıkları verilmiş. Örneğin vokal için yaklaşık olarak 400 Hz ile 5 kHz aralığını vermiş. Ama ben highpass ve lowpass filtrelerle vokali bu frekans aralığı ile sınırlandırdığımda harmonik frekansları da yok etmiş oluyorum. Her seferinde herhangi bir kaynağı referans almadan sadece kulağıma güvenip mix yapmaya çalışıyorum ama yine de içime sinmiyor. Mix esnasında enstrümanları doğru frekans aralıklarında sınırlandırmak için ne tür yöntemler izleyebilirim?

Mix hakkında donanıma sahip değerli forum üyeleri beni bu konularda aydınlatırsa çok memnun kalırım. Birçok kaynak taraması yaptım fakat aklıma takılan meselelerin biraz spesifik olmasından kaynaklı olsa gerek, tatmin edici yanıtlar bulamadım. İlginiz alakanız için şimdiden teşekkür ederim.

(İmzamdaki soundcloud linkinde mixini yaptığım kayıtlardan bolca mevcut. Örnek üzerinden beni eleştirmek isteyen olursa linkten kayıtları dinleyebilirsiniz.)
 
kadiraksoy demiş ki:
Örneğin ritm gitarı %70 sola panlıyorum bu noktaya kadar sorun yok fakat, gitar sesinin %60 ve %80 sol aralığından gelmesini istiyorum. Bunu nasıl sağlayabilirim?
Hepsini görmek için tıklayın...
Ben bu soruyu anladığımdan emin değilim. %60 soldan gelmesini istiyorsanız, sola 60 panlayacaksın. Bu kadar. Hem 60 hem 80 olacaksa çift track yapıp ikisine farklı pan değerleri girin ve ses seviyelerini ona göre düşürün. Tek track, bazen %60 bazen %80 olacaksa, o zaman automation ayarlarıyla bunu yapacaksınız. Daw'a göre kısayolları değişir ama aynı teknik.

kadiraksoy demiş ki:
...tablolarda enstrümanların mixte duyulması gereken frekans aralıkları verilmiş...Mix esnasında enstrümanları doğru frekans aralıklarında sınırlandırmak için ne tür yöntemler izleyebilirim?
Hepsini görmek için tıklayın...
Gördüğünüz tablolar enstrümanların frekans aralıkları. Neyin duyulup neyin duyulmayacağına kararı veren kişi miksajcıdır. Misal vokalle beraber üflemeli bir çalgı varsa, enstrümanın vokalle çakışan frekansları EQ üzerinden kısılır. Böylece vokal engellenmez ve kendine daha çok yer bulur. Tablolara göre, ezbere lowpass highpass yapılmaz. EQ üzerinden görürsünüz enstrümanın hangi frekans aralıklarını kullandığını. Ona göre kullanılmayan veya istemediğiniz kısımları kapatırsınız.

Tahminim siz ya çok fazla mixing dersi izleyip işleri karıştırdınız ya da bu işleri yarım yamalak anlatan acemi kişilere denk geldiniz. Miksajı en baştan anlatan başka videolara da bakın derim. Özellikle yabancı kaynaklara.
 
Mix de
kadiraksoy demiş ki:
Aklıma takılan ikinci mesele ise mix aşamasında enstrümanların frekans dağılımı. İnternette bu konuyla alakalı birçok tablo mevcut. Bu tablolarda enstrümanların mixte duyulması gereken frekans aralıkları verilmiş. Örneğin vokal için yaklaşık olarak 400 Hz ile 5 kHz aralığını vermiş. Ama ben highpass ve lowpass filtrelerle vokali bu frekans aralığı ile sınırlandırdığımda harmonik frekansları da yok etmiş oluyorum. Her seferinde herhangi bir kaynağı referans almadan sadece kulağıma güvenip mix yapmaya çalışıyorum ama yine de içime sinmiyor. Mix esnasında enstrümanları doğru frekans aralıklarında sınırlandırmak için ne tür yöntemler izleyebilirim?
Hepsini görmek için tıklayın...
Sesleri öncelikle daw da değil, kaynakta tonlayın . Misal; Gitarı, gitar amfisinde tonlayın ve kanalına da ilgili enstrüman frekanslarını vermek dışında bir Eq koymamaya çalışın.
Kanalı tek başına dinleyerek bir enstrümanı/ hele ki vokali, mixten önce iyi duymayı hedefler ve ona göre EQ yaparsanız; o genel mixin içine girdiğinizde abuk subuk bir hal alır. Yani "Vokale Low-cut yaparsam sesin hacmi kayboluyor" derseniz; "genel mixte, bu vokal neden duyulmuyor? sesini açsam da gömülüp kalıyor. " dersiniz.
 
Pan konusunu ben de anlayamadım.

Önceki mesaj önemli, sinyali kaynaktan düzgün almak sıranın en başında. Herşeyin felsefesi olduğu gibi bu işin de bir felsefesi var. Yani "neyi neden öyle yapıyoruz da böyle yapmıyoruz" meselesi.
Genel bir şablon tabi kayıttan sonra, artık sinyali aldınız varsayarak;

1. Gain; zincirin en başında
2. Gain; efekt içinde çıkışında
3. Gain; psikolojik 🙂 Yani tatmin meselesi.

Bir uyarı;
Kısaca kutsal trinity bu şekilde. Bu işi kendi projelerinizi bitirmek seviyesinde öğrenmek isterseniz elinizdeki proje yavaşlayabilir, herşey karışabilir. Kavramsal düşüncesini ve pratiğini öğrenmek için ders alın mutlaka. Hatırlıyorum sizin bir projenizi çok acele de olsa kabaca toparlamaya çalışmıştım. Tabi çok kabaca idi. Detaylı öğrenmek isterseniz ekipmanla özel ders veriyorum.

