Reaper Hakkında

Son 10 gündür zaman buldukça başka DAW'dan geçiş amaçlı Reaper öğretiyorum kendime. İyice fikrim oluştu hatta geçişi yaptım (ilk projeme başladım, bir arkadaşımın görece sade bir projesinin mix'i), herşey kafamda tazeyken paylaşım yapmak istedim.

Kısaca önce benim tecrübem, sırasıyla protools-cubase-samplitude arasında geçiş yaptım bu işlere bulaştığımdan beri (15 yılı geçmiştir, bununda öncesi Sibelius ağırlıklı). Samplitude'a geçiş sebebim ağırlıklı mastering'le alakalıydı ama içindeki "object editor" diye bir özelliği yüzünden (bu hala cubase, protools'ta bildiğim kadarıyla yok. Studio one'da çok basit hali olduğunu duydum, reaper ise (item diye geçiyor) daha bile güçlü) benim için fark yarattı ve kayıt/mix ihtiyaçlarında da onunla ilerledim. Elbette Samp. mükemmel değil ama aslında bir sorun veya hissettiğim bir eksikliğinden ziyade potansiyel kaçırmamak için Reaper'a geçişe karar verdim, yazının devamını okudukça bununla ne kastettiğim anlaşılacaktır. Herkese hitab edebilmesi için şöyle kategorize ediyorum;

Hiç ingilizce bilmiyorum, hiç DAW kayıt tecrübem yok;

Şahsen izlemedim ama bir arkadaşım youtube’da “mixyaponline” kanalında emrah’ın videolarını tavsiye etti. Kanala girip aramaya reaper yazın 5 tane eğitim videosu çıkıyor tahminim başlangıç için ideal olacaktır.

İngilizcem biraz var;

Siz doğru Reaper anasayfasına, video’ya tıklıyorsunuz. İlk “start here” izleyin ama ben özetliyorum; Reaper explained (30 serilik olan) en sağlamı, üşenmeden geçmiş tecrübeme rağmen izledim (hatta not tuttum tavsiye ve kısa yolları, uyguladıklarının bazıları ezberime yerleşsin diye reaper’da simüle ettim) ve 3 akşamda seriyi bitirdim.

“Beni kasabilir, en temeller bana şimdilik yeter” derseniz “recording your band” serisine, gitardan çok midi ile alakanız varsa “first midi song” ile başlayın.

İzlerken sırf ekran görüntüsü var ve sunucu anlatım hızını abartmamış ama daha önemlisi anlattığı herşeyin menüsünü gösteriyor ve dinletiyor yani İngilizceniz kelimeleri yakalamakta zorlansa bile görselden ne olup bittiğini çıkartabilirsiniz.

“Reaper explained” bittiğinde sırf homestudio değil, ufak çaplı stüdyo işletme aşamasına bile merhaba diyebilecek kadar bilgileneceksiniz (headphone mix, çok kanallı kayıt ve routing setup gibi kavramları biraz anlatıyor). Burada tabii bitmiyor, aynı sayfada başka videolar var sürekli güncelleniyor ve youtube’da 2-3 güzel kanal var abone olabileceğiniz. Arattığınızda zaten ıncık cıncık her özelliği hakkında video veya en azından forum post bulursunuz. Ben daha kılavuza hiç bakmadım, zaten neredeyse 450 sayfa sırf ilk indirdiğiniz standart Reaper 🙂 Gelelim güncel reaper tecrübelerime;

Reaper

DAW geçişinde benim için en büyük sıkıntı kısayol ezberlemek ve menu aranmak, çünkü bir DAW’da artık belli bir hıza gelince (edit vs.) kimse doğal olarak bu süreci baştan yaşamak istemez. Bu umduğumdan iyi gitti, çoğu ihtiyaç zaten mouse’la beraber ctrl, shift, alt veya 1-2 tuşla tamamlanıyor. İçimden mesela “samp.te bu böyle, neden reaper’da değil…” gibi düşünmedim.

Açılış ve işleyiş hızı inanılmaz, ayda 2-3 kere güncelleniyor zaten. Konu başlığını açma sebebim bu değil ama korsan Cubase 5 mesela kullanan çok var, inanın sistem performansınızı (güncel uyumluluk kodlaması olmadığı için) gereksiz %20 falan düşürüyor olma ihtimaliniz var. Kıyaslayanlar güncel studio one’dan %5 ila %10 daha az CPU tükettiğini yazıyorlar yeni reaper için, amp plug-in'lerde gecikme daha düşük olacaktır.

Ben pek önemsemem ama görselin çoğu kişi için seçici bir faktor olduğunu biliyorum. Önce google’da “reaper theme’s” diye aratıp çıkan görsellere bakın,; Cubase, Logic, protocols bunların görsel hatta menu komut+yerlerini bile reaper’a yükleyebiliyorsunuz (ve bunlarda sürekli güncelleniyor) veya gözünüze hoş görünen özgün bir tasarım tercih edebilirsiniz. Anladığım kadarıyla çoğu reaper kullanıcısı zaten beraberinde gelen temayı kullanmıyor. V6’da HiDPI (MAC Retina) standard’ı geldi, monitörünüz büyükse yeni çıkacak theme’ler daha bile güzel olacak.

