Paramparça Şarkısı Chord Progression
- Konuyu açan mehven
- Başlangıç tarihi
🙂 V derece tonal müzikte genelde majör olur. Majör olur ki leading tone içersin. Leading tone, kök sesin (sizin örneğinizde B, parçanın tonu) yarım ses gerisindeki sestir. Dizinin 7. derecesi, minörde kök sese tam ses uzaklıktadır, buna diyez konulur ki daha güçlü bir kadans etkisi oluşsun. Kadans tiplerine bakarsınız sonra.
Do major: Do(1) - Re (2) - Mi (3) - Fa (4) - Sol (5) - La (6) - Si (7) - Do (1 ya da 8)
bu dizide örneğin si-do, yani 7. ile 8 ya da 1. derece (kök) ses arasında yarım ses fark var.
Gel gelelim Do minör gamında, si naturel haliyle yok. Si bemol var. Dolayısıyla 7-8(1) aralığı, si bemol - do aralığı, tam ses uzaklıkta.
Her şeyden önce küçük boyda yazılan roma rakamları minör, büyük yazılanlar majör akor oluyor. V(5. derece akoru) dersem majör, v(yine 5. derece akoru) dersem minör. Aynı şekilde I: 1. derece majör, i: 1. derece minör.
V akoru dizinin 5-7-2. seslerini içeriyor ya, işte oradaki 7. derece, sizin örnekte F# akorunun içerdiği A# sesi leading tone oluyor, B sesine yarım uzaklıkta. Halbuki doğal minör gamında A# yerine A natürel vardı. V derece akoruyla kadans oluşturmak için genelde diyez eklenir. Ya da doğal halinde bemol varsa, o da tizleştirilir ve natürel hale gelir. Özetle 7. dereceler, minörde yarım ses tizleştiriliyor eğer ki V akoru basılacaksa. Bu dediğim 'tonal müzik' için geçerli. Eğer o akor majör değil de minör olsaydı, daha 'modal' bir etki duyulacaktı.
Majörde zaten kendiliğinden(diyatonik haliyle) leading tone geliyor. V akoru doğal haliyle de majör.
Şimdi gitarınızı alın ve Bm üzerinde gezinirken, bir yerden sonra F# - Bm geçişi yapın (V-i). Daha sonra F#m - Bm geçişi yapın (v-i). Farkı duyun, majörden yaptığınız geçişte daha etkili bir bitiş olacak. Bastıktan sonra dinleyicide daha fazla 'şimdi i akoru gelecek' beklentisi oluşacak.
Toparlarsak, parçaların V-I ya da V-i bitmesi çok kalıplaşmış bir durum.
Gayet basit ama fazlasıyla açık yazmaya çalıştım kafanız karışmasın. Müzik matematikten ibaret değildir ama dinlediğimiz parçaları analiz etmemiz bundan sonrasındaki yapacaklarımız için çok önemli, sorgulamaya devam 🙂
Do major: Do(1) - Re (2) - Mi (3) - Fa (4) - Sol (5) - La (6) - Si (7) - Do (1 ya da 8)
bu dizide örneğin si-do, yani 7. ile 8 ya da 1. derece (kök) ses arasında yarım ses fark var.
Gel gelelim Do minör gamında, si naturel haliyle yok. Si bemol var. Dolayısıyla 7-8(1) aralığı, si bemol - do aralığı, tam ses uzaklıkta.
Her şeyden önce küçük boyda yazılan roma rakamları minör, büyük yazılanlar majör akor oluyor. V(5. derece akoru) dersem majör, v(yine 5. derece akoru) dersem minör. Aynı şekilde I: 1. derece majör, i: 1. derece minör.