"Kayboluş" ve "Filler ve Çimenler" şarkılarını dinliyorum. Güzel iş çıkarmışsınız, tek başına bu işleri kotarmak zor iştir.
Kompresor kullanımı öğrenmeniz önemli, kik-bas daha dolgun ama az rahatsız verici bir vuruşta duyulmalı. Kikler şarkı sonuna doğru yoruyor.
İkinci şarkıda ziller velocity olarak daha iyi olabilir. Mesela şarkılarda farklı kitler yaratmanız önemli.

Aslında mixden önce aranjman, orkestrasyon gelir. Mixin şeklini belirleyen de odur. Her şarkıda aynı tonalite kullanılmışsa, hep aynı akor çevrimleri, hep aynı pozisyonda bas hatları varsa mixle bu sıkıcılık ortadan kalkamaz. Ama az yorucu veya daha yüksek volümlü daha cilalı duyulabilir tabi. O da başka mesele.
 
Son düzenleme:
spidervis demiş ki:
Gördüğünüz tablolar enstrümanların frekans aralıkları. Neyin duyulup neyin duyulmayacağına kararı veren kişi miksajcıdır. Misal vokalle beraber üflemeli bir çalgı varsa, enstrümanın vokalle çakışan frekansları EQ üzerinden kısılır. Böylece vokal engellenmez ve kendine daha çok yer bulur. Tablolara göre, ezbere lowpass highpass yapılmaz. EQ üzerinden görürsünüz enstrümanın hangi frekans aralıklarını kullandığını. Ona göre kullanılmayan veya istemediğiniz kısımları kapatırsınız.
Hepsini görmek için tıklayın...

Tavsiyeniz ve ilginiz için teşekkür ederim hocam. O zaman tablolar bize çok genel bir referans olacak. Yazdıklarınızdan anladığım kadarıyla işin kilit noktası yine kulağımız 🙂
 
Single_FACTOR demiş ki:
Mix de

Sesleri öncelikle daw da değil, kaynakta tonlayın . Misal; Gitarı, gitar amfisinde tonlayın ve kanalına da ilgili enstrüman frekanslarını vermek dışında bir Eq koymamaya çalışın.
Kanalı tek başına dinleyerek bir enstrümanı/ hele ki vokali, mixten önce iyi duymayı hedefler ve ona göre EQ yaparsanız; o genel mixin içine girdiğinizde abuk subuk bir hal alır. Yani "Vokale Low-cut yaparsam sesin hacmi kayboluyor" derseniz; "genel mixte, bu vokal neden duyulmuyor? sesini açsam da gömülüp kalıyor. " dersiniz.
Hepsini görmek için tıklayın...
Kayda başlamadan önce parçada duymak istediğim enstrüman tonlarını kafamda oturtuyorum. Parçanın bir bütün olarak kafamda çaldığını hayal ediyorum. Sonra belirttiğiniz gibi sadece amfi üzerinden tonlama yapıyorum. Mix öncesinde herhangi bir plugin kullanmıyorum kesinlikle. Doğal yollarla aradığım tonları yakalamaya çalışıyorum. Örneğin condanser mikrofonla vokal kaydı alırken vokal hayal ettiğimden daha basslı olursa farklı mesafeden tekrar kayıt alıyorum.
 
alpus demiş ki:
Pan konusunu ben de anlayamadım.

Önceki mesaj önemli, sinyali kaynaktan düzgün almak sıranın en başında. Herşeyin felsefesi olduğu gibi bu işin de bir felsefesi var. Yani "neyi neden öyle yapıyoruz da böyle yapmıyoruz" meselesi.
Genel bir şablon tabi kayıttan sonra, artık sinyali aldınız varsayarak;

1. Gain; zincirin en başında
2. Gain; efekt içinde çıkışında
3. Gain; psikolojik 🙂 Yani tatmin meselesi.

Bir uyarı;
Kısaca kutsal trinity bu şekilde. Bu işi kendi projelerinizi bitirmek seviyesinde öğrenmek isterseniz elinizdeki proje yavaşlayabilir, herşey karışabilir. Kavramsal düşüncesini ve pratiğini öğrenmek için ders alın mutlaka. Hatırlıyorum sizin bir projenizi çok acele de olsa kabaca toparlamaya çalışmıştım. Tabi çok kabaca idi. Detaylı öğrenmek isterseniz ekipmanla özel ders veriyorum.

"Kayboluş" ve "Filler ve Çimenler" şarkılarını dinliyorum. Güzel iş çıkarmışsınız, tek başına bu işleri kotarmak zor iştir.
Kompresor kullanımı öğrenmeniz önemli, kik-bas daha dolgun ama az rahatsız verici bir vuruşta duyulmalı. Kikler şarkı sonuna doğru yoruyor.
İkinci şarkıda ziller velocity olarak daha iyi olabilir. Mesela şarkılarda farklı kitler yaratmanız önemli.

Aslında mixden önce aranjman, orkestrasyon gelir. Mixin şeklini belirleyen de odur. Her şarkıda aynı tonalite kullanılmışsa, hep aynı akor çevrimleri, hep aynı pozisyonda bas hatları varsa mixle bu sıkıcılık ortadan kalkamaz. Ama az yorucu veya daha yüksek volümlü daha cilalı duyulabilir tabi. O da başka mesele.
Hepsini görmek için tıklayın...