Fonksiyon olarak eksik yok gibi, video edit özellikleri bile fena sayılmaz. Yani sanmıyorumki Turkrock’tan birinin 4 point edit, DDP export falan gibi ihtiyaçları olsun…en basitinden backing track üzerine gitar kaydetmek isteyenler take sistemine zaten bayılacaklar (videonun ilk 2 dakikası durumu özetliyor);



Herşey güzel ama 1-2 yerde tempo tutmamışsa stretch özelliği (burada adam kasten başka metronomla çalmış);



bunlar çok temel özellik sayılır, daha tabii neler neler var yazmakla bitmez. Özünde ama Reaper’ın diğer DAW’lardan ayrıldığı yer özellştirilebilmesi, yani görüntü komutlar falan herşeyi rahatınıza göre şekillendirebiliyorsunuz theme’lere bakınca zaten bu biraz fikir vermiştir. Özel komut yaratabiliyorsunuz, tek tuşla yüzlerce işlem yatırabilirsiniz…yazının başında potansiyelden kastettiğim böyle şeyler…

Reaper Extensiyons

Reaper kullanıcılara programlama kapısını çoktandır açmış vaziyette, son 1-2 yıldır bunun meyveleri iyice kendini gösteriyor. SWS resmi değil ama resmi sitesinde tavsiye ediliyor, bunlara geliştirici diyebiliriz (sadece SWS yok ama ilk yükleyeceğiniz şey bu; SWS / S&M Extension ). Standart programa ek özellikler veya kolaylıklar getiriyor, mesela stretch/auto-strech reaper’da var ama yukarıdaki auto-stretch metodu (2. gitar örneği) bir sws özelliği ile yapılmış.

2. aşamada öğreneceğiniz şey bu diyebilirim. Zaten Reaper ve sws’e iyi hakim olanlar gözümde meslek kazanmış sayılır, yapamayacağınız şey yok yani.

Reaper Scripts

Burada işte olay çılgınlaşıyor. Reaper’I cep telefonunuz gibi düşünürsek script’lerde yükleyebileceğiniz app.ler diye örneklendirilebilir.

Script; iş hızlandırmak için basit bir komut, plug-in, midi aracı veya tekbaşına program olarak bile adlandırabileceğimiz kadar komplikeleşebiliyor (şu an 1000’lerce indirebileceğiniz script var, haftada birkaç tane yeni çıkıyor..). Biri mesela 2017’de şöyle bir liste yapmış fikir vermesi açısından;

Reaper Script Showcase

Bu noktada işte “keşke şöyle birşey olsa” diye forumuna sorduğunuzda “zaten var” diye genelde size script öneriyorlar. Yüklemesi, kullanması için öğrenme videoları mevcut ama o aşamaya geldiğinizde zaten pek yardıma ihitiyacınız olmayacak.

Bunları bir sıraya soktum ama bunu kolay anlatmak adına yaptım, yani herşeyi en başındanda yükleyip kafanız göre öğrenebilirsiniz ama bunu tecrübeli arkadaşlara öneriyorum. Ben mesela bazı kısayollarımı yaratmaya başlayıp sws kullanmaya veya script kullanmaya başladım bile ama daha olayın yüzeyinde sayıyorum kendimi. Projeler geldikçe ama zamanla bu ayarlar, lazım scriptler falan kendini belli edecek yani en başından herşeye yüklenmek zaten mantıksız. Yıllarca "olana" kendini insan adapte edince "tasarlama" lüxüne hemen adapte olamıyor.

2019 sonunda Reaper’ın durumu bu yani ve herşey 11mb indirmekle başlıyor. Son olarak bilmeyenler için demo kısıtlaması yok, sadece açıldığında 5sn bekletiyor (satın alınca bu olmuyor). Evinde müzik yapacaklar 60 dolar, ticari kullanım 225 dolar ama elbette bunu kontrol eden kimse yok müşterilerinin etiğine güvenerek bu günlere gelmiş küçük ve güzel bir firma. Lisans 2 versiyon için geçerli, bugün alan biri v7 ve v8’e para vermeyecek yani. Bu 5-6 yıl falan sürüyor ortalama.

Not; Eğitim videolarının çoğu V5 üzerinden yapılmış ama V6 çok yeni olduğu için güncelliklerini koruyorlar. Niyet varsa çokta beklemeyin yani öğrenmek için bu video serileri kolay yapılmıyor çünkü.
 
Son düzenleme:
2009 Şubat'ında Cubase'den Reaper'a geçtim. Geçiş o geçiş, sonra Sae'de biraz Logic gördük ve hala çoka az kullamıyorum da, daha çok Pro tools ile çalıştım ama Reaper standarttı benim için ve Pro tools'u bıraktım sonra. Reaper'In herşeyine hakimim diyebilirim, iyi yanlarına da berbat yanlarına da. Fakat bu programın can sıkan yanı bence bir türlü forum yoldaşlığı kafasından çıkamaması, öyle bir niyeti de yok. Zamanla tecrübe ettikçe çıkıyor ortaya.

Bir kere çok dağınık bir DAW, bir çok şeyi yapıyor gibi ama yarım yapıyor Pro tools'la ve diğer büyük Daw'larla kıyaslayınca. Sinyal akışı sıkıntılı. Diyelim davul miksine giriştiniz, malum snr, tom filan send ile verb'e gidecek. Fakat sonradan davul genel seviyesini değiştirdiğinizde verb'e giden sinyal seviyeniz sabit kalıyor. Herhalde yutupdaki bütün videoları arşivledim ve defalarca izledim, groove3 videoları da var elimde, yüzlerce videoda miks yapanlar bunu hep atlıyor; davulda kuru sinyal seviyesi değişirken verb aynı kalıyor ki böyle miks olmaz. Bunu yazdım bir kaç kez daha onu anlayacak seviyede adam yok forumlarında.

Buna bir çare buldum tabi, işinize yarar mutlaka. Verb'e gidecek sinyali örneğin snr'den >snr adında bir başka tracke yollayıp onu Verb' e gönderiyorum. Sws extensionlarla yapılan gruplama özelliği ile Davul ile >snr trackini "volume grup" yapıyorum. Böylece davul seviyesi değişince snr'den verbe giden seviyede değişiyor. Başka çaresini bulamadım doğrusu.