V akoru dizinin 5-7-2. seslerini içeriyor ya, işte oradaki 7. derece, sizin örnekte F# akorunun içerdiği A# sesi leading tone oluyor, B sesine yarım uzaklıkta. Halbuki doğal minör gamında A# yerine A natürel vardı. V derece akoruyla kadans oluşturmak için genelde diyez eklenir. Ya da doğal halinde bemol varsa, o da tizleştirilir ve natürel hale gelir. Özetle 7. dereceler, minörde yarım ses tizleştiriliyor eğer ki V akoru basılacaksa. Bu dediğim 'tonal müzik' için geçerli. Eğer o akor majör değil de minör olsaydı, daha 'modal' bir etki duyulacaktı.
Majörde zaten kendiliğinden(diyatonik haliyle) leading tone geliyor. V akoru doğal haliyle de majör.
Şimdi gitarınızı alın ve Bm üzerinde gezinirken, bir yerden sonra F# - Bm geçişi yapın (V-i). Daha sonra F#m - Bm geçişi yapın (v-i). Farkı duyun, majörden yaptığınız geçişte daha etkili bir bitiş olacak. Bastıktan sonra dinleyicide daha fazla 'şimdi i akoru gelecek' beklentisi oluşacak.
Toparlarsak, parçaların V-I ya da V-i bitmesi çok kalıplaşmış bir durum.
Gayet basit ama fazlasıyla açık yazmaya çalıştım kafanız karışmasın. Müzik matematikten ibaret değildir ama dinlediğimiz parçaları analiz etmemiz bundan sonrasındaki yapacaklarımız için çok önemli, sorgulamaya devam 🙂
Yoğunluktan cevap veremedim kusura bakmayın. Evet, minör için konuşacaksak, V akoru dışında bir de vii dim (vii sağ üstünde küçük 'o' işaretiyle yazılır ama buraya yazamadım 😀) akoru var. Yani direkt leading tone üstüne kurulan akor. Leading tone olmayan 7. derecenin (sub-tonic denir) üstüne de akor kurabilirsiniz minör dizide pekala, ama o akorun fonksiyonu ile leading tone üzerine kurulan akorun fonksiyonu bambaşka.
Peki 7. derecenin bulunduğu bir diğer akor nedir? 3. derece akoru: 3-5-7. İşte burada 7. derece doğal haliyle çalınır, leading tone yapılmadan. Örnek verelim hemen la minörden. Leading tonumuz sol diyez;
v: mi-sol-si (mi minör) -tonal müzikte pek rastlanmaz demiştik-
V: mi-sol diyez-si (mi majör)
VII: sol-si-re (sol majör, yani leading tone olan sol diyez yok, sol var) bu akora tonal müzikte de rastlanır, ve bu akora i akorundan ya da III akorundan gidildiği sıkça görülür.
vii dim: sol diyez-si-re (sol diyez diminished, leading tone üzerine kurulan mevzu bahis akorumuz 😀) bu akor V gibi dominant karakterlidir, ii-iv-V akorlarından sonra gidilebilir.
Ve ne demiştik, 3. derece akoru;
III: do-mi-sol (leading tone kullanmadık)
III(sağ üstünde + işareti var, aug): do-mi-sol diyez (leading tone kullandık). İşte bu akora tonal müzikte neredeyse hiç rastlanmaz, tınısını duyun siz de fark edeceksiniz. Onun için burada 7. dereceyi tizleştirmiyoruz. Augmented akorun nasıl kurulduğuna dair bilginiz yoksa eğer, iki majör 3'lü aralığın ardı ardına eklenmesiyle oluşuyor. Diminished ise iki minör 3'lü aralık. Augmented ise do-sol diyez'de olduğu gibi artık 5'li aralık olmasından geliyor. Artık 5'li= Augmented Fifth
Buraya kadar hep triad, yani 3 sesli akorlar üzerine konuştuk ama 7'lilerle birlikte konu hepten renkleniyor 🙂 Onunla ilgili sorular olursa onları da cevaplarız. Şimdilik V. derece akorunu 7'li şekilde basmanın sıkça tercih edildiğini söyleyebilirim. Dominant 7'li akor diye geçer, blues'da da, klasik tonal müzikte de sıkça kullanılır. La minör içerisinde V(sağ üstünde 7 yazıyor): Mi-sol diyez-si ve üstüne bir de re sesini ekliyoruz. Triad üstüne minör 7'li aralık koyduk. Majör triad üstüne, kök ile minör 7'li aralık kurunca bu akor oluyor özetle ve V7 4 sesli müzikte sıkça tercih edilir. V7 - i kadansı yaparak siz de duyumuna bakın. La minör için, mi-sol diyez-si-re seslerini bastıktan sonra, la minör basın. Triad ile 7'linin farkını duyun.