Detaylı yanıtınız için teşekkür ederim hocam. Araştıra araştıra öğrenmek bu konuyu benim için daha ilgi çekici hale getiriyor. Müziğe başladığım ilk andan itibaren daha hiç ders almadım desem yalan olmaz sanırım. Bu durum zaman zaman işlerin olması gerekenden daha yavaş ilerlemesine sebep oldu, hatta birçok yöntemi tekniği yanlış öğrenmeme sonra zaman içerisinde o hataları düzeltmek için ekstra efor sarf etmeme sebep oldu ama müziği ben bir meslek olarak değil de uğraş olarak yaptığım için böylesi çok daha cazip ve ilgi çekici oluyor. Bu başlık altında sorduğum sorular mix hakkında kafamdaki en uç sorulardı, onun için biraz saçmalamış olabilirim ama inanın vaziyet o kadar vahim değil 😀

Olayın felsefe boyutunu çözebilmek adına uzun zamandır yerli-yabancı çeşitli kaynaklardan bilgi edinmeye çalışıyorum. Bundan sonra da devam edeceğim. Onun haricinde madem ki kayıtlarımı dinlediniz, bana sunabileceğiniz spesifik tavsiyeler nelerdir? Kick ve zilleri daha etkili düzenlemem gerektiğini söylemişsiniz. Bunun için ne yapabilirim?

Bir de şunu belirtmek isterim ki, besteler kafamdaki hayal ürünleri. Ben onları kaydedene kadar ne yazık ki bir müzik grubundan veya başka bir kaynaktan dinleme şansım olmuyor. Bu durum da bahsettiğiniz aranjman noktasında zaman zaman sıradanlıktan kurtulamamaya sebep oluyor, onun farkındayım. Zaman içerisinde daha çok kayıt ile ve daha farklı çalışmalar ile edineceğim tecrübe sayesinde, bu durumun da üstesinden gelebileceğimi düşünüyorum. En azından kısmen 😀
 
Açıkçası o tür kaynaklarda çokca şey yanlış, işin teorisini bilmeseydim bana da doğru gibi gelirdi. Ayrıca pratik yapmayı sanat haline getirmek de kendi kendine pek mümkün değil. Bunu okula gidince öğrendim ben de.

İlerleme için üç aşama var; ikinci madde yani pratik yoksa vakit kaybı ve gönül eğlendirmekten öteye geçmeyi hayal etmeyin.

1. Ne üstüne çalışıyoruz bunu biliyor muyuz ? Şarkı yazımı (güfte/beste) ( bu konunun nasıl bir yapıya sahip olduğu neredeyse hiç bilinmez ülkemizde), armoni, aranjman, enstruman, mix teknikleri.
2. Planlama ? Döneme göre planlama, ne sürede na kadar iş bitireceğiz ? Mix, şarkı yazımı, vokal egzersizleri, enstruman pratikleri bir plan dahilinde olmalı, bunlara düzenli çalışmalısınız.
3. Uzun vadede hedef veya vizyon nedir ? Kendini mi eğlendirmek sahne sanatçısı/albümlü şarkıcı mı olmak vesair. Bu aşamada kimlerle çalışabiliriz ?

İkinci madde için şunu söyleyeyim, hep soruluyor hap bilgi isteniyor bu bilginin kitaptan olması da bir yerde bir anlam ifade etmez. "Hangi mikrofonu alayım veya nasıl güzel ton alırım?" Halbuki mesele bu değil, o mikrofonla şu sürede şu kadar pratik yapmayan bir yere varamaz. Günlük haftalık pratikleri olmayan havayı alır. Kendi sesini, tonunu, açısını, seviyesini, kusurlarını, odasını....bulmak pratikten geçer. Bu pratikleri nasıl yapacağınız sizi teoriye götürür toplamda vizyona ulaşırsınız. Üç sihirli bir sayıdır. Pisagor'u biliyorsunuz mutlaka. Üç gerçekten önemli...Ama iki daha da sihirlidir, herkesi aldatır🙂

İkinci paragrafınız için spesifik değil ancak buradan genel bir cevap verebilirim o da davul işi ayrı bir mesai. Davulu bilmeniz lazım. Konu mix değil enstruman yani. Yukarıda yazdığım ilk maddede "enstruman" tam buna uygun. "Sen ne yaptın?" dersen, bir süre davul çaldım, davul miksi ve kaydı yaptım, davul aranjmanı çok yaptım ve tabiki davulu acaip seviyorum. Hangi davulcu hangi seti kullanıyor, zilleri-davulu-derisi filana kadar gider.

Son olarak şöyle bir örnek vereyim; misal söz yazan vardır müzik yazamaz, ikisini de yapar enstruman çalamaz mırmır eder durur. Şarkı söyler ama beste yapamaz, kayıt uzmanıdır enstruman çalamaz, gitar virtüözüdür bası hiç bilmez ...uzar gider. Bu işde bunların hepsini bilmeniz lazım veya bilenlerle olmanız lazım. Birincisi ikincisine mani değil tabi.
 
Son düzenleme:
1. Ar-Ge [%15] : Öğrenme. Bu aşamaya aşırı ağırlık verirseniz, sürekli yeni bir şeyler öğrenir eskisini unutursunuz. Bir türlü sonuç elde edilmez. Sürekli yeni parmak egzersizi yapıp şarkı bilmeyenler gibi.