Ayrıca, cursor, scroll çok kötü. Gruplama çok yetersiz, playlist yok. Pluginleri çok zayıf, forumcular tersini iddia etse de. Sürekli script kovalamak gerekiyor, bir güncelleme de herşey mahvolabiliyor. Arayüz berbat. Arayüz için Logic 3 teması en iyisi bir kaç aydır kullanıyorum başkasına bakmam yani, tavsiye ederim paypal sıkıntısı var yalnız.

Yine de bazı avantajları onu cazip kılıyor, bir de mac'de çok iyi çalışıyor, akıcı ve takılmadan. Üçüncü parti desteğiniz varsa zaten pluginlerine gerek de kalmıyor.

Ha bu arada unutmdan ben 11 yıldır ücret ödemeden deneme olarak kullanıyorum, istediklerim olmadan da para ödemeyi düşünmüyorum 🙂

6. sürümde de bir espiri yok, bir çok script çalışmadı, 5.99'dan devam ederim daha.

Bu işin başında Winampı yaratan adam ile iki de programcı var veya toplam iki kişi.
 
Son düzenleme:
Bir kere çok dağınık bir DAW, bir çok şeyi yapıyor gibi ama yarım yapıyor Pro tools'la ve diğer büyük Daw'larla kıyaslayınca. Sinyal akışı sıkıntılı. Diyelim davul miksine giriştiniz, malum snr, tom filan send ile verb'e gidecek. Fakat sonradan davul genel seviyesini değiştirdiğinizde verb'e giden sinyal seviyeniz sabit kalıyor. Herhalde yutupdaki bütün videoları arşivledim ve defalarca izledim, groove3 videoları da var elimde, yüzlerce videoda miks yapanlar bunu hep atlıyor; davulda kuru sinyal seviyesi değişirken verb aynı kalıyor ki böyle miks olmaz. Bunu yazdım bir kaç kez daha onu anlayacak seviyede adam yok forumlarında.

Bu durum aslında "reaper explained" serisinde anlatılıyor, folder track olabilir ama yanlışım olmasın VCA videosunda da olabilir. Ama bence direk şunun sonuna bakın çok iyi özetliyor(22. dakika); .

Ayrıca, cursor, scroll çok kötü. Gruplama çok yetersiz, playlist yok. Sürekli script kovalamak gerekiyor, bir güncelleme de herşey mahvolabiliyor. Arayüz berbat. Arayüz için Logic 3 teması en iyisi bir kaç aydır kullanıyorum başkasına bakmam yani, tavsiye ederim paypal sıkıntısı var yalnız.

Ben zoom seçeneğini mousewheel'a bağladım, navigator'uda dockladım gerektiğinde açmak için artık uğraştıkça göreceğim scroll durumunu.

Ben sizde eski kullanıcı şanssızlığı sezdim, yani mesela reaper güncellendikçe gelen bir özellik script'le çakışabiliyor. Alışan scripte giderken yeni girişen reaper içinden halledip script işine çok bulaşmadan çözebiliyor gibi...Her güncellemeyi takip edipte workflow'u sürekli adapte etmekte zordur sonuçta
 
Son düzenleme:
Verb konusunda bahsettiğim sıkıntı Vca ile iyileşmez, olmuyor da. O videoları ezberledim artık 😎 Kısaca Davul gurubunuza bir Vca master track yaratıp, Davul grubunu slave yapsanız da, diyelim ki snr'den Verbe giden bir sinyal var, işte o her durumda hep aynı seviyede kalıyor. Kısaca VCA yararsız. O videolar da sonradan çıkan incelikler bilmeyene görünmüyor. Folder da aynı şekilde Verb'e giden sinyal meselesinde yararsız, kısın folderı görün gideni. Adamlar sinyal akışı işini anlamamış, track output ile aux output "Send" dedikleri şekilde gidiyor, halbuki bu ikisi ayrı yoldan gitmeli. Bu yüzden Reaper'la bahsettiğim yöntem dışında gerçek bir miks yapamazsınız. Grup seviyeleri otomasyona uğradıkça send edilmiş efektlerin seviyesi hep aynı kalacak, olmayan budur.

Sürekli adapte etme kısmı evet sıkıntı. Reaper'ı yapanlar baştan profesyonel kafaya sahip değil zaten, istiyorlar ki biz programı bir yere getirdik gerisini kullanıcı halletsin. Bu olacak şey değil. Bu profesyonel anlamda dikkate alınacak bir şey değil, insanlar miks veya kayıt yapmak için DAW kullanır, program kodlayıcısı olmak için değil, başka konu o, bunu anlamıyorlar. Sürekli bug düzeltip versiyon çıkarıyorlar, 5.99, 599.1 gibi abuk subuk isimlerle. Yaratıcı bir ekip yok ellerinde, kapasite o kadar. Neyse, program olarak "işimi görüyor" gerisini de kafaya takmıyorum, herşeyini biliyorum artık. Arada yeni birşeyler de öğreniyorum mutlaka.

Ama yeni başlayanlara tavsiye olarak şunu söyleyebilirim; yaptığınız kayıt veya mikslerde bir zaman sonra projeyi tekrar açtığınızda eksik dosya ile karşılaşmamak için için audio dosyalarının içine atılacağı folderı, project settings'den ayarlayın default olarak kaydedin. Bu konularda acaip dağınık bir program. Saymakla bitmez, eksiklerin listesini bile yaptım ama gerek yok şimdi.

Hayati olabilir; projeye dosya import ettikten sonra Projecy Bay'dan kontrol edin, dosyalar yeni yerinde mi, otomatik atması gerektiği halde çok kere olmuyor.
 
