Bu işi biraz fazlaca teorik olarak ele aldık gibi geliyor; Alpan'la (alpus) sohbet ederken onun da belirttiği üzere, aslında iyi teori son derece "pratik" bir şeydir.
Sizin konumunuzdaki insanların çoğu, önce caz teorisi öğrenip sonra bunu enstrümana uygularsa caz çalmaya başlayacağını düşünüyor. Ben de öyle sanmıştım.
Şimdi size kendi deneyimim üzerinden caz gitar konusunda nasıl yol aldığımı anlatayım. Benim kadar uzun sürede yapmayın sakın (seneler sürdü, çünkü bir tek şeye odaklanamadım...), ama bence bu gayet makul bir sıralama:
1)Akorları tek ton içerisinde kalan görece basit bir caz standardını alıp (tipik örnek Autumn Leaves...) tek bir ton içerisinde bütün klavyede majör dizi kalıplarını düşünerek çalın. Bu ilk aşamadır ve tipik olarak tonun iççinde kalmaya, majör diziyi akorlara uydurmaya (yedirmeye) çalışırız. Başlangıç bu oldu bende.
2)Birden fazla tona yayılan caz standartlarını yine sadece doğru majör diziye doğru yerde geçme mantığı ile çalmak: Bir sonraki basamaktır
Örnek parça: Blue Bossa: Bir yarısı C minör (Eb majör) tonunda, diğer yarısı Db majör tonundadır. İki ayrı tona klavyenin çeşitli yerlerinde geçebilmek bir hayli güven sağlar.
Bu noktadan itibaren de artık kendinize güveniniz doğrultusunda açılmaya başlayabilirsiniz: Take the A Train, Satin Doll, All the things you are (oldukça kazıktır...), Lady Bird.. gibi.
Çok basit bir de not ekleyeyim: Bu noktada artık şu eşitlikler oturmalıdır. Örnekler verirsem:
Dm7 gördüm, muhtemelen IIm7 dir, kök sesten bir tam ton aşağıya düşündüm = C majör dizisi
F7 gördüm, muhtemelen V7 akorudur; kök sesten bir tam dörtlü yukarı (bir alt tel, aynı perde...)= Bb majör dizisi
Am7b5 gördüm, muhtemelen VII7m7b5 akorudur, kök sesten bir yarım ses yukarı = Bb majör dizisi
Alpan'nın da dediği gibi, bunlar son derece TEMEL armoni bilgisidir. Spesifik caz teorisi filan değildir bile...Ama size yol aldırır gitarda
3)Bir sonraki aşama, artık CAZ ÇALMAYA GİRİŞ aşamasıdır.
Her bir akorun arpejini klavyenin 4-5 yerinde çalabilmek bu basamağın özüdür. Bunu Autumn Leaves ile klavyenin her yerinde yapmayı deneyin. Ne kadar ciddi bir mesele olduğunu anlarsınız.
Öncelikli olarak 4 temel 7li akor arpeji Maj7, m7, m7b5, dominant 7 kesinlikle içselleştirme düzeyinde öğrenilmelidir.
2. ve 3. basamak birleştiğinde, bu işin YARISI biter. İnanın bana; tecrübeyle sabit. Akor arpeji ve ve ilgili majör dizi klavyede gözünüzde canlanır hale geldiğinde zaten gerisi gelecektir.
4)Akor seslerini dizi sesleri ile birleştirip, tam ses aralıkların arasında kromatik sesleri ekleme ve ardından spesifik caz yaklaşımları (Enclosure/targetting) diye bakabilirsiniz.
Ben bunu yapar hale geldiğimde artık önüme tipik bir caz standardını koyup lead sheete bakarak emprovize çalar hale gelmiştim.
5)Spesifik caz teorisi yaklaşımları:
Akor yedeklemeleri; bebop dominant dizisi ve temel akor arpejleri ile birleştirilmesi... Rahmetli caz gitarist Rİck Stone'un web sitesinde ders vardı. Aynı konuda Sheryl Bailey'nin dersleri ve Randy Vincent'In kitabı da (Line Games) çok iyidir.
Bu noktadan sonrası zaten artık son derece üst düzey yaklaşımlardır...
İlk 3 basamak oturursa, pek çok şey oturur. Ama onlar olmadan boşu boşuna "kısa yollar" ararsınız. İnanın bana, öyle olmuyor