2. Pratik [%80] : Üretim-hazırlık, pratik-deneme. Yukarıda plan dedim ama pratik olacaktı. Bu en önemli aşama. Bir plana ihtiyaç var, enstruman/vokal egzersizi, şarkı yazımı, yeni kayıt, mix egzersizleri...

3. Vizyon [%15] : Tasarım, kendini tartma. Bol bol okuyun, belgesel seyredin. Çok faydası olur.

....farkındayım toplam %110 etti. Gerçek hayat payını da düşünmek lazım.

İkinci maddenin farkında olmayan veya önemsemeyenler zamanını meraklı ise ilk maddeye sadece hevesli iseler üçüncüye ayırıyor. Üçüncüye takılı kalıp öğrenmeye dirençli ve tembel olanlar ise "elimizden tutan olmadı" türünden bir türkü tutturuyor. İlkine takılı kalanlar "öğrenmeyi seviyorum, benim için hobi" diyenler.
 
Son düzenleme:
Sorduğunuz panlama çeşidi binarual pan. Bu tip bi plugin eklediğinizde iki tane “%” değeri gormek için, kaydettiğiniz kanal mono’ysa, kanalı stereoya cevirmeniz gerekiyor.

Ayrıca reverb (farklı frekanslardaki enstrumanları farklı yerlere konumlamak için, farklı eq değerleri uygulanmış şekilde) , eq, volume faderlarla panoramayı kurgulayabilirsiniz.

Burada önemli olan cevaptan çok soru; uzaktaki sesi nasıl duyarım? (1-bas ve tiz detayları az duyarım 2-odanın boyutuna gore reverblerde-decay- artış duyabilirim 3-çok stabil duymam -compresorde cok uzun atak sureleri iyi olmayabilir- 4-sesi de nispeten düşük duyarım), yakındaki bir sesi nasıl duyarım? Aşağı yukarı, yukarıda saydıklarımın tam tersi.

Ayrıca bi tarafa panladığınız enstrumanın reverbunu, enstruman panının zıt istikametine bi miktar gonderip yine sağ sol duvarları sınırlayabilirsiniz. Ön-arka panaroma kabaca boyle.

Yukarı aşağı bas-tiz ve fader.

Sağ sol için de sizin de sorduğunuz binaraual panı kullarak non-lineer bir panlama ile işi kotarabilirsiniz.
 
aliceinsun demiş ki:
Sorduğunuz panlama çeşidi binarual pan. Bu tip bi plugin eklediğinizde iki tane “%” değeri gormek için, kaydettiğiniz kanal mono’ysa, kanalı stereoya cevirmeniz gerekiyor.

Ayrıca reverb (farklı frekanslardaki enstrumanları farklı yerlere konumlamak için, farklı eq değerleri uygulanmış şekilde) , eq, volume faderlarla panoramayı kurgulayabilirsiniz.

Burada önemli olan cevaptan çok soru; uzaktaki sesi nasıl duyarım? (1-bas ve tiz detayları az duyarım 2-odanın boyutuna gore reverblerde-decay- artış duyabilirim 3-çok stabil duymam -compresorde cok uzun atak sureleri iyi olmayabilir- 4-sesi de nispeten düşük duyarım), yakındaki bir sesi nasıl duyarım? Aşağı yukarı, yukarıda saydıklarımın tam tersi.

Ayrıca bi tarafa panladığınız enstrumanın reverbunu, enstruman panının zıt istikametine bi miktar gonderip yine sağ sol duvarları sınırlayabilirsiniz. Ön-arka panaroma kabaca boyle.

Yukarı aşağı bas-tiz ve fader.

Sağ sol için de sizin de sorduğunuz binaraual panı kullarak non-lineer bir panlama ile işi kotarabilirsiniz.
Hepsini görmek için tıklayın...

Bilgilendirici bir yanıt olmuş hocam çok teşekkür ederim 🙂
 
Frekans dağılımı için ise; kullandığınız esntrumanlar, davul, bas, gitar, vokalmiş zaten. Enstrumanları ikili ve toplu şekilde dinlemeyi alışkanlık haline getirseniz iyi bir alışkanşık kazanmış olursunuz. Orneğin eğer rock mixliyorsanız, hayalinizdeki sounda gore davulu tonlayın, bası da ekleyip özellikle bas kick snare uyumuna dikkat edin. Gitar ve snare dinleyin. Gitar vokal dinleyin. Kick bas dinleyin. Benzer alanlrda calısan enstrümanları birbirleriyle dinleyin kısaca. Ve total mixte nasıl duyulduklarını dinleyin. Miksiniz çalarken, teker teker enstrumanları mutelayın. Bakın bakalım orneğin bası kapattığınızda miksiniz daha mı rahatlıyor, ya da gitarı vs. Kapattığınızda. Eğer boyle bi durum varsa, neyi kapattığınızda miksiniz rahatlıyorsa o enstrumanda problem vardır.