Son düzenleme:
Verb konusunda bahsettiğim sıkıntı Vca ile iyileşmez, olmuyor da. O videoları ezberledim artık 😎 Kısaca Davul gurubunuza bir Vca master track yaratıp, Davul grubunu slave yapsanız da, diyelim ki snr'den Verbe giden bir sinyal var, işte o her durumda hep aynı seviyede kalıyor. Kısaca VCA yararsız. O videolar da sonradan çıkan incelikler bilmeyene görünmüyor.

Video'da "folder kullan ama vol.e dokunma" bana basit ve pratik tavsiye olarak gelmişti, bu sızma durumu ama Samp.te'de var belki ondan çok batmadı bana alışmışım yani. Ben folder'da biraz deneme yaptım, mesela folder track içine özel send yaratmak (eskiden mümkün değildi ama bugün projeye çokça reverb açmak mümkün olunca..) veya send'i track'e değilde folder'a yollamak gibi (gerekirse folder içinde folderlar...). Bakçaz bakalım...

Sürekli adapte etme kısmı evet sıkıntı. Reaper'ı yapanlar baştan profesyonel kafaya sahip değil zaten, istiyorlar ki biz programı bir yere getirdik gerisini kullanıcı halletsin. Bu olacak şey değil. Bu profesyonel anlamda dikkate alınacak bir şey değil, insanlar miks veya kayıt yapmak için DAW kullanır, program kodlayıcısı olmak için değil, başka konu o, bunu anlamıyorlar. Sürekli bug düzeltip versiyon çıkarıyorlar, 5.99, 599.1 gibi abuk subuk isimlerle. Yaratıcı bir ekip yok ellerinde, kapasite o kadar. Neyse, program olarak "işimi görüyor" gerisini de kafaya takmıyorum, herşeyini biliyorum artık. Arada yeni birşeyler de öğreniyorum mutlaka.

Bende yazılım mühendisi kafasının ağırlığını çok sezdim, yani adamlar kod.luyor ama aracı tasarlayabilmekten çok sıkıntı kullanıcı kafasından çok uzaklar gibi. Mesela bu item (samp.te object diye geçer) işi Samp. icadı ama Reaper'ın item esnekliği onda yok, ama reaper'a merhaba diyen biri menüleri gezerken çok kolay bazı şeyleri kaçırabilir Samp.te o güzel oturmuş gibi...

Ama yeni başlayanlara tavsiye olarak şunu söyleyebilirim; yaptığınız kayıt veya mikslerde bir zaman sonra projeyi tekrar açtığınızda eksik dosya ile karşılaşmamak için için audio dosyalarının içine atılacağı folderı, project settings'den ayarlayı default kaydedin. Bu konularda acaip dağınık bir program. Saymakla bitmez, eksiklerin listesini bile yaptım ama gerek yok şimdi.

Explained videolarında Kenny'nin daha ilk ayarlattığı şeylerden biri 😀 dediğim gibi bugün başlayanlar daha şanslı, ceremesini hep eskiler çekmiş...
 
Folder içi folder standard berbat arayüzde çok zor bir görüntü yaratıyor herşeyi bir yana. Davul için çalışan send akışımı çizeyim:

DRM Folder [Kik In-Kik Out to Kik Folder
Snr T-Snt B to Snr Folder
Tom1-Tom2-Tom3 to Tom Folder] to Master

ile Snr Folder to >snr to Snr Verb to Master şeklinde bir akış düşünün.

Yukarıda ayrı Kikler Kik Folder, ayrı snr'ler Snr Folder'da toplanıyor, hepsi de DRM folderı altında. En alttaki Snr Folder to.. akışı ise Verbe gidiyor.

Gruplama ise;

DRM Folder : Volume Master
>snr : Volume Slave

Böylece DRM grubun seviyesi değiştikçe snr'den >snr'e oradan da snr verb'e ulaşan sinyal değişebilir.

Bu yöntem fazladan kanal açmayı gerektirse de bunu DRM için yapıyorum bir de gitarlara, çünkü GTR ana folderı içinde akustik ve elektrik folderları oluyor illa ki ve gitarların send değerleri ve panları farklı oluyor. Vokallerde yapmıyorum çünkü iki ana ayrı folder var; Vox Main ve Vox Bck, altlarında ayrıca folder yok, send değerleri main ve bckde ayrı ayrı sadece o kadar. İşte bir kaç aracı kanal açmanız gerekecek o kadar. Üstelik bu send sinyallerini Kenny'nin bir videosunda görmüştüm, ama bunun böylesi bir mecburiyet olduğunu söylemiyor tabi, farkında değil diyeceğim adam bilinen bir mühendis, yani biliyordur.

Karışık görünse de uygulamada çok kolay. Mis gibi çalışıyor. Bu şekilde mix üstünde hakimiyet ancak kuruluyor, o videoları yapanlar biraz Türk işi olacak ama, haybeye uğraşıyor 😎 Acilen Reaper Türk forumu açmamız lazım, şaka tabi.
 
Son düzenleme:
2009 Şubat'ında Cubase'den Reaper'a geçtim. Geçiş o geçiş, sonra Sae'de biraz Logic gördük ve hala çoka az kullamıyorum da, daha çok Pro tools ile çalıştım ama Reaper standarttı benim için ve Pro tools'u bıraktım sonra. Reaper'In herşeyine hakimim diyebilirim, iyi yanlarına da berbat yanlarına da. Fakat bu programın can sıkan yanı bence bir türlü forum yoldaşlığı kafasından çıkamaması, öyle bir niyeti de yok. Zamanla tecrübe ettikçe çıkıyor ortaya.