Yalnız gitar çalarken 5'liyi çalmayabilirsiniz, 5'li aralık omit(dahil etmemek) edilir genelde. Bu da sesin doğuşkanlarından geliyor, her sesin içinde zaten 5'li aralığı duyuyoruz diye özetleyeyim. Dolayısıyla gitarda mi-sol diyez-re seslerini basmanız yeterli olacaktır bu akor için (si sesini dahil etmedik).
Umarım açık olabilmişimdir 🙂
Peki 7. derecenin bulunduğu bir diğer akor nedir? 3. derece akoru: 3-5-7. İşte burada 7. derece doğal haliyle çalınır, leading tone yapılmadan. Örnek verelim hemen la minörden. Leading tonumuz sol diyez;
v: mi-sol-si (mi minör) -tonal müzikte pek rastlanmaz demiştik-
V: mi-sol diyez-si (mi majör)
VII: sol-si-re (sol majör, yani leading tone olan sol diyez yok, sol var) bu akora tonal müzikte de rastlanır, ve bu akora i akorundan ya da III akorundan gidildiği sıkça görülür.
vii dim: sol diyez-si-re (sol diyez diminished, leading tone üzerine kurulan mevzu bahis akorumuz 😀) bu akor V gibi dominant karakterlidir, ii-iv-V akorlarından sonra gidilebilir.
Ve ne demiştik, 3. derece akoru;
III: do-mi-sol (leading tone kullanmadık)
III(sağ üstünde + işareti var, aug): do-mi-sol diyez (leading tone kullandık). İşte bu akora tonal müzikte neredeyse hiç rastlanmaz, tınısını duyun siz de fark edeceksiniz. Onun için burada 7. dereceyi tizleştirmiyoruz. Augmented akorun nasıl kurulduğuna dair bilginiz yoksa eğer, iki majör 3'lü aralığın ardı ardına eklenmesiyle oluşuyor. Diminished ise iki minör 3'lü aralık. Augmented ise do-sol diyez'de olduğu gibi artık 5'li aralık olmasından geliyor. Artık 5'li= Augmented Fifth
Buraya kadar hep triad, yani 3 sesli akorlar üzerine konuştuk ama 7'lilerle birlikte konu hepten renkleniyor 🙂 Onunla ilgili sorular olursa onları da cevaplarız. Şimdilik V. derece akorunu 7'li şekilde basmanın sıkça tercih edildiğini söyleyebilirim. Dominant 7'li akor diye geçer, blues'da da, klasik tonal müzikte de sıkça kullanılır. La minör içerisinde V(sağ üstünde 7 yazıyor): Mi-sol diyez-si ve üstüne bir de re sesini ekliyoruz. Triad üstüne minör 7'li aralık koyduk. Majör triad üstüne, kök ile minör 7'li aralık kurunca bu akor oluyor özetle ve V7 4 sesli müzikte sıkça tercih edilir. V7 - i kadansı yaparak siz de duyumuna bakın. La minör için, mi-sol diyez-si-re seslerini bastıktan sonra, la minör basın. Triad ile 7'linin farkını duyun.
Yalnız gitar çalarken 5'liyi çalmayabilirsiniz, 5'li aralık omit(dahil etmemek) edilir genelde. Bu da sesin doğuşkanlarından geliyor, her sesin içinde zaten 5'li aralığı duyuyoruz diye özetleyeyim. Dolayısıyla gitarda mi-sol diyez-re seslerini basmanız yeterli olacaktır bu akor için (si sesini dahil etmedik).
Umarım açık olabilmişimdir 🙂