Snare govdesi 200 hz iken kickin genelde 150 hz civarı biraz traşlandığı için birbirlerini golgelemeyecek şekilde O aralıkta kullanılabilirler. Yne snarein 100 hz altına kickin ise 40hz altına keskin şekilde lowcut filter uygulayabilirsiniz, q’su dar yani, daha üst frekansları etkilememesi için. Yne snare 900hz 1khz civarı çınlama bölgesi isteğe gore dar bir q ile azaltabilirsiniz. 4-5 khz parladığı ve öne cıktıgı bolge. Bu bölgeyle, 200hz civarı bolge, snare’ın karanlık mı yoksa ışıltılı mı duyulacağı ile ilgili kararı verdiğimiz bölge, oan gore dengelemeyi yapmaşısınız. Overheadler için ise 2,5 khz bolgesi kulağı tırmalayan alanlar. Overhead ve vokaller hariç enstrumanların tamamına 18khz civarı hicut filter uygulayabilirsiniz. Özellikle üst frekanslarda algı yaratmak için abartmadan harmonic exciter uygulayabilirsiniz. Vokalleri daha çok 1-2khz civarında duyurabilirsiniz.

Geldik en önemli mevzuya ornegin gitarlar vokali ya da snare’ı gölgeliyorsa, her zaman frekanslarını kesmek ya da azaltmak zorunda değilsiniz. Side-chain uygulamalarla biraz daha haşır neşir olma vakti... bir aktif eq, compressor ya da multiband compressoru -bu örnekte gitara- uygulayıp side-chain olarak vokal ya da snare’a send edip parametreleri düzgün ayarlarsanız, zaten aynı anda devreye girdiklerinde birbirlerine gore calısmaya baslayacaklardır ki bu miksi dinamik ve bütüncül hale getiren en önemli faktorlerdendir. Çok keskin kararlarım varsa, ornegin, nazal, sibilans, boomy, harsh tınlayan frekansları ya da tamamen istemediğim alt üst frekanslara statik şekilde bir eq ike müdahale ederim. Ya da özel bir sound istiyorsam bazı frekansları statik biçimde yükseltir yeniden şekillendiririm. Surekli kompresorlerim yine hataları ayıklamak ve renk katmak amacıyla kullanır gerisini side-chain kullanmaya dikkat ederm. Yani dinamik işlemcilerin birbirlerine bağlı hareket etmeleri mixi bir kaç level yukarıya taşıyacaktır. Orneğin basa uyguladığınız bir sidechain kompresorun sinyali send olaral kicke giderse kompresor parametreleri çerçevesinde kick her vurduğunda bas azalacaktır. Ya da aktif eq ile bunu 100hz civarına uygulasanız kick her vurduğunda basın 100 hz civarında azalma olacaktır. Ya da gitar snare, gitar vokal, vokal snare vs... bu enstrümanların tonundam kaybetmeden onları hem birbirini perdelemesine engel olacak hem de miksi daha dinamik, harketli canlı vs. duyuracaktır. Bunların hiç biri kural değil tabi. Ama genel uygulamalar bu ya da benzer şekillerde...

Ben telefondan yazdığım için karmaşık olmuş olabilir, ama siz zaten toparlarsınız. Potansiyel yazım yanlışları da bundandır.
 
Son düzenleme:
aliceinsun demiş ki:
Frekans dağılımı için ise; kullandığınız esntrumanlar, davul, bas, gitar, vokalmiş zaten. Enstrumanları ikili ve toplu şekilde dinlemeyi alışkanlık haline getirseniz iyi bir alışkanşık kazanmış olursunuz. Orneğin eğer rock mixliyorsanız, hayalinizdeki sounda gore davulu tonlayın, bası da ekleyip özellikle bas kick snare uyumuna dikkat edin. Gitar ve snare dinleyin. Gitar vokal dinleyin. Kick bas dinleyin. Benzer alanlrda calısan enstrümanları birbirleriyle dinleyin kısaca. Ve total mixte nasıl duyulduklarını dinleyin. Miksiniz çalarken, teker teker enstrumanları mutelayın. Bakın bakalım orneğin bası kapattığınızda miksiniz daha mı rahatlıyor, ya da gitarı vs. Kapattığınızda. Eğer boyle bi durum varsa, neyi kapattığınızda miksiniz rahatlıyorsa o enstrumanda problem vardır.

Snare govdesi 200 hz iken kickin genelde 150 hz civarı biraz traşlandığı için birbirlerini golgelemeyecek şekilde O aralıkta kullanılabilirler. Yne snarein 100 hz altına kickin ise 40hz altına keskin şekilde lowcut filter uygulayabilirsiniz, q’su dar yani, daha üst frekansları etkilememesi için. Yne snare 900hz 1khz civarı çınlama bölgesi isteğe gore dar bir q ile azaltabilirsiniz. 4-5 khz parladığı ve öne cıktıgı bolge. Bu bölgeyle, 200hz civarı bolge, snare’ın karanlık mı yoksa ışıltılı mı duyulacağı ile ilgili kararı verdiğimiz bölge, oan gore dengelemeyi yapmaşısınız. Overheadler için ise 2,5 khz bolgesi kulağı tırmalayan alanlar. Overhead ve vokaller hariç enstrumanların tamamına 18khz civarı hicut filter uygulayabilirsiniz. Özellikle üst frekanslarda algı yaratmak için abartmadan harmonic exciter uygulayabilirsiniz. Vokalleri daha çok 1-2khz civarında duyurabilirsiniz.