Bir kere çok dağınık bir DAW, bir çok şeyi yapıyor gibi ama yarım yapıyor Pro tools'la ve diğer büyük Daw'larla kıyaslayınca. Sinyal akışı sıkıntılı. Diyelim davul miksine giriştiniz, malum snr, tom filan send ile verb'e gidecek. Fakat sonradan davul genel seviyesini değiştirdiğinizde verb'e giden sinyal seviyeniz sabit kalıyor. Herhalde yutupdaki bütün videoları arşivledim ve defalarca izledim, groove3 videoları da var elimde, yüzlerce videoda miks yapanlar bunu hep atlıyor; davulda kuru sinyal seviyesi değişirken verb aynı kalıyor ki böyle miks olmaz. Bunu yazdım bir kaç kez daha onu anlayacak seviyede adam yok forumlarında.

Buna bir çare buldum tabi, işinize yarar mutlaka. Verb'e gidecek sinyali örneğin snr'den >snr adında bir başka tracke yollayıp onu Verb' e gönderiyorum. Sws extensionlarla yapılan gruplama özelliği ile Davul ile >snr trackini "volume grup" yapıyorum. Böylece davul seviyesi değişince snr'den verbe giden seviyede değişiyor. Başka çaresini bulamadım doğrusu.

Ayrıca, cursor, scroll çok kötü. Gruplama çok yetersiz, playlist yok. Pluginleri çok zayıf, forumcular tersini iddia etse de. Sürekli script kovalamak gerekiyor, bir güncelleme de herşey mahvolabiliyor. Arayüz berbat. Arayüz için Logic 3 teması en iyisi bir kaç aydır kullanıyorum başkasına bakmam yani, tavsiye ederim paypal sıkıntısı var yalnız.

Yine de bazı avantajları onu cazip kılıyor, bir de mac'de çok iyi çalışıyor, akıcı ve takılmadan. Üçüncü parti desteğiniz varsa zaten pluginlerine gerek de kalmıyor.

Ha bu arada unutmdan ben 11 yıldır ücret ödemeden deneme olarak kullanıyorum, istediklerim olmadan da para ödemeyi düşünmüyorum 🙂

6. sürümde de bir espiri yok, bir çok script çalışmadı, 5.99'dan devam ederim daha.

Bu işin başında Winampı yaratan adam ile iki de programcı var veya toplam iki kişi.

Hocam selamlar. Yanlış anladıysam kusuruma bakmayın ama bahsettiğiniz şey acaba pre-fader, post-fader durumu olabilir mi?
Post-fader olarak yollarsanız faderda yaptığınız hareketler reverb kanalını da etkliliyor.
 
Son 10 gündür zaman buldukça başka DAW'dan geçiş amaçlı Reaper öğretiyorum kendime. İyice fikrim oluştu hatta geçişi yaptım (ilk projeme başladım, bir arkadaşımın görece sade bir projesinin mix'i), herşey kafamda tazeyken paylaşım yapmak istedim.

Kısaca önce benim tecrübem, sırasıyla protools-cubase-samplitude arasında geçiş yaptım bu işlere bulaştığımdan beri (15 yılı geçmiştir, bununda öncesi Sibelius ağırlıklı). Samplitude'a geçiş sebebim ağırlıklı mastering'le alakalıydı ama içindeki "object editor" diye bir özelliği yüzünden (bu hala cubase, protools'ta bildiğim kadarıyla yok. Studio one'da çok basit hali olduğunu duydum, reaper ise (item diye geçiyor) daha bile güçlü) benim için fark yarattı ve kayıt/mix ihtiyaçlarında da onunla ilerledim. Elbette Samp. mükemmel değil ama aslında bir sorun veya hissettiğim bir eksikliğinden ziyade potansiyel kaçırmamak için Reaper'a geçişe karar verdim, yazının devamını okudukça bununla ne kastettiğim anlaşılacaktır. Herkese hitab edebilmesi için şöyle kategorize ediyorum;

Hiç ingilizce bilmiyorum, hiç DAW kayıt tecrübem yok;

Şahsen izlemedim ama bir arkadaşım youtube’da “mixyaponline” kanalında emrah’ın videolarını tavsiye etti. Kanala girip aramaya reaper yazın 5 tane eğitim videosu çıkıyor tahminim başlangıç için ideal olacaktır.

İngilizcem biraz var;

Siz doğru Reaper anasayfasına, video’ya tıklıyorsunuz. İlk “start here” izleyin ama ben özetliyorum; Reaper explained (30 serilik olan) en sağlamı, üşenmeden geçmiş tecrübeme rağmen izledim (hatta not tuttum tavsiye ve kısa yolları, uyguladıklarının bazıları ezberime yerleşsin diye reaper’da simüle ettim) ve 3 akşamda seriyi bitirdim.

“Beni kasabilir, en temeller bana şimdilik yeter” derseniz “recording your band” serisine, gitardan çok midi ile alakanız varsa “first midi song” ile başlayın.

İzlerken sırf ekran görüntüsü var ve sunucu anlatım hızını abartmamış ama daha önemlisi anlattığı herşeyin menüsünü gösteriyor ve dinletiyor yani İngilizceniz kelimeleri yakalamakta zorlansa bile görselden ne olup bittiğini çıkartabilirsiniz.