Geldik en önemli mevzuya ornegin gitarlar vokali ya da snare’ı gölgeliyorsa, her zaman frekanslarını kesmek ya da azaltmak zorunda değilsiniz. Side-chain uygulamalarla biraz daha haşır neşir olma vakti... bir aktif eq, compressor ya da multiband compressoru -bu örnekte gitara- uygulayıp side-chain olarak vokal ya da snare’a send edip parametreleri düzgün ayarlarsanız, zaten aynı anda devreye girdiklerinde birbirlerine gore calısmaya baslayacaklardır ki bu miksi dinamik ve bütüncül hale getiren en önemli faktorlerdendir. Çok keskin kararlarım varsa, ornegin, nazal, sibilans, boomy, harsh tınlayan frekansları ya da tamamen istemediğim alt üst frekanslara statik şekilde bir eq ike müdahale ederim. Ya da özel bir sound istiyorsam bazı frekansları statik biçimde yükseltir yeniden şekillendiririm. Surekli kompresorlerim yine hataları ayıklamak ve renk katmak amacıyla kullanır gerisini side-chain kullanmaya dikkat ederm. Yani dinamik işlemcilerin birbirlerine bağlı hareket etmeleri mixi bir kaç level yukarıya taşıyacaktır. Orneğin basa uyguladığınız bir sidechain kompresorun sinyali send olaral kicke giderse kompresor parametreleri çerçevesinde kick her vurduğunda bas azalacaktır. Ya da aktif eq ile bunu 100hz civarına uygulasanız kick her vurduğunda basın 100 hz civarında azalma olacaktır. Ya da gitar snare, gitar vokal, vokal snare vs... bu enstrümanların tonundam kaybetmeden onları hem birbirini perdelemesine engel olacak hem de miksi daha dinamik, harketli canlı vs. duyuracaktır. Bunların hiç biri kural değil tabi. Ama genel uygulamalar bu ya da benzer şekillerde...

Ben telefondan yazdığım için karmaşık olmuş olabilir, ama siz zaten toparlarsınız. Potansiyel yazım yanlışları da bundandır.
Hepsini görmek için tıklayın...

Hocam büyük emek harcayıp detaylı bir şekilde açıklamışsınız. Çok teşekkür ederim gayet anlaşılır olmuş. İlk paragrafta verdiğiniz frekans tüyoları bana ilaç gibi gelecek, benzer frekans ayarları yapıyordum ama verdiğiniz bilgiler kafamdaki çoğu şeyi daha da netleştirdi. İkinci paragrafta bahsettiğiniz side chain olayı ise benim için yepyeni bir dünya. Üzerine çok derin araştırmalar yapmam gerektiğini fark ettim. Bu noktada derli toplu bilgi bulunduran tavsiye edebileceğiniz bir kaynak var mıdır? Yabancı da olabilir 🙂
 
kadiraksoy demiş ki:
Hocam büyük emek harcayıp detaylı bir şekilde açıklamışsınız. Çok teşekkür ederim gayet anlaşılır olmuş. İlk paragrafta verdiğiniz frekans tüyoları bana ilaç gibi gelecek, benzer frekans ayarları yapıyordum ama verdiğiniz bilgiler kafamdaki çoğu şeyi daha da netleştirdi. İkinci paragrafta bahsettiğiniz side chain olayı ise benim için yepyeni bir dünya. Üzerine çok derin araştırmalar yapmam gerektiğini fark ettim. Bu noktada derli toplu bilgi bulunduran tavsiye edebileceğiniz bir kaynak var mıdır? Yabancı da olabilir 🙂
Hepsini görmek için tıklayın...

Kompleks olan aslında side-chain uygulamanın kendisi değil. Burada onemli olan eğer eq kullanacaksanız, misal basla kick hangi frekansta çakışıyolar, burayı iyi tespit edip ona gore ayarlamak. Ya da bi gitar ve snare ele alalım snare’ın govdesi için gitarın 200hz lik bölgesinde yer açabilirsiniz. Gitar iyi kaydedilmemişse bu bolge biraz boomy olabilir keza. Fakat abartırsanız gitar gücünü yitirir.

Ya da compressor parametrelerni iyi bilmek daha kompleks. Orneğin bas ve kick sidechain uygulamasında, yüksek treshold ve sert bir knee ile düşük atak süresi kullanırsanız kompresor cabuk devreye girer ve sert bir hamle yapar. Ve boyle olması gerekir zira kick pick enstrumanlardan biridir. Kick çalıp susana kdar basa kompresor etkisinin ulaşması lazım. Relaase sürelerini tempoya gore ayarlarsanız daha verimli olur. Tabi side-chain kullanıyorsanız daha radikal olabilirsiniz bu parametrede de. Sonuç olarak nasıl eq, nasıl kompresor kullanacagınızı bilirseniz, side-chain uygulaması şu şekilde;

Etki etmesini istediğiniz enstrumana plugini insert edip, duymak istediğiniz etkiyi alana kadar parametrelerle uğraşın. Sonra pluginin bir tarafındaki sidechain butonuna bastığınızda plugin devre dışı kalacak. Şimdi hamgi kanalla etkileşim halinde kullanacaksanız, o kanalın send’inde gözükmeye başlayan bu plugini seçin. Send etmiş oldunuz ve plugin o kanaldan sinyal aldıkça devreye girmiş oldu. Tabi her plugin side-chain calısmıyor. Üzerinden bakabilirsiniz var mı bir düğme diye. Bu bu kadar basit.

Neyi neyle sidechain edeceksiniz. Ve parametreleri düzgün ayarlayabiliyor musunuz. Mikse baktıgınız zaman, miksin istediği ya da istemediği şeyi duyaniliyor musunuz. Hikaye burda işte. Benim genelde, gitar snare vokal üçlüsü aktif eq ile sidechain bağlılar. Kick basım ise yine aktif eq ya da bi kompresorle. Duruma gore artık.

Anlattıklarımdan sonra youtube’taki herhangi bi videoyu video gorsellerinden bile çözersiniz. Türkçe kaynak olarak ufuk önen’ün kitabı mevcut ama hatırlamıyorum konuya ne kadar girdiğini maalesef. Fakat edinmediyseniz başucu kaynağıdır. Mutlaka edinin. İki kitabını da.
 
aliceinsun demiş ki:
Kompleks olan aslında side-chain uygulamanın kendisi değil. Burada onemli olan eğer eq kullanacaksanız, misal basla kick hangi frekansta çakışıyolar, burayı iyi tespit edip ona gore ayarlamak. Ya da bi gitar ve snare ele alalım snare’ın govdesi için gitarın 200hz lik bölgesinde yer açabilirsiniz. Gitar iyi kaydedilmemişse bu bolge biraz boomy olabilir keza. Fakat abartırsanız gitar gücünü yitirir.

Ya da compressor parametrelerni iyi bilmek daha kompleks. Orneğin bas ve kick sidechain uygulamasında, yüksek treshold ve sert bir knee ile düşük atak süresi kullanırsanız kompresor cabuk devreye girer ve sert bir hamle yapar. Ve boyle olması gerekir zira kick pick enstrumanlardan biridir. Kick çalıp susana kdar basa kompresor etkisinin ulaşması lazım. Relaase sürelerini tempoya gore ayarlarsanız daha verimli olur. Tabi side-chain kullanıyorsanız daha radikal olabilirsiniz bu parametrede de. Sonuç olarak nasıl eq, nasıl kompresor kullanacagınızı bilirseniz, side-chain uygulaması şu şekilde;

Etki etmesini istediğiniz enstrumana plugini insert edip, duymak istediğiniz etkiyi alana kadar parametrelerle uğraşın. Sonra pluginin bir tarafındaki sidechain butonuna bastığınızda plugin devre dışı kalacak. Şimdi hamgi kanalla etkileşim halinde kullanacaksanız, o kanalın send’inde gözükmeye başlayan bu plugini seçin. Send etmiş oldunuz ve plugin o kanaldan sinyal aldıkça devreye girmiş oldu. Tabi her plugin side-chain calısmıyor. Üzerinden bakabilirsiniz var mı bir düğme diye. Bu bu kadar basit.

Neyi neyle sidechain edeceksiniz. Ve parametreleri düzgün ayarlayabiliyor musunuz. Mikse baktıgınız zaman, miksin istediği ya da istemediği şeyi duyaniliyor musunuz. Hikaye burda işte. Benim genelde, gitar snare vokal üçlüsü aktif eq ile sidechain bağlılar. Kick basım ise yine aktif eq ya da bi kompresorle. Duruma gore artık.

Anlattıklarımdan sonra youtube’taki herhangi bi videoyu video gorsellerinden bile çözersiniz. Türkçe kaynak olarak ufuk önen’ün kitabı mevcut ama hatırlamıyorum konuya ne kadar girdiğini maalesef. Fakat edinmediyseniz başucu kaynağıdır. Mutlaka edinin. İki kitabını da.
Hepsini görmek için tıklayın...

Ufuk önenin kaynakları elimde mevcut. Okudum kitaplarını hatta üzerine Roey İzhaki'yi de okudum. Bu kaynaklar frekans hakimiyeti ve compressor, eq ve diğer pluginlerin parametreleri hakkında belli bir noktaya gelmemi sağladı ancak yine de zaman zaman siz tecrübeli müzisyenlerin değerli bilgilerinden yararlanmak ihtiyacı duyuyorum. Ancak Ufuk Önen'in kitabında belki gözümden kaçmıştır tekrar bakacağım muhakkak.

Mix aşamasına gelmeden önce enstrumanlardan duymak istediğim sesi en mümkün şekilde elde edip o şekilde kaydediyorum. Mix aşamasında ise kulağım öncelikli olmak üzere belirli enstrumanların frekans çakışmalarını TDR Nova'nın frekans analizi ile tespit etmeye ve uygun hamleleri yapmaya çalışıyorum. Ancak tekrar belirtmek isterim ki verdiğiniz enstrumanlar arasındaki kritik frekans değerlerini mix yaparken ayrıca göz önünde bulunduracağım. İnput pluginleri hakkında da tecrübem olduğu için onları tedirgin olmadan kullanabiliyorum ancak side-chain olayında şimdilik aklıma tek takılan soru şu: "Side chaine ne zaman ihtiyaç duyarım?" Bu noktada beceri, resmi geniş bir çerçeveden görebilmekte sanırım 🙂
 
Evet, bilgisayar başında olduğuma göre daha derli toplu yazabilirim... birinci adım, mixin %80'i kayıt -parçanın düzenlemesi de buna dahil-, gerisinde herkesin yoğurt yiyişi farklı. Ama bazen tekniğe fazla bağlı kalıp, hayal ettiğimiz tonlardan uzaklaşıp cılız bi mixin içinde bulabiliyoruz kendimizi. İki tip miks var. Biri teknik, diğeri müzikal. Müzik yaptığımıza göre önce müzikalite sonra teknik... Öncelikle gainleri belirli ölçülerde aşağı çekiyoruz ki sonradan kullanacağımız sinyal işlemciler için yer bırakalım. Clip gain automation, gain staging, dynamic range gibi kavramlar burada karşmıza çıkıyor. Yani tüm faderlar sıfırda olduğunda, parçada yaklaşık 10-12 db civarında bir headroom bırakmak mix esnasında bizi rahatlatacak ve mix bittiğinde muhtemelen güvenli bir seviyede olacağız. Sonra