“Reaper explained” bittiğinde sırf homestudio değil, ufak çaplı stüdyo işletme aşamasına bile merhaba diyebilecek kadar bilgileneceksiniz (headphone mix, çok kanallı kayıt ve routing setup gibi kavramları biraz anlatıyor). Burada tabii bitmiyor, aynı sayfada başka videolar var sürekli güncelleniyor ve youtube’da 2-3 güzel kanal var abone olabileceğiniz. Arattığınızda zaten ıncık cıncık her özelliği hakkında video veya en azından forum post bulursunuz. Ben daha kılavuza hiç bakmadım, zaten neredeyse 450 sayfa sırf ilk indirdiğiniz standart Reaper 🙂 Gelelim güncel reaper tecrübelerime;

Reaper

DAW geçişinde benim için en büyük sıkıntı kısayol ezberlemek ve menu aranmak, çünkü bir DAW’da artık belli bir hıza gelince (edit vs.) kimse doğal olarak bu süreci baştan yaşamak istemez. Bu umduğumdan iyi gitti, çoğu ihtiyaç zaten mouse’la beraber ctrl, shift, alt veya 1-2 tuşla tamamlanıyor. İçimden mesela “samp.te bu böyle, neden reaper’da değil…” gibi düşünmedim.

Açılış ve işleyiş hızı inanılmaz, ayda 2-3 kere güncelleniyor zaten. Konu başlığını açma sebebim bu değil ama korsan Cubase 5 mesela kullanan çok var, inanın sistem performansınızı (güncel uyumluluk kodlaması olmadığı için) gereksiz %20 falan düşürüyor olma ihtimaliniz var. Kıyaslayanlar güncel studio one’dan %5 ila %10 daha az CPU tükettiğini yazıyorlar yeni reaper için, amp plug-in'lerde gecikme daha düşük olacaktır.

Ben pek önemsemem ama görselin çoğu kişi için seçici bir faktor olduğunu biliyorum. Önce google’da “reaper theme’s” diye aratıp çıkan görsellere bakın,; Cubase, Logic, protocols bunların görsel hatta menu komut+yerlerini bile reaper’a yükleyebiliyorsunuz (ve bunlarda sürekli güncelleniyor) veya gözünüze hoş görünen özgün bir tasarım tercih edebilirsiniz. Anladığım kadarıyla çoğu reaper kullanıcısı zaten beraberinde gelen temayı kullanmıyor. V6’da HiDPI (MAC Retina) standard’ı geldi, monitörünüz büyükse yeni çıkacak theme’ler daha bile güzel olacak.

Fonksiyon olarak eksik yok gibi, video edit özellikleri bile fena sayılmaz. Yani sanmıyorumki Turkrock’tan birinin 4 point edit, DDP export falan gibi ihtiyaçları olsun…en basitinden backing track üzerine gitar kaydetmek isteyenler take sistemine zaten bayılacaklar (videonun ilk 2 dakikası durumu özetliyor);



Herşey güzel ama 1-2 yerde tempo tutmamışsa stretch özelliği (burada adam kasten başka metronomla çalmış);



bunlar çok temel özellik sayılır, daha tabii neler neler var yazmakla bitmez. Özünde ama Reaper’ın diğer DAW’lardan ayrıldığı yer özellştirilebilmesi, yani görüntü komutlar falan herşeyi rahatınıza göre şekillendirebiliyorsunuz theme’lere bakınca zaten bu biraz fikir vermiştir. Özel komut yaratabiliyorsunuz, tek tuşla yüzlerce işlem yatırabilirsiniz…yazının başında potansiyelden kastettiğim böyle şeyler…

Reaper Extensiyons

Reaper kullanıcılara programlama kapısını çoktandır açmış vaziyette, son 1-2 yıldır bunun meyveleri iyice kendini gösteriyor. SWS resmi değil ama resmi sitesinde tavsiye ediliyor, bunlara geliştirici diyebiliriz (sadece SWS yok ama ilk yükleyeceğiniz şey bu; SWS / S&M Extension ). Standart programa ek özellikler veya kolaylıklar getiriyor, mesela stretch/auto-strech reaper’da var ama yukarıdaki auto-stretch metodu (2. gitar örneği) bir sws özelliği ile yapılmış.

2. aşamada öğreneceğiniz şey bu diyebilirim. Zaten Reaper ve sws’e iyi hakim olanlar gözümde meslek kazanmış sayılır, yapamayacağınız şey yok yani.

Reaper Scripts

Burada işte olay çılgınlaşıyor. Reaper’I cep telefonunuz gibi düşünürsek script’lerde yükleyebileceğiniz app.ler diye örneklendirilebilir.

Script; iş hızlandırmak için basit bir komut, plug-in, midi aracı veya tekbaşına program olarak bile adlandırabileceğimiz kadar komplikeleşebiliyor (şu an 1000’lerce indirebileceğiniz script var, haftada birkaç tane yeni çıkıyor..). Biri mesela 2017’de şöyle bir liste yapmış fikir vermesi açısından;

Reaper Script Showcase

Bu noktada işte “keşke şöyle birşey olsa” diye forumuna sorduğunuzda “zaten var” diye genelde size script öneriyorlar. Yüklemesi, kullanması için öğrenme videoları mevcut ama o aşamaya geldiğinizde zaten pek yardıma ihitiyacınız olmayacak.

Bunları bir sıraya soktum ama bunu kolay anlatmak adına yaptım, yani herşeyi en başındanda yükleyip kafanız göre öğrenebilirsiniz ama bunu tecrübeli arkadaşlara öneriyorum. Ben mesela bazı kısayollarımı yaratmaya başlayıp sws kullanmaya veya script kullanmaya başladım bile ama daha olayın yüzeyinde sayıyorum kendimi. Projeler geldikçe ama zamanla bu ayarlar, lazım scriptler falan kendini belli edecek yani en başından herşeye yüklenmek zaten mantıksız. Yıllarca "olana" kendini insan adapte edince "tasarlama" lüxüne hemen adapte olamıyor.

2019 sonunda Reaper’ın durumu bu yani ve herşey 11mb indirmekle başlıyor. Son olarak bilmeyenler için demo kısıtlaması yok, sadece açıldığında 5sn bekletiyor (satın alınca bu olmuyor). Evinde müzik yapacaklar 60 dolar, ticari kullanım 225 dolar ama elbette bunu kontrol eden kimse yok müşterilerinin etiğine güvenerek bu günlere gelmiş küçük ve güzel bir firma. Lisans 2 versiyon için geçerli, bugün alan biri v7 ve v8’e para vermeyecek yani. Bu 5-6 yıl falan sürüyor ortalama.

Not; Eğitim videolarının çoğu V5 üzerinden yapılmış ama V6 çok yeni olduğu için güncelliklerini koruyorlar. Niyet varsa çokta beklemeyin yani öğrenmek için bu video serileri kolay yapılmıyor çünkü.


Ellerinize sağlık.
 
Hocam selamlar. Yanlış anladıysam kusuruma bakmayın ama bahsettiğiniz şey acaba pre-fader, post-fader durumu olabilir mi?
Post-fader olarak yollarsanız faderda yaptığınız hareketler reverb kanalını da etkliliyor.

Pre fader olarak Verb gibi efektlere sinyal gönderirseniz benim bahsettiğim problemi ikiye katlarsınız. Örnek olarak sizin senoryanıza göre Davul folderı içindeki Snr'den çıkan sinyal pre-fader olarak Davul folderı dışında ( burası önemli birazdan bahsedeceğim) bulunan Verb'e giderse ne olur ona bakalım. Davul folderını kıstığınızda veya açtığınızda Verb'e giden sinyal -faderden önce çıktığı için ki onun için pre-fader deniyor- sizin kısma açma hareketlerinizden etkilenmez. Kısaca Verbe giden sinyal aynı seviyede kalır. Daha kötü olan ise önceki postlarda bahsettiğim durumda bu sabit kalma işi sadece Davul folderında oluyordu yani Snr'i kıstığınızda açtığınızda Verb'e giden değişir onda sorun yok. Sizin senoryada Snr'i değiştirdiğinizde de Verb sabit kalır. Onun için iki kere problem olur.

Bu konuyu belki bilmeyen veya farketmeyenler için şöyle basitleştirelim; Verb gibi Delay gibi efektlere giden sinyal ana kaynaktan diyelim gitardan, davuldan veya vokalden geliyorsa, geldiği kaynakla beraber seviyesi aynı anda değişebilmeli. Neden ? Gitar sesi şarkı içinde açılıp kısıldığında gitarın Verb efekti veya delayleri aynı seviyede gelmeye devam ederse mixde denge bozulur, kuru ve ıslak sinyal dengesi baştan sona aynı kalmalıdır mixde. Gitar o efektlerin arasında bulutların arasına girmişcesine netliğini vuruculuğunu kaybeder diyelim..

Şunu da atlamayayım; özel bazı senoryaları ve Verb'e giden seviyenin de otomasyonla değiştirilmesini hariç tutuyorum ama onlar da benim senoryonun problemini ortadan kaldırmaz.

Deneyerek görebilirsiniz.

Ayrıca prensip olarak Verb gibi ünitelere giden sinyal pre-fader gönderilmez bu sebepten.

Şu davul folderı parantezini açayım şimdi; eğer Verb'ü Davul folderı içine alırsanız ki bunu akledip tavsiye veren de oldu o forumda, ona yazığımı size de yazayım. Evet sonuçta Davul seviyesi bütün olarak değiştiğinde Verb de değişir ama Verb'e giden değil çıkan ( send değil return) değişir ki bu ikisi aynı şey değil. Sinyal aynı şekilde işlenmez ve aynı duyulmaz.

Aslında herşey basit, açın bir Davul folderı, koyun içine snr adında bir track, sonra folder dışında Verb tracki açın hatta efekti de koymayın sadece metreleri takip ederek faderları açın kısın ve takip edin. Davul folder faderı dibe indirin bakalım Verb'de sinyal var mı yok mu ? Herşey belli olur 🙂
 
Son düzenleme:
Şöyle ufak bir özet yapıyorum kafa karışıklıkları olmasın;

FOLDER TRACK

1-send
2-folder
3-track

Bu durumda folderdan sesi kısarsak senddeki reverb etkilenmez (send çünkü bağımsız), konuştuğumuz ana sorun bu. (benim için) En kolay çözüm folder değil track'ten volume'u değiştirmek, çok track varsa trackleri sadece seçin hepsinin seviye beraber değişir.

1-folder
2-track
3-send

Yani send kanalı folder'ın içinde, o zaman folder'dan ses kısmak dert değil. Ama bu durumda mixteki her folder track'in içine kendi send'ini açmamız lazım (davul folder'a ayrı, gitar folder'a ayrı gibi...). Bilgisayarlar artık güçlü olduğu için bugün pek problem olmayabilir biraz projeye bağlı bu ama...

GRUP TRACK

1-group master (shift+g menü açar, master düğmesi)
2-track (gene shift+g ama bu sefer slave düğmesi)
3-send

Send bağımsız, group'tan kısarsan send kısılır ama mesela reverb kuyruğu devam eder (problem denmez ama otomasyon'a dikkat yani)

1-group master (shift+g menü açar, master düğmesi)
2-track (gene shift+g ama bu sefer slave düğmesi)
3-send ( shift+g ve slave düğmesi)

Send'i slave yaptık, grouptan kısarsan reverb kuyruğu devam etmez.
 
Son düzenleme:
Küçük bir hatırlatma yapayım kafalar karışmasın, send yerine return veya aux dersek daha doğru olur, çünkü send bir track değil iki track arasında bir bağlantı türünün adı. Send deyince send edimle işi mi kuru sinyal mi ıslak sinyal mi tam belli olmuyor. Bu arada ilk yazdığınız üçlüyü kastederek folder içine alınan Verb efekti işleminden, önceki postumda "davul folderı parantezi" olarak bahsettim. O şekilde olmaz maalesef.