Ben davulla başlayıp gerilla usulü girişiyorum kafa göz ilk başta. Bunu yaparken de teknik müdahaleleri es geçmemek gerek. Modern rock kayıtlarının bir çoğunda kicklerde 30-40 hz altı kullanılmadığı ve yakın alan monitörleri bu aralığı duyurmadığı için riske girmemek için bunun altını yok edebiliriz mesela. 5 khz civarı kickin parlaklık aldığı bölge. yine modern rock kayıtlarında bu frekansa müdahale etmek gerekiyor biraz. Yani bu meretin bası olduğu kadar tizleri de lazım.150 hz civarı biraz çamurluyken, 1 khz civarı atak seslerinin olduğu yer. Snare için can alıcı 4 nokta; 200hz etli duyurur, 900hz-1khz (burası tam atak noktası, eğer trampet kısık mixlenecekse bu frekansları kısmak evla değildir, icabında açılabilirler bile) ve 500hz çınlamaların duyulduğu bölgeler. 4-5 khz civarı sivrilip öne çıktığı ve 15 khzden sonrası açılarak hihat sızması yoksa cilalı bir şekilde duyurulabilir. Overheadler çok önemli, aslında mixte trampetin en iyi duyulduğu mikrofonlar bunlar. Bir hata yapıp da buradaki trampetleri eq ya da kompresör ile uçurmamak gerekir. Yakın mikrofonlanmış snare'ları ise buna karıştırmak gerekir.

Drive gitarlardaki kulak yiyen frekanslara de-esser ile müdahale edebilirsiniz.

Side-chain uygulamasını örneğin şu durumda yapabilirsiniz. basın ya da kickin tonundan vazgeçmek istemiyorsunuz. tonlarına müdahale etmeden bası sidechain ile kicke gonderip compreslerseniz misal, kick her vurduğunda bas kısılır ve kicki perdeleyen bas o vuruşlarda azalır. dolayısyla kickler daha net duyulmaya ve alt frekanslarda dinamik aralığınızdan kazanmaya başlarsınız. Ya da her şey çok güzel, fakat trampeti artırmak istiyorsunuz. Artırırsanız da bu sefer parçanın pik değerleri çok yükseliyo bu durumlarda da snare'in gitarın 200 ya da4-5 khzlik bolgesine uyguladığınız aktif eq'ı snare'a send ederseniz, snare her vurduğunda, gitar ona seçtiğiniz frekanslardan yer açacaktır. Aynı durumu vokal için gitara ya da snare'a uygulayabilirsiniz. Yani kimse sıraya kaynak yapmadan sistem al gülüm ver gülüm şeklinde ilerleyecek.
 
Verdiğiniz frekansların hepsini not alıyorum hocam. Ufuk hocanın da bu şekilde başlangıç için verdiği frekans değerleri var. İkisini harmanlayıp kendime göre bir sonuç elde edeceğim.

aliceinsun demiş ki:
Side-chain uygulamasını örneğin şu durumda yapabilirsiniz. basın ya da kickin tonundan vazgeçmek istemiyorsunuz. tonlarına müdahale etmeden bası sidechain ile kicke gonderip compreslerseniz misal, kick her vurduğunda bas kısılır ve kicki perdeleyen bas o vuruşlarda azalır. dolayısyla kickler daha net duyulmaya ve alt frekanslarda dinamik aralığınızdan kazanmaya başlarsınız. Ya da her şey çok güzel, fakat trampeti artırmak istiyorsunuz. Artırırsanız da bu sefer parçanın pik değerleri çok yükseliyo bu durumlarda da snare'in gitarın 200 ya da4-5 khzlik bolgesine uyguladığınız aktif eq'ı snare'a send ederseniz, snare her vurduğunda, gitar ona seçtiğiniz frekanslardan yer açacaktır. Aynı durumu vokal için gitara ya da snare'a uygulayabilirsiniz. Yani kimse sıraya kaynak yapmadan sistem al gülüm ver gülüm şeklinde ilerleyecek.
Hepsini görmek için tıklayın...

Bu kısım da kulağa gayet heyecan verici geliyor. Bu işlem uygulandığında dediğiniz gibi enstrumanlar arasında bir uyum elde edebilirsem çok daha kaliteli mix yapabileceğimi düşünüyorum. Buraya kadar her şey tamam. Sormak istediğim neredeyse son bir şey var. Ben zaten kaydın ruhuna göre özellikle bass gitar ve snare'e muhakkak sesi şekillendirme maksatlı bir eq ve compressor uyguluyorum. Eğer ki örneğin bass gitara kicke bağlantılı olarak bir side chain compressor uygulamak istersem, bass gitarın inputuna ikinci bir compressor daha mı ekleyeceğim? Bu durumda iki compressor peş peşe ses dalgasında sorun oluşturur mu?
 
evet basın dinamiğiyle uğraşan compressor başka sidechain çalışacak olan başka. sidechain compressor'u genelde sıralamanın sonunda kullanırsınız zaten. Ayrıca istediğiniz sonuca ulaşana kadar istediğiniz kadar compressor kullanabilirsiniz. Eğer kompresorde otomasyon kullanmıyorsanız zaten ses dalgası içerisindeki dinamik değişikliklerden dolayı farklı ayarlarda birden fazla compressor kullanmanız gerekecek. Compressor değil de multiband compressorler ya da bazı eq'ların hp ve lf filterları faz kaymalarına yol açabiliyorlar. Bunlarda daha dikkatli olmak gerekir.
 

Geri
Üst