Hikayedeki problem özetle budur (altta resim); Folderın içinde Snr, folderın dışında Echo var. Davul tamamen kısıldı ama Echo kanalında sinyal maşallah. Echo folderın içinde değil dedik. Ha içinde olsa yine aynı olur ama Echodan çıkıp mastera giden ses folderla beraber kısılıp açılır evet fakat sonuç aynı değil. Sinyali master çıkışından değil echoya girişi anından itibaren önemsiyoruz, çünkü o seviyeye göre işlenip tonlanıyor. Reverbün kuyruğu duyulmaz kısmına atfen hikaye bu....outputu, duyulmaması değil doğru işleme için inputu önemli. Sinyal yine geliyor mu geliyor maalesef.

Gruplamaya gelirsek sıkıntıları var, işe yaramaz bu durumda, eğer Folderı Master Vca, Snr'i Slave yapsak ne olur diyorsanız, Folderı kısın tamamen tabiki Snr'den Echoya artık sinyal gitmez ama Folder'a da gitmez. Önceki postlarda bahsettiğim send ve track output ayrımı olsaydı, send kısılırken Snr'den Folder'a olan track output seviyesi korunurdu. Fakat böyle bir şey sistemde yok. Onun için gruplama hiç bir şeye yaramıyor.

Son yazdığınız senaryo yine de kullanılabilir, Return (Verb kanalı) Slave olursa evet mastera giden Folder ile beraber değişir ama duyuma bakmak lazım yine de...

Reaper'ın çıktığı günden beri yerinde saymasının sebebi bu zaten, bir sürü şey var, ooo süper, 60 dolara rock star olma imkanı...Palavra tabiki, yarım yamalak bir program ama yine de işe yarar yanları ile hala kullanıyorum o ayrı. Lakin gerçekleri de bilmek gerek.

 
Son düzenleme:
Şimdi geldi aklıma unutmadan yazayım. Slave Aux ile Verb kısma açma işi Folderla senkronlu hale gelirse tamamdır dedik yukarıda. Şimdi şu varki aynı Verb'e davul folderından değil de diyelim gitar kanalından da Send olarak Verb'e sinyal yollarsak, davul folderını kısıp açınca bundan bağımsız send seviyelerine sahip gitar da toplam Aux Verb çıkışı değişeceği için nasibini alır ki bunu istemeyiz. E niye aynı Verb'ü kullanalım ...bir kere malum canlı çalınan bir müzikse davulla gitarı aynı odada duyurmak lazım. Ayrıca UAD kullananlar bilir aynı efekti fazladan açmak mümkün olamıyor, sınır var. Ayrıca makinayı yoran bir şey filan. Yoksa Slave Aux benim ilk başlarda söylediğim Aracı Send kanalına bir alternatif gibi oluyor ama bu sıkıntısı var.

Bu arada UAD kullananlar için Reaper çok iyi olluyor, diğer DAW'lara göre daha fazla efekt açabiliyoruz, ayrıca hiç sıkıntı da yaşamadım. Bu dediklerim MAc için win ksımını bilmiyorum. Hatta geçen sene UAD en son update yaplmış vaziyette MAc'de 2012 sürümü birlikte mis gibi aylarca kullandım bu kadar tarih olarak uyumsuzluğa rağmen sıkıntı yaratmıyor.
 
Son düzenleme:
İlginç bir script ama işte ilave iş, scripte güvenmek de cabası. Sayfadaki iki linkten biri zaten patlamış diğerinde de oku babam oku, dene babam dene. Valla en temiz %100 garanti le çözdüm meseleyi, artık benim açımdan gereksiz kalıyor. Ayrıca bendeki sinyal akışı biraz daha dolambaçlı olduğundan gerek duymam böyle bir şeye. İsteyen denesin, 80'e 20 kuralı ihlaline girer ama benden söylemesi 🙂 Bunlar boş vakit öldürme işleri artık. Proje beklemez.
 
Son düzenleme:
Reaper için ücretsiz diyolar ama ben indirdiğimde 2 ay süre veriyor bi aydınlatır mısınız?

Doğru ücretsiz değil ama süre sadece program açık olduğunda işliyor. Yani kurup 2dk çalıştırıp 6 ay açmasanız 6 ay sonra açtığınızda sadece 2dk demo süresinden yemiş oluyorsunuz gibi.

Bu süreyi bitirmek çok zor, o nedenle bedavaymış gibi bir algı var piyasada.
 
6. sürüm için video yapmış adamacağız ama önceki sürümün aynısı her özellik.

Universal Audio Luna adındaki DAW'ını duyurdu bugün. Müthiş görünüyor ama sadece yeni nesil ses kartları ile çalışıyormuş. Deneme imkanı eski kartlarda bile yoktur diye kesin konuşabiliriz.
 
6. sürüm için video yapmış adamacağız ama önceki sürümün aynısı her özellik.

Universal Audio Luna adındaki DAW'ını duyurdu bugün. Müthiş görünüyor ama sadece yeni nesil ses kartları ile çalışıyormuş. Deneme imkanı eski kartlarda bile yoktur diye kesin konuşabiliriz.

Uzun vade düşünüp sıfırdan başlamış, detay/yeni özellikler vs. ilerleyen videolarda gelir. Sıfırdan alıp 15 videoya indirmesi güzel aslında 30 serilikti çünkü önceki.

Ev kullanıcılarına çok uzak Luna, zor yani yaygınlaşması. Birde sadece MAC için olması çok yanlış hareket olmuş, Apogee hardware'ında aynı hareketi yıllar önce yapmıştı öncesinde heryerde iyi kötü bir ürününe denk geliyordum şimdi hatırlamıyorum bile en son nerede denk geldim.
 

Geri
